اخبار

آیین بزرگداشت زنده‌یاد ایرج افشار، چهارمین رییس کتابخانه ملی همزمان با پنجمین سالروز درگذشت مرحوم افشار با عنوان "برمدار ایران" عصر روز گذشته با حضور اندیشمندان و فرهیختگان و رونمایی از دو اثر ارزشمند «فرزانه ایران‌مدار» و «دوره کامل ۴۵ جلدی فهرستگان نسخه‌های خطی ایران» برگزار شد.

امروز 18 اسفندماه برابر با سالروز درگذشت زنده‌یاد ایرج افشار، پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و ادبیات فارسی، ایران‌شناس، نسخه‌پژوه ایرانی، پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و معروف به پدر کتاب‌شناسی ایران است. به همین مناسبت کتاب تازه منتشر شده «فرزانه ایران‌مدار» را تورق کرده‌ایم و از میان جملات بزرگان یاد این فرزانه دانشمند را گرامی داشته‌ایم.

دل پراسف از ماضیم وز حال خود ناراضیم تا خود چه داند قاضیم، تقدیر استقبالها ایام بر من چیره شد، چشم جهان بین خیره شد وین آب صافی تیره شد پس ماند در گودالها این دو بیت زیبا، استوار و تأثر انگیز از قصیدۀ مشهور وثوق الدوله است. شاید بهترین و استوارترین شعر او همین قصیده باشد که مطلعش چنین است: بگذشت در حسرت مرا بس ماهها و سالها چون است حال ار بگذرد دائم بدین منوالها

يادی از مرحوم كريم اصفهانيان شنيدن خبر كوچ ناگهانی زنده‌ياد كريم اصفهانيان براتی دردناك است، مردی كه هر كس ايرج افشار را می شناسد، او را هم مي‌شناسد: مردی اصيل با كوله‌باری از دانايی و‌آگاهی و سلامت نفس. سالها بود می شناختمش. نخستين بار در بنياد موقوفات افشار ملاقاتش كردم. با زنده‌ياد افشار كار داشتم و به ملاقات او نايل شدم. بعد از آن به اسم و رسم همديگر را مي‌شناختيم. در مراسم تشييع ايرج افشار با اينكه اندوهی بسيار داشت، اما به خود مسلط بود. در واقع، پاسخگوی همگان دور و نزديك بود و ظرفيتی داشت كه می شد با او آسوده سخن گفت.

امسال یکی از نوادری که نصیب کتابخانۀ مجلس شد یادداشت های روزانه ای است از شادروان محمد علی فروغی ادیب و فلسفه شناس و معلم برجستۀ مدرسۀ علوم سیاسی که معمولا مورخان او را در مناصب دولتی مشروطیت و روزگار پادشاهی پهلوی شناسانده اند. اما در این یادداشت ها که مربوط به شش ماه زندگی اوست ( 26 شوال 1321 تا 28 ربیع الاول 1322 یعنی ژانویه 1904 تا 13 ژوئن) فروغی یک فرهنگ تمام عیار است: معلم و مؤلف و مترجم و روزنامه نگار که اوقاتش مصروف به تدریس و تألیف کتاب و تحریر روزنامۀ تربیت به مدیریت پدرش میرزا محمد حسین ذکاءالملک می شده است.

ثبت و ضبط فكر در دوران دراز تمدن بشری به سه قسم عملی شده است : كتابت دستی بر صفحه‌های گلی و سنگی و چوبی و كاغذی و . . . . ، چاپ آثار با وسائل فنی و صنعتی ، حبس و نقل اقوال بر صفحه و نوار و موج. در تاریخ تمدن ایران ، به معنای تاریخی قلمرو آن ، سابقه نسخه‌نویسی خطی پردامنه است و این نوع كار در میان آثار باستانی دیگر ارزشی خاص و اعتباری مخصوص دارد.

برای مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی مایۀ بسی مباهات است که استاد احمد منزوی، سالها این مرکز را خانه و کاشانۀ خویش دانسته و آنچه را که برای ثبت و ضبط میراث زبان فارسی از سالیان دور در نیت داشته، از طریق این مرکز پی گرفته است. بدین مناسبت این مرکز بر آن شد تا به میمنت بیست سال همکاری، اثری خاص مشتمل بر نکته هایی از زندگی استاد و فهرستی از آثار او به دست دهد. کتاب «دانش و فرزانگی»سیری در زندگی و آثار استاد احمد منزوی ست که در سال 1390 توسط علی رفیعی علامرودشتی تدوین و تنظیم شد و با مقدمۀ علی بهرامیان توسط مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ و منتشر شد. آنچه در زیر می خوانید مقاله ای از زنده یاد استاد ایرج افشار است که در این کتاب آمده است

کتاب «نامه‌های محمد قزوینی به محمدعلی فروغی و عباس اقبال آشتیانی» به کوشش ایرج افشار و نادر مطلبی‌ کاشانی با مقدمه دکتر احمد مهدوی دامغانی منتشر شده است. «نامه‌های محمد قزوینی به محمدعلی فروغی و عباس اقبال آشتیانی» (به انضمام نامه فروغی به قزوینی در باب تالیف تاریخی برای ایران) شامل مقدمه و موخره‌ای به قلم دکتر احمد مهدوی دامغانی، یادداشتی از نادر مطلبی‌ کاشانی، 9 نامه قزوینی به فروغی و یک نامه فروغی به قزوینی، یادداشتی از ایرج افشار، 9 نامه قزوینی به اقبال و بخش نهایی فهرست‌هاست.

مراسم رونمایی از فیلم مستند «فرزانه‌ی فروتنِ ایران‌مدارِ ما» درباره‌ی زندگی زنده‌یاد دکتر ایرج افشار، محقق و ایران‌شناس برگزار شد. در این مراسم که شامگاه 19 مهر ماه در سالن سینما حقیقت مرکز گسترش برگزار شد، ابتدا این فیلم به کارگردانی سیدجواد میرهاشمی به نمایش درآمد و سپس دو نفر از دوستان و همکاران قدیمی مرحوم افشار درباره‌ی این شخصیت علمی کشورمان به ایراد سخنرانی پرداختند.

نام زنده یاد "ایرج افشار یزدی" در مجامع فرهنگی و تاریخی جهان، قرین نام جاودان ایران است چرا که با تصحیح، گردآوری و نگارش حدود 300 عنوان کتاب و 2000 مقاله درباره این سرزمین، نقش مهمی را در رشد فرهنگ، ادب و تاریخ ایران برعهده داشته است.