گفتگو

پاسخ جریان اسلامی به بحران هویت و عقب‌ماندگی، بازگشت به اسلام و اصلاح درونی، سکولارها اقتباس مستقیم از غرب و نهادهای آن، و ناسیونالیست‌ها احیای هویت قومی و وحدت عربی بود.

همایون کاتوزیان: ایران همیشه جامعه کوتاه مدت بوده و هنوز هم هست. جامعه کوتاه مدت به پهلوی‌ها و غیر پهلوی‌ها مربوط نیست از بدو تاریخ تا روزگار کنونی ایران همواره جامعه کوتاه مدت بوده است و پاسخی غیر از این نمی‌توان ارائه داد. تاریخ ایران در طول قرن‌ها دچار چرخه‌ای از استبداد، فروپاشی و هرج‌ومرج بوده است، زیرا در ایران هیچ‌گاه نهادها و قواعد پایدار میان دولت و مردم شکل نگرفته‌ است.

حافظ‌پژوه و عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات کاشان با بیان اینکه یکی از رازهای ماندگاری و توجه گسترده مردم به «حافظ» آن است که سخنان این شاعر و عارف بزرگ نه برای هفت قرن پیش، بلکه سخنانی است که انسان در هر زمان و مکان می‌تواند آن را سخن خود، درد خود و مسئله خود حس کند، تصریح کرد: معارف «حافظ» راهنمای انسان هر عصری به سمت سعادت الهی است.

استاد شعر و ادبیات فارسی درباره نسبت شعر حافظ و قرآن گفت: حافظ در یکی از اشعار خود چنین می‌گوید: «هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم»؛ این سخن حافظ نشان می‌دهد که جهان‌بینی و زبان شعر او بدون الهام از قرآن قابل تصور نیست و آیات الهی در تمام وجوه شعر او جاری است.

رحیم محمدی استاد دانشگاه و مدیر گروه جامعه شناسی ایران گفت: انقلاب مشروطه یک «پروژه‌ی ناتمام» بود و مدتها پیش خواهد رفت تا خودش را محقق سازد و به کمال خود برسد و حکومتِ قانون در کانون سیاست قرار گیرد و دموکراسی و احزاب و جامعه‌ی مدنی ظهور کنند.

محمد افشین‌وفایی: به قول زنده‌یاد احسان یارشاطر اگر بخواهیم در قرن اخیر یک نفر را نام ببریم که مجموعاً بیشترین خدمات را به عالم ایرانشناسی کرده او ایرج افشار است. هرچند به نظر من خود یارشاطر را هم می‌شود در کنار افشار نام برد. شوق خدمت به ایران در تار و پودش تنیده شده بود. میهن‌دوستیِ پرشور اما دور از تعصب سراسر وجود ایرج افشار را گرفته بود.

رضا نساجی گفت:‌ آشتیانی از قماش مارکسیست‌های دگم و لنینیست ایرانی نبود که مارکس را از مجرای لنین، هگل را از طریق مارکس و کانت و تمام فلسفه را ذیل هگل می‌شناختند.

داریوش شهبازی: در اوایل قرن هفتم هجری در اثر حمله چندباره مغول به ری این شهر پر آوازه از رونق افتاد و بخشی از مردمش کشته شدند، اما تعدادی هم از آن‌ها به دیگر نقاط پناهنده شدند. از آن جمله گروهی به آبادی سرسبز تهران آمدند. این رخداد بزرگ‌ترین شانسی بود که جبر تاریخ به تهرانی‌های خوش شانس داد تا با جانشین کردن تهران به جای ری آن خلأ بزرگ را در منطقه پر کنند.

بی‌گمان شاهنامه متنی تاریخی است و تاریخ‌نگاری پیش از شاهنامه را می‌توان در اسطوره‌ها و روایات حماسیِ هندوایرانیان دید. ساختار و الگوی تاریخ‌نگاری شاهنامه برگرفته از خدای‌نامه است و در سنجش و تفاوت میان تاریخ‌نویسی شاهنامه و تاریخ‌نویسی پیش از آن باید شاهنامه را نماد و نمونه‌ی برتر تاریخ‌نویسی ایرانی دانست.

مولوی‌شناس و قرآن‌پژوه نامی کشورمان گفت: امروز سخن درباره مولانا از دو منظر حائز اهمیت است، یک، از منظر انسانی که بعدی جهانی و فرا مرزی دارد و آموزه‌های مولانا برای رسیدن به مقام آدمیت است و دیگر از منظر فَرّ و فرهنگ ملی و آیینی ما. آثار مولانا به جهانیان نشان می‌دهد ما نیز در بنای فرهنگ جهانی سهمی چشمگیر داریم.