اخبار

عبدالصمد میرزا عزالدوله و فرزند قهرمان میرزا عین السلطنه در سال 1330ق. به مناسبت احتیاج به پول مرقعاتی را می فروشند. وصف آنها را حسینقلی عمادالسلطنه (فرزند ارشد عزالدوله) در خاطرات خود چنین نقل کرده است:

مدتی پیش از استاد نامدار فرهنگ و تاریخ ایران، دكتر ایرج افشار، تقاضا كردیم كه در باب فتوت و جوانمردی، مطلبی عنایت فرمایند تا در دفتر ویژه این موضوع منتشر نماییم. استاد مانند همیشه استقبال كردند، اما كسالت و بیماری و سپس بستری شدن ایشان در بیمارستان، مانع از این كار شد. با این حال اشارت فرمودند كه مطلب ذیل را كه در سال 1359، به مناسبت بزرگداشت شادروان استاد غلامحسین یوسفی نوشته و تدارك دیده بودند در نظر بگیریم و مورد استفاده قرار دهیم. استاد افشار، خردمند و كوشش‌گر بزرگ فرهنگ ایران‌اند و آثار فكری و قلمی ایشان فزون از شمار است. در اینجا برای یادآوری گستره و ارج خدمات ایشان، این مطلب را سرلوحه دفتر ماه قرار داده و از خداوند تبارك و تعالی برای وجود عزیز این دانشور بزرگوار طلب سلامتی و عمر طولانی داریم.

در این شماره و در پرونده «برمدار ایران» که به یاد شادروان ایرج افشار گردآوری شده است، یادداشت‌هایی از ناصر تکمیل‌همایون، ایرج پارسی‌نژاد و گزارشی از بزرگداشت این ایران‌شناس در سازمان اسناد و کتابخانه ملی به چاپ رسیده است.

«فهرستنامه کتابشناسی های ایران» تالیف ایرج افشار به کوشش ایران ناز کاشیان از سوی موسسه خانه کتاب منتشر شد. «فهرستنامه کتاب شناسی های ایران» از مهمترین منابع پژوهشی حوزه ایران شناسی و از نخستین ابزارهای کتاب شناسی است که شادروان استاد ایرج افشار در تولید آن پیشگام شد و در نخستین شماره نشریه ایرانشناسی (نشریه مرکز تحقیق و مطالعه تمدن و فرهنگ ایران و خاورمیانه، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، 1342 ش) آن را انتشار داد.

در مؤسسه ایرانشناسی فرهنگستان علوم اطریش (وین) آقای مارکوس ریتر مورّخ تاریخ هنر ایران قطعه خطی را نشان داد که یادگار نامه‌ای است از دیدار میرزا عبدالحسین خان ایلچی ایران در سال 1234 قمری از مدرسه زبانهای شرقی آن فرهنگستان. به لطف ایشان عکسی از آن به دستم رسید که آن را همراه با خوانده شدن متن را چاپ می‌کنم.

مدتی است که کتابی با عنوان «فرزانه ایران‌مدار» که مجموعه مقالاتی است درباره ایرج افشار توسط خانه کتاب با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منتشر شده است. این کتاب که به کوشش احسان‌الله شکراللهی و غلامرضا امیرخانی منتشر شده، شامل مقالات زیادی درباره دو وجه مهم از فعالیت‌های ایرج افشار یعنی ایرانشناسی و کتاب‌پژوهی است.

زنده یاد استاد دکتر منوچهر ستوده سالیانی دراز عمر بارور خویش را در راه پژوهش و آموزش دانشگاهی و کوششهای فرهنگی صرف کرد و با نشر تألیفات گرانسنگی چون از آستارا تا استارآباد (10 مجلد) و تصحیح متون فارسی معتبری چون حدودالعالم من المشرق الی المغرب، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات اثر محمد جوسی، احیاء الملوک تألیف شاه حسین سیستانی، سفرنامۀ رودبار تألیف محمدعلی خان رشوند، مهمان نامۀ بخارا اثر فضل الله روزبهان خنجی و نیز تصحیح چند متن خاص در تاریخ و جغرافیای مازندران و گیلان و متون و رساله های دیگر در شناسایی فرهنگ گذشته و غنای زبان فارسی گام های مؤثر برداشت.

همزمان با نودمین سال تولد استاد ایرج افشار کتاب فرزانه ایران مدار منتشر شد. در مقدمه این کتاب آمده است: «نوشته‌های پیش‌رو شما در دو بخش (درباره افشار و اهداشده به افشار) با این امید گرد آمده که طیفی از مخاطبان همسو با اندیشه‌ها و باورهای افشار آنها را بپسندند و در شناساندن چهره روشن‌تری از وی و انعکاس پسندهای پژوهشی آن شادروان مفید افتد. در این کتاب مطالبی با عنوان‌های «یک شمعک کوهی بر مزار ایرج افشار» نوشتۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی، «ایرج شیرین‌سخن» نوشته غلامعلی حداد عادل، «در سوگِ دوست‌دار ایران: استاد ایرج افشار» نوشتۀ سیدعلی موسوی گرمارودی، «زنده‌یاد ایرج افشار و کاربرگه نسخۀ خطی» نوشتۀ سیدعبدالله انوار، «خاطراتی دربارۀ ایرج افشار، ایران‌شناس و کتاب‌شناس» نوشتۀ استاد سیدهادی خسروشاهی و... آمده است.

یاد ایرج افشار، استاد فقید علم کتابداری و چهارمین رئیس کتابخانه ملی ایران با تقدیر از خدمات او به کتابداری در ایران گرامی داشته شد.

مرحوم ایرج افشار نویسنده، پژوهشگر، ایران‌شناس و نسخه‌شناس پرآوازه، سال ۱۳۰۴ در تهران زاده شد. پدرش محمود افشار از شخصیت‌های فرهنگی دوره معاصر بود که پس از به پایان تحصیل در مقطع دکتری در سال ۱۳۰۰ به کشور بازگشت و مدتی در مدرسه علوم سیاسی به تدریس تاریخ پرداخت. زمانی که مرحوم علی‌اکبر داور مسئولیت وزارت فواید عامه را پذیرفت، او را به همکاری دعوت کرد و ریاست مدرسه تجارت را به وی سپرد که او نیز در تنظیم برنامه‌های آن مدرسه (مطابق با مدارس جدید در جهان) بسیار موفق عمل کرد. ضمناً محمود افشار در کار نویسندگی و روزنامه‌نگاری هم انسان موفق و خلاقی بود و در انتشار نشریه‌ای فرهنگی به خوبی عمل کرد.