فقه، علوم قرآنی و حدیث

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

آل ابی الجهم | بخش معارف آلِ اَبی‎الجَهْم، خاندان روایی بزرگ شیعی، ساکن کوفه در سدۀ 2ق / 8م. قابوس بن نعمان معروف به «ابی‎الجهم» نخستین فرد شناخته‌شده از این خاندان است که شخصیتهای برجستۀ آل ابی‎الجهم به وی منسوبند. نسب قابوس به لخمیان (مناذره) که دست‌نشاندگان ساسانیان در حیره بوده‎اند می‎رسد. وی و خاندانش در شهر کوفه مسکن گزیدند و ر...
آل ابی سبره | محمدعلی مولوی آلِ ابی‎سِبُره، از خاندانهای شیعی کوفه که در سده‎های 1 و 2ق / 7 و 8 م چند فقیه و محدث از میان ایشان برخاستند و به همین سبب معروفیت یافتند. جد اعلای این خاندان، ابوسَبُرَة یزید بن مالک بن عبدالله بن ذؤیب الجعفی‎ الکوفی است. وی با 2 پسرش، سبرة و عزیز به دیدار رسول اکرم(ص) نایل آمد. پیامبر(ص) عزیز را عبدالرحمن ن...
آلاء الرحمن في تفسیر القرآن | علی رفیعی آلاءُالرَّحمٰن فی تَفْسیرِالْقُرآن، تفسیری ناتمام به زبان عربی شامل 3 سورۀ اول قرآن مجید یعنی فاتحة الکتاب، بقره، آل عمران و قسمت کمی از سورۀ نساء، تألیف محمدجواد بن حسن بلاغی نجفی (1280-1352ق / 1863-1933م)، مفسر، فقیه و متکلم شیعی امامی. بلاغی، انگیزه و چگونگی نگارش این تفسیر را در نامه‎ای به شاگرد خود، میرز...
آل ابی شعبه | بخش معارف آلِ ابی‎شُعْبه، خاندانی شیعی که در سده‎های 1 و 2ق محدثان و فقهای نامداری از آن برخاستند و به همین علت این خاندان معروفیت بسیار یافت. این خانواده اهل کوفه بوده، اما به سبب ارتباط بازرگانی مستمر افراد آن با حلب، به حلبی شهرت یافته است. مشاهیر آل شعبه 9 تن‎اند: ابوشعبه، علی، عمر، عبیدالله، محمد، عمران، عبدالاعلی...
آل ابی الجعد | بخش معارف آلِ اَبی‎الجَعْد، خاندانی شیعی‌مذهب که گروهی از اعضای آن به روایت حدیث شهرت یافته‎اند. اینان از قبیلۀ اَشْجَعْ بودند که در تبارشناسی قبایل عرب، شعبه‎ای از غَطَفان به‌شمار رفته است. به همین جهت آل ابی‎الجعد را بیشتر «اشجعی» و گاه نیز «غَطَفانی» می‎خوانند. ایشان طی دهۀ 2 تا 4 سدۀ اول ق (از تاریخ بنای کوفه تا خل...
آل ابی صفیه | بخش معارف آلِ اَبی‎صَفیّه، خاندان روایی شیعی در کوفه در سدۀ 1و 2ق / 7 و 8 م. از سرسلسلۀ اینان «دینار ابوصَفیّۀ ثُمالی» اطلاعی دردست نیست. همین اندازه معلوم است که وی در سدۀ نخست در کوفه می‎زیسته است و روشن نیست که آیا مولای آل مُهَلَّب بوده است یا نه، ولی اغلب نویسندگان شیعی این ولاء را بر وی و خاندانش نپسندیده‎اند. نی...
آل ابی ساره | بخش معارف آلِ اَبی‎ساره، خاندان شیعی مشهوری در کوفه که شخصیتهای برجستۀ آن عمدتاً در سدۀ 2ق / 8 م زیسته‎اند. این خاندان به فضل و ادب و دیانت و فقاهت شناخته شده است. افراد آن به ابوساره علی منسوبند. از این خاندان عالمان بزرگی برخاسته‎اند که بیشتر آنان از یاران مورد اعتماد امام شیعه بوده‎اند. مشهورترین چهره‎های این خاندان...
