مقاله

همکاری من با دائرةالمعارف به آغاز فعالیت‌های این مرکز بازمی‌گردد. از همان روزی که وارد دائرة‌المعارف شدم به سراغ حوزه فعالیت‌های علمی خودم (ادبیات عرب) رفتم. از آنجایی که ادبیات عرب در یک دائرة‌المعارف شرقی و به خصوص ایرانی سهم بزرگی را ایفا می‌کند پس من باید مقالات بسیاری را تدوین می‌نمودم. از این رو لازم بود دستیارانی را برای همکاری انتخاب می‌کردیم. خوشبختانه توانستیم تعدادی از جوانان کوشا، مستعد، زبان‌دان و فارسی‌شناس را گردهم آوریم و به کمک همین جوانان نیز توانستیم یک دوره بحرانی را در این بخش با موفقیت به اتمام برسانیم.

دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی و مرکزی که آن را به طبع می‌رساند به نظر من مهمترین تاسیسی است که در جمهوری اسلامی در رشته علوم انسانی به وجود آمده است، تاسیسی که می‌تواند موجب مباهات هر ایرانی باشد. تاثیر آن در اشاعه اطلاعات درباره ایران و تاریخ و فرهنگ آن و پیشبرد ایران‌شناسی بیش از هر موسسه خصوصی دیگری بوده است. این مرکز که طی سالیان گذشته توسعه‌ای بیش از حد انتظار داشته است نتیجه همت والا و حسن‌تدبیر و مدیریت موثر جناب آقای کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز و مدیر دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی بوده است. حتی اطلاعی اجمالی از روش کار، تشکیلات، کتابخانه مرکز و دانشمندانی که به تهیه و تنظیم مطالب دایرةالمعارف بزرگ اسلامی پرداخته یا می‌پردازند موجب تحسینی عمیق و کم‌نظیر است.

عده‌اي ديگر از حقوق‌دانان، خسارت به اشيا و پديده‌هاي زيست محيطي را در تعريف خسارت زيست محيطي آورده و آلودگي آب، هوا يا خاك را نيز داخل در اين تعريف دانسته‌اند، هر چند كه آثار غيرمستقيم اين خسارتها به انسان برگشت نموده و انسان از تخريب و آلودگي محيط زيست لطمه مي‌بيند. بنابراين در تعريف آن گفته‌اند خسارت زيست محيطي عبارت است از: «خسارتي كه به طور مستقيم به محيط وارد مي‌شود بدون توجه به بازتابهايي كه اين خسارتها بر اشيا و اموال دارند.»1

اشاره: در آستانه سالروز ارتحال غمبار مردی از سلاله پیامبریم كه حفظ اسلام ناب محمدی(ص) دغدغه‌اش بود و در این راه حاضر بود از همه چیزش بگذرد. آنچه در پی می‌آید، بخش نخست پیام ماندگار آن بزرگمرد به معاصران و نسلهاى بعد (از ملت ایران گرفته تا مسلمانان و مردم جهان و نسلهاى آینده) است كه زیر عنوان «وصیتنامه سیاسى ـ الهى» معروف شده است.

شیوه فقاهت امام راحل(ره) اگرچه بیشتربه شیوه فقاهت قدما شباهت داشت، اما از ویژگیهایى‏ برخوردار بود كه در عرصه فقاهت معاصر ممتاز به شمار مى‏رفت. این ویژگیها بدین قرار است:

امام خمینی(ره)، همچون چهره‌ای حوزوی که با تفسیری انقلابی از اسلام به سیاست پا گذاشت، نه‌تنها، موازین را در سیاست و فضای سیاسی کشورمان و حتی در سطح جهان اسلام تغییر داد بلکه حرکت ایشان در حوزه علمیه‌های شیعی نیز مصدر تحولات شگرفی در فقه سیاسی و نگرش فقها و طلاب در همه ابعاد شده است.

دو رويداد در تاريخ پس از پيروزي انقلاب اسلامي به ثبت رسيده است كه به خوبي نوع رويكرد حضرت امام (ره) را با مخالفان و منتقدان خود و نظام جمهوري اسلامي به تصوير مي‌كشد. رويداد اول به ماجراي درخواست سران منافقين از حضرت امام (ره) براي ديدار با ايشان باز‌مي‌گردد. حضرت امام (ره) در پاسخ به اين درخواست فرمودند هيچ نيازي نيست به ديدار من بياييد، بلكه هر زمان سلاح‌تان را بر زمين گذاشتيد من به ديدار شما مي‌آيم. پاسخ حضرت امام(ره) در حالي بود كه منافقين اسلحه در دست داشتند و عليه حكومت مركزي مي‌جنگيدند.

حوزه فرهنگ در دهه شصت، در مقطع بسیار حساسی به حیات خود ادامه می‏داد. اگر بخواهیم در فرمایشات و مواضع امام (ره) به دنبال بحث از ابزارهای فرهنگی باشیم، شاید چندان به لحاظ کمی چشمگیر نباشد، اما در این مقاطع حساس، همین مواضع ایشان بسیار تأثیرگذار بود. باید گفت، از منظر ایشان، فرهنگ؛ اساس ملیت و استقلال یک ملت بود و این گزاره، ساحت فرابخشی فرهنگ و همه شئون اجتماعی کشور را دربرمی‏گرفت. در این قالب، طبعاً نظر ایشان مبتنی بر فرهنگی است که نسبتی عمیق با معنویت دینی برقرار می‏کند.

از آنجا كه اساس روش و منش انسان را نوع نگرش او تشكيل مي دهد، مي توان پرسيد كه نگرش امام خميني به قرآن چگونه بوده و قرآن در نظر ايشان چه جايگاهي داشته است؟ دست يافتن به ژرفاي هر انديشه يي آنگاه ممكن است كه ما نقشه يي كامل از آن انديشه داشته باشيم. بايد ببينيم شخص در ابعاد گوناگون يك موضوع چگونه مي انديشيده و چه رفتار و منشي از خود نشان مي داده است.

آيت الله موسوي بجنوردي در گفت وگو با ايسنا با بيان اين‌که اگر اسلام براي مردم حقوقي قايل مي‌شود در راستاي آزادي است، گفت: انسان در انديشه آزاد است و اين موضوع در عالم خلقت وجود داشته است، بنابراين وقتي دولت‌ها مي‌گويند به مردم آزادي داده‌ايم يا مي‌دهيم بايد به آنها گفت مگر شما چه کاره هستيد ؟آنکه آزادي داده، خداست حال اگر شما هنر داريد، موانع آزادي را برداريد.يک دولت که قائل به دموکراسي باشد بايد موانع آزادي را بردارد.