بیماری‌های همه‌گیر از عوامل مهم شکل‌دهنده تاریخ‌اند که بر جنبه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی جوامع انسانی تأثیرات زیادی بر جای گذاشته‌اند. این بیماری‌ها در طول تاریخ علت وقوع جنگ‌ها، شورش‌ها و تغییر دودمان‌ها شده‌اند و در آثار و اسناد تاریخی به دوره‌های شیوع این بیماری‌ها اشارات فراوانی شده است.

روز ۲۵ اردیبهشت هرسال در تقویم ایرانی، به ابتکار مسؤولان فرهنگ دوست کشور، به نام روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی، نامگذاری شده است. فردوسی بی‌گمان بزرگترین شاعر حماسه سرای ایران است و تسلط او در آرایش صحنه‌ها، گزینش واژه‌ها و کلمات، ترکیب استادانه اجزای جمله و ارائه تصاویر متناسب با موضوع و صور حسّی خیال، به اندازه‌ای است که با استادان دیگر این شیوه قابل قیاس نیست.

مدیر کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان از کشف نخستین کتیبه میدان چوگان ایران با میل دروازه‌های سنگی در شرق استان خبر داد.‌ سیدامین قاسمی (مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان) گفت: طی بررسی‌های باستان‌شناسی و مردم‌شناسی اخیر در الیگودرز توسط باستان‌شناسان، عناصر معماری و تاریخی مهمی از نخستین میدان چوگان در لرستان و سومین میدان چوگان در کشور به دست آمده است.‌

جایگاه نهج‌البلاغه در جهان اسلام به ویژه نزد شیعیان، چنان رفیع است كه دومین كتاب مهم مسلمانان بعد از قرآن محسوب می‌شود. كتابی كه نزد ایرانیان هم اهمیت بسیار زیادی دارد. چنان‌كه در اغلب خانه‌ها نسخه‌ای از آن را در كنار قرآن می‌بینیم. سابقه ترجمه نهج‌البلاغه به زبان فارسی به قرن دهم هجری برمی‌گردد. یعنی دور و بر 5 قرن بعد از آنكه سیدرضی این كتاب را گردآوری كرد. زمانی كه صفویان به عنوان حكومتی شیعی بر ایران حكم می‌راندند.

گورستان ظهیرالدوله تهران پس از هجدهم اردیبهشت ‌ماه سال 1330 پیكر بی‌جان هنرمندی را دربر گرفت كه ایرج افشار درباره‌اش گفته: «در بسیاری از كارهای ادبی، راهبر آیندگان و چراغی فرا راه اخلاف خویش بود. عمری رنج برد و جان فرسود و البته نامش در تاریخ ادب ایران ثبت خواهد ماند.»

سخن گفتن از مرگ و میرایی، در روزگار ما اگر هم به تابویی ناگفته بدل نشده باشد، دست‌كم بسیار كم شده است و همگان می‌كوشند راجع به آن بسیار كم سخن بگویند. البته نوربرت الیاس، جامعه‌شناس آلمانی معاصر در كتاب كوچك اما درخشان «تنهایی دم مرگ» (ترجمه فارسی از امید مهرگان و صالح نجفی، تهران، 1384) یا به عبارت دقیق‌تر «تنهایی آنان كه می‌میرند» با بصیرتی مثال‌زدنی می‌گوید: «در آگاهی بشر، پنهان كردن و سركوب مرگ، یعنی همان سركوب تناهی تكرارناپذیر هر موجود بشری امری بس كهن است»

خیام در میان شاعران كهن فارسی از چند جهت اهمیت دارد. بی‌شك یكی ‌از این خصلت‌ها زبان سلیس و بیان گیرای اوست كه مباحث پیچیده ذهن ریاضی‌دان پیوند خورده با حكمت و فلسفه‌اش را در قالب مصاریعی منظوم به مخاطبش ارایه كرده است.

