مقاله

شهرت حکیم عمر خیام نیشابوری (۴۴۰- ۵۱٧ ق) در منابع کهن بیشتر در مقام فیلسوف، حکیم، طبیب، عالم جبر و هندسه، ریاضیدان و منجمی پُرآوازه مطرح بوده است.

عمر خیام نیشابوری در تاریخ ادبیات ایران یکی از مناقشه‌برانگیزترین پدیده‌ها بوده است؛ جهان‌بینی جاری در رباعیات این شاعر/ فیلسوف، از آنجا که با زبان و در فضای شعر بیان می‎شود و شعر همواره عرصه آشنایی‌زدایی و طبعا ایهام و تاویل است، اختلاف‌نظرهای زیادی را در مورد او و نگاهش به دهستی برانگیخته است.

15 خرداد سال 1312 روز تولد دکتر رضا داوری اردکانی است و این‌ روزها که در آستانه سالروز 90 سالگی او قرار داریم فرصت خوبی است که با نگاهی به آرا و آثار او، از 50 سال فعالیت اندیشه‌ورزی استاد ارزیابی داشته باشیم. توجه دکتر داوری به «میراث فکری ما» به‌رغم اینکه در برخی از موارد قابل نقد است اما کوشش قابل توجهی است؛ به خصوص درباره آغاز و بامداد فلسفه اسلامی که «فارابی» است و ما متأسفانه به آن بی‌توجه هستیم.

فارابی نه تنها می‌کوشد آرای فیلسوفان بزرگ یونان را با یکدیگر تلفیق کند که سعی در جمع میان دین و فلسفه یا به‌ عبارتی «عقل» و «وحی» نیز دارد. فارابی از جمله فیلسوفان مابعدالطبیعی است که دستگاهی فلسفی پی‌افکنده‌اند

دیار فرهنگ پرور میبد یزد در سدۀ پنجم دانشمندی را در دامان خود پرورانده که بعدها بر اثر همّت و کاردانی او، بهترین و شیوا ترین تفسیر عرفانی از قرآن کریم به دوستداران فرهنگ و ادب پارسی و علوم قرآنی عرضه شد.

فلسفه شغل دائم و بخشی از زندگی من است و هفتاد سال با آن زندگی کرده ­ام. مع ­هذا کوشیده ­ام مقتضای مقام را رعایت کنم و هر چه برای فرهنگستان می­نویسم در باب علم یا ناظر به آن باشد. اعضاء فرهنگستان دانشمندان و پژوهندگان ممتاز کشورند اما مأموریت آنان در فرهنگستان ادامه پژوهش­های دانشگاهیشان نیست زیرا در فرهنگستان باید در باب علم و نظام و جایگاه آن در زندگی و شرایط و موانع سامان­ یابی و پیشرفت آن تحقیق و تأمل کرد.

آقای مادلونگ تحصيلاتش را در قاهره و دانشگاه هامبورگ دنبال کرده بود. به دليل حضور طولانی مدت در کشورهای عربی و انس با ادبيات عرب در ادب عرب، نثر و نظم تخصص فوق العاده ای داشت. علت علاقمندی او به تصحيح متون هم شايد بيش از هر چيز تعلق خاطر و تخصصش در زبان و لغت عرب بود.

هرچند جهان عرب از دریای بیکران شعر و ادب فارسی درّ و گهر فراوان یافته اما جایگاه حکیم عمر خیام به‌واقع بی‌نظیر و بی‌رقیب است.

مدیر موسسه پژوهشی میراث مکتوب از روند ثبت آثار مولانا در «فهرست حافظه جهانی» یونسکو می‌گوید.

ظاهرا قدیمی‌ترین ترجمه شاهنامه، ترجمه بنداری اصفهانی است که در قرن هفتم هجری به بیانی شیوا شاهنامه را به زبان عربی برگردانده است. این ترجمه جایگاه تاریخی- ادبی بی‌بدیلی دارد و این عمدتا به سبب نزدیکی نسبی زمان ترجمه به روزگار فردوسی و نیز استفاده مترجم از نسخه‌ای از شاهنامه است.