آل ابی رافع | سید کاظم موسوی بجنوردی آلِ ابی‎رافِع، از خاندانهای بزرگ شیعه، از تبار نخستین کسانی که اسلام آوردند. بزرگ و بنیادگذار این خاندان، ابورافع، صحابی معروف، آزاد کرده و مولای پیامبر اسلام(ص) بود، که نجاشی (ص 2-3) او را در زمرۀ سلف صالح بر شمرده است. دیگر افراد این خانواده که در کتابهای رجال از آنان یاد شده عبارتند از عُبیدالله بن ابی‌راف...
آل ابی جامع | بخش معارف آلِ ابی‎جامع، خاندانی از عالمان دینی شیعه در عراق و لبنان و ایران در سدۀ 10 و 11ق / 16 و 17م. علت اشتهار این خاندان به این نام را چنین یاد کرده‎اند که احمد شهاب‎الدین، نیای بزرگ ایشان مسجد جامعی در جبل عامل بنیاد نهاده یا فرزندی به نام جامع داشته است. مؤسس آل ابی‎جامع احمدِ جَبَلْ عاملی لبنانی است و چنانکه گف...
آل اسرائیل |
آل اعین | بخش معارف آلِ اَعْیَن، از خاندانهای رواییِ بنام شیعی از اواخر سدۀ 1 تا 4ق / 7 تا 10م. این خاندان که منسوب به «اعین بن سُنْسُن» است، از نظر زمانی طولانی‎ترین دوران خدمات علمی را در میان دیگر خاندانهای شیعی ویژۀ خود ساخته است. افراد آل اعین، کوفی و غالباً در شهر کوفه ساکن بوده‎اند، هرچند بعدها شماری از آنان به نقاط دیگر ...
آل بحرالعلوم | بخش معارف آلِ بَحْرُالعُلوم، خاندانی از سادات حسنی از عالمان شیعی امامی، مشهور به علم و ادب از سدۀ 12 تا 14ق / 18 تا 20م در ایران و عراق. افراد این خاندان از آن‎رو به «بحرالعلوم» شهرت یافته‎اند که سردودمان آن سیدمحمدمهدی طباطبایی چنین عنوانی داشته است. اینکه آل بحرالعلوم به «طباطبایی» نیز مشهور است، بدین جهت است که از ...
آل داوود | علی رفیعی آلِ داوود، یا آل داود (در رسم‎الخط قرآن)، عنوانی برای خانان داوود بن اشعیا (1008 یا 1033-987ق‌م)، پیامبر بنی‎اسرائیل. این عنوان یک‎بار در قرآن مجید آمده است.‎ ای آل داوود، سپاسگزاری کنید (سبأ / 34 / 13). واژۀ آل (ه‍ م) به معنی شخص، خاندان، فرزندان (جوهری؛ ازهری)، پیروان و نزدیکان است. داوود از فرزندان یهود پس...
آل حیان تغلبی | بخش معارف آلِ حَیّانِ تَغْلِبی، خاندانی از محدثان بزرگ و مشهور شیعی در کوفه در سدۀ 2-4ق / 8-10م. آل حیان به قبیلۀ بنی‌تغلب کوفه انتساب دارند. از زندگانی و شخصیت حیان تغلبی که این خاندان منسوب به اوست، آگاهی روشنی در دست نیست جز اینکه گفته شده است که وی در کوفه به صرافی اشتغال داشته است و از این‎رو همۀ افراد خاندان او ب...
خرقی | حنیف قلندری خَرَقی، ابومحمد عبدالجبار بن عبدالجبار بن محمد بن ثابت بن احمد ثابتی خرقی، دانشمند و فقیه سدۀ 6 ق / 12 م و نویسندۀ آثار مهمی در علم هیئت.
خشنی، محمد | فرامرز حاج منوچهری خُشَنی، محمد بن حارث، فقيه و محدث سدۀ 4 ق / 10 م در قيروان، و پديدآورندۀ آثار ماندگاری چون طبقات علماء افریقیة. خاستگاه وی خُشَن، قريه‌ای در نزديکی قيروان بود (سمعانی، 2 / 370- 372؛ ياقوت، ذيل خشن).