رباعیات خیام از دو طریق به دست ما رسیده؛ یكی از آنها منابع كهن است. یعنی كتاب‌ها، رساله‌ها، مجموعه‌ها و جنگ‌های شعر و متون نثری كه به عنوان شاهد كلام بعضی از رباعیات خیام را نقل كرده و یا حتی در نقد آن چیزی نوشته‌اند.

طبق روایاتی كه به ما رسیده و امروز چیزی جز آن برای استناد نداریم، چهار سال از ربع اول قرن پنجم هجری گذشته بود كه ابوالفتح الدین عمر بن ابراهیم نیشابوری در بلاد آبایی‎‌اش نیشابور ‌زاده شد. هم ‌او كه امروزه روز با نام شهیر خیام شناخته می‌شود. سودای علمی و ادبی او اگرچه متكثر است و دامنه‌ای از ریاضیات و نجوم تا غریزه شاعری و دغدغه هستی‌شناسی و... را دربرمی‌گیرد، اما آنچه از پس گذشت قرن‌ها كماكان آوازه‌ای عالم‌گیر دارد، شاعری اوست با همان تعداد مناقشه‌برانگیز رباعی‌ها. در اینجا درنگی خواهیم كرد بر اهمیت شعر خیام و البته بر مناقشه دیرسالی كه بر سر رباعیات منسوب به او وجود دارد.

صفحه اول روزنامه های امروز شنبه 27 اردیبهشت

کتابشناسی متون چاپ شده در ایران (از سال 1233 قمری تا 1390 شمسی) که به کوشش محمود طیار مراغی و سید سعید میرمحمدصادق تدوین یافته است، اخیرا در دو جلد توسط مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد. به همین مناسبت گفت‌وگویی با دکتر میرمحمدصادق داشته‌ایم که آن را در ادامه می‌خوانید.

سال‌ها از تحلیلگران علوم‌سیاسی درباره «ضرورت کوچک شدن دولت‎ها» و محدود شدن حیطه اختیارات آنان در حکمرانی مدرن ‌شنیدیم و تأکید بر اینکه آموزش و بهداشت و خدمات عمومی و... باید به بخش خصوصی واگذار شود. اما این روزها با عالم‌گیر شدن بحران کرونا شاهد اظهارنظرهای متفاوتی از سوی برخی از متفکران هستیم که بر این باورند کرونا توانست نقش دولت‌ها در حفظ و بهبود زندگی جامعه را مجدد برجسته کند و به این اعتبار، اساس اندیشه‌های نولیبرال مبنی بر خصوصی‌سازی آموزش و بهداشت را به چالش کشیدند.

تا پیش از آنکه بانک ملی ایران در بیستم شهریور ۱۳۰۷ رسما آغاز به کار کند، پول ایران چهل سالی می‌شد که در اختیار بانک شاهنشاهی ایران بود. «بانک شاهنشاهی ایران»، با صدور امتیازنامه ناصرالدین شاه برای بارون جولیوس دو رویتر، در ۱۱ بهمن ۱۲۶۷ (۳۰ ژانویه ۱۸۸۹) ایجاد شد و تابع تصمیمات لندن بود. شعبه اصلی‌اش در تهران بود و البته صاحب بیست‌وسه شعبه هم در شهرهای دیگر ایران در مشهد، بیرجند، زاهدان، بندرعباس، کرمان، یزد، بوشهر، شیراز، آبادان، خرمشهر، اهواز، مسجد سلیمان، اصفهان، دزفول، بروجرد، اراک، کرمانشاه، همدان، تبریز، رشت، بندر انزلی، قزوین و بابل بود که همگی تا سال ۱۳۰۹ که وظایف آن به بانک ملی محول شد، دایر بودند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، محمدتقی صابری در پیامی بمناسبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با تبریک این روز به تمامی علاقه مندان این حماسه سرایِ بزرگ ایرانی، نوشت: در گاه شمار ایران، روز ۲۵ اردیبهشت به نامِ روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام گذاری شده است.

در آستانه روز بزرگداشت فردوسی، در یادداشتی به معرفی چند گزیده معروف و معتبر از شاهنامه پرداختیم که می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای کسانی باشند که فرصت خواندن شاهنامه کامل را ندارند.