نام ایران مهم‌ترین کلان‌جای‌نام در تمدن غرب آسیاست «سرگذشت نام ایران» نوشته محمدمهدی احدیان از سوی انتشارات آوای خاور منتشر شد. این کتاب به شواهد نوشتاری برجای‌مانده از نام ایران در منابع مکتوب می‌پردازد.

شهنامه چنگیزی سروده شمس‌الدین کاشانی به کوشش دکتر وحید قنبری‌ننیز از سوی انتشارات دکتر محمود افشار منتشر شد. شهنامه چنگیزی منظومه‌ای است تاریخی در بحر متقارب از شمس‌الدین کاشانی که آن را به پیروی از شیوه فردوسی در شاهنامه سروده است. موضوع این منظومه تاریخ چنگیز و نیاکان و فرزندان وی است. این منظومه در اصل شکل منظوم بخشی از کتاب جامع التواریخ رشیدالدین فضل‌اللّه همدانی است. شاعر داستان را از حکایت قوم اُغُوز آغاز می‌کند. پس از آن اجداد چنگیزخان را تا یسوکی بهادر، پدر چنگیز بر‌می‌شمرد و به تولد چنگیز می‌پردازد.

در داستان بهرام گور و لنبک آب کش پس از این که لنبک به پذیرایی از بهرام می ایستد بیتی است بر اساس آن: برید آن که لنبک بدو داد شاه ببنچید/ ببخشید / بپیچید / بخندید و بنهاد بر پیشگاه به توجه به ضبط نسخه های شاهنامه و یکی دو قرینۀ دیگر، احتمالا صورت درست فعل مصراع دوم «ببنجید» است.

نام ها از گذشته تاکنون مهمترین عامل هویّت بخشی و تمایز افراد در جامعه بوده اند. نوع انتخاب نام علاوه بر اینکه گویای نگرش فرد به خود، جامعه و طبیعت است، اندیشه دینی و مذهبی او را نیز آشکار می سازد. در پژوهش های تاریخی و اجتماعی با مراجعه به متون تاریخی و بررسی اسامی خاص متداول در هر دوره می توان بافت قومیتی و مذهبی و پراکندگی اجتماعی هر دوره را سنجید.

علم نجوم و ستاره شناسی به دلیل کاربردهای مختلفی که در زندگی انسان ها داشته، یکی از مهم ترین علوم بشری می باشد که در ادوار تاریخی گذشته مورد توجه مردم و صاحبان حکومت قرار گرفته است. و به تبع آن، باعث توجه و اهمیت دادن به منجمان و تربیت آن ها شده است. در دوره صفویه نیز پادشاهان به ستاره شناسی و اطلاع از اوضاع و احوال و سرنوشت افلاک که توسط منجمان و اخترشناسان صورت می گرفت

از آغاز دهه ۴۰ جنبشی در ترجمه و تألیف و آموزش و پژوهش علوم انسانی به وجود آمد که مخصوصاً کوششی برای آزادشدن از ادبیات حزب توده بود. (در طی مدتی قریب به بیست سال حزب توده خود را متصدی درک و حل مسائل فرهنگی و اجتماعی کشور می‌دانست) و مهمتر اینکه «مؤسسه تحقیقات اجتماعی» تأسیس شد، گروه‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناسی و مردم‌شناسی و جمعیت‌شناسی پدید آمدند

صفحه اول روزنامه های امروز چهارشنبه 7 خرداد

دبا: انتشارات مرکزدائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به منظور ارائه خدمات هرچه مطلوب‌تر به دوستداران کتاب و کتابخوانی، پویش "با کتاب نفس بکشیم" را تمدید کرد.

«تبریز زادگاه من است، خانواده‌ام از بومیان این شهرند، تا آنجا که آگاهی دارم نیاکانم از پانصدسال پیش در این شهر زیسته و در خاک آن خفته‌اند، بخشی از زندگانیم در آن سپری شده است. از آغاز سال‌های جوانی بر آن بوده‌ام که آنجا را خوب بشناسم و از پیدایش و نام و سرگذشت و پیشامدهایش نیک آگاه گردم، در این راه هرچه بیشتر جسته‌ام، بیشتر دلبسته‌تر گشته‌ام». زنده یاد یحیی ذکاء

کتاب «واژگان آذری و فارسی در زبان مردم تبریز»، اثر مرحوم دکتر یحیی ذکاء،، به کوشش و تصحیح ایران عبدی، زیر نظر و با مقدمه ژاله آموزگار، از سوی انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی) به طبع رسیده است.

تعریف مفاهیم ‌صوت و نغمه از دیدگاه فارابی، بوعلی، صفی الدین و قطب الدین از موضوعات پایه ای موسیقی شناسی است. کاربرد فرضیه پردازانه مفاهیم کهن تر موسیقی تا چه اندازه راه گشای اجراهای عملی در موسیقی ایران بوده یا تا چه اندازه رابطه بین فرضیه و عمل را نگاه داشته اند پرسشی همیشگی است که مبحث آن تا روزگار ما ادامه دارد٠

درك لحظه‌لحظه محضر انسان‌های بزرگ همراه است با دقیقه‌های ژرف و اثرگذار و به یادماندنی. برای نگارنده درك حضور استاد دكتر محمدعلی موحد چنین بوده و هست، اگرچه نه فقط در مقایسه با دوستان و یاران و شاگردان نزدیك استاد كه در مقام سنجش با بسیاری از رفقای روزنامه‌نگار نیز بسیار كم ایشان را از نزدیك دیده‌ام و همواره محضرشان را در جلسات و محافل سخنرانی‌ها و نشست‌های علمی درك كرده‌ام.

صفحه اول روزنامه های امروز سه شنبه 6 خرداد

مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به مناسبت ماه مبارک رمضان، سلسله سخنرانی های مجازی با موضوعات مختلف فرهنگی در صفحه اینستاگرام خود، برگزار می کند. به همین منظور، دکترمحمد جعفری قنواتی- عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و عضو شورای علمی دانشنامه فرهنگ مردم ایران - امروز شنبه (سوم خرداد) از ساعت 21:30 به ایراد سخن می پردازد.

نخستین کوشش‌های قانون‌گذاری در ایران (جلد دوم)، به اهتمام سید علی آل‌داود منتشر شد. جلد دوم نخستین کوشش‌های قانون‌گذاری در ایران شامل سیزده رساله و مقاله حقوقی و سیاسی-اجتماعی از دوره قاجار است. این رساله‌ها که تا کنون کمتر شناخته شده و به‌ویژه حقوق‌دانان و محققان تاریخ حقوق جدید ایران با آنها کمتر آشنایی داشته‌اند