خطابی | احمد پاکتچی خَطّابی، ابوسلیمان حَمد (حماد) بن محمد ابراهیم (317- 388 ق / 929- 998 م)، محدث و ادیب خراسانی. نسبت خطابی بازگشت به نیای سوم او دارد
خطیب بغدادی | فرامرز حاج منوچهری خَطیبِ بَغْدادی، ابوبکر احمد بن علی (جمادی‌الآخر 392- ذیحجۀ 463 / آوریل 1002 - سپتامبر 1071)، محدث و مورخ پرشهرت شافعی.
خطیب تبریزی، ابو عبدالله | احمد پاکتچی خَطيبِ تَبْريزی، ابوعبدالله محمد بن عبدالله عمری (زنده در 737 ق / 1337 م)، از محدثان مشهور اهل سنت. منابع معتبر لقب وی را ولی‌الدين ضبط کرده‌اند
خضر | فرامرز حاج منوچهری , حمیرا ارسنجانی , شکوفه تقی خِضْر، نام شخصیتی اسطوره‌ای، اسرارآمیز و پیامبرگونه که افزون بر پیوستگی با آیاتی از قرآن کریم، روایتها، افسانه‌ها و حکایتهای گوناگونی را در فرهنگ دینی و متون ادبی و عرفان به خود اختصاص داده است.
خُلع |
خلف | محمدعلی لسانی فشارکی خَلَف، ابومحمد خلف بن هشام بن ثعلب اسدی، ملقب به بَزّار (150- جمادی‌الآخر 229 ق / 767- مارس 844 م)، مُقری بزرگ بغداد، قاری دهم از قاریان ده‌گانه، و راوی اول قرائت حمزۀ کوفی از قاریان هفت‌گانه.
خلود | مسعود تاره , حسن مهدی پور خُلود، آموزه‌ای قرآنی، در قالب بشارت و انذار، مربوط به سرنوشت اخروی انسان و دوام بهشت و دوزخ برای اهل آنها.
خلق | صمد موحد , احمد پاکتچی , فرامرز حاج منوچهری , فاطمه لاجوردی خَلْق، اصطلاحی در فرهنگ اسلامی به معنای آفرینش که محوری‌ترین اصطلاح در این حوزۀ معنایی است. در لغت عرب، خلق به عنوان یک مصدر به معنای ساخت و آفریدن است.
خبر واحد | فرامرز حاج منوچهری خَبَرِ واحِد، اصطلاحی در دانش اصول و حدیث، به مثابۀ قسیم خبر متواتر؛ و آن عبارت از خبری است که دست‌کم در یکی از طبقات راویان آن محدود به یک یا قلیلی از رجال باشد و نتواند به حد تواتر برسد.
خبر | فرامرز حاج منوچهری خَبَـر، اصطلاحی مشترک میان دانش کلام، اصول فقه و حدیث، با همان معنای واژه. کلمۀ خبر در طول دست‌کم 3 سدۀ نخست هجری مراحل مختلفی را از معنای واژه به سمت اصطلاح‌شدگی طی نموده...
خلیل بن اسحاق | فریده بهشتی خَلیلِ بْنِ اِسْحاق، فقیه مالکی مصری (د ربیع‌الاول 767 / نوامبر 1365) صاحب کتاب مشهور المختصر.
خمر | حمید گوینده خَمْر، نوشیدنی مست‌کننده که در قرآن کریم از نوشیدن آن نهی شده و در فقه اسلامی، به عنوان شاخص‌ترین نوشیدنی حرام بحثهای مفصلی دربارۀ آن انجام شده است.
خمس | محمدصادق لبانی مطلق خُمْس، حق مالی است عبارت از یک‌پنجم یا 20٪ از اموال و داراییها در شرایط معین. گفته می‌شود ریشۀ این حق به پیش از اسلام بازمی‌گردد که رئیس قبیله، «المِرباع» یا یک‌چهارم از غنایم جنگی را دریافت می‌نمود

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام