تحمل به معناي واقعي كلمه / ناصر قوامي

1393/3/13 ۱۳:۲۹

دو رويداد در تاريخ پس از پيروزي انقلاب اسلامي به ثبت رسيده است كه به خوبي نوع رويكرد حضرت امام (ره) را با مخالفان و منتقدان خود و نظام جمهوري اسلامي به تصوير مي‌كشد. رويداد اول به ماجراي درخواست سران منافقين از حضرت امام (ره) براي ديدار با ايشان باز‌مي‌گردد. حضرت امام (ره) در پاسخ به اين درخواست فرمودند هيچ نيازي نيست به ديدار من بياييد، بلكه هر زمان سلاح‌تان را بر زمين گذاشتيد من به ديدار شما مي‌آيم. پاسخ حضرت امام(ره) در حالي بود كه منافقين اسلحه در دست داشتند و عليه حكومت مركزي مي‌جنگيدند.

دو رويداد در تاريخ پس از پيروزي انقلاب اسلامي به ثبت رسيده است كه به خوبي نوع رويكرد حضرت امام (ره) را با مخالفان و منتقدان خود و نظام جمهوري اسلامي به تصوير مي‌كشد. رويداد اول به ماجراي درخواست سران منافقين از حضرت امام (ره) براي ديدار با ايشان باز‌مي‌گردد. حضرت امام (ره) در پاسخ به اين درخواست فرمودند هيچ نيازي نيست به ديدار من بياييد، بلكه هر زمان سلاح‌تان را بر زمين گذاشتيد من به ديدار شما مي‌آيم. پاسخ حضرت امام(ره) در حالي بود كه منافقين اسلحه در دست داشتند و عليه حكومت مركزي مي‌جنگيدند. همه مي‌دانيم كه هيچ حكومتي تمايل به پذيرش مخالفين مسلح ندارد و تا سر حد از ميان بردن آن ها فعاليت مي كند اما حضرت امام(ره) نه تنها موافق با برخورد حذفي با اين عده نبودند بلكه عنوان كردند كه اگر آن ها سلاح هايشان را بر زمين بگذارند، مي‌توانند مانند ديگر نيروهاي سياسي و بدون هيچ گونه مضايقه‌اي فعاليت سياسي داشته باشند.
ماجراي دوم به زمان مجلس سوم شوراي اسلامي و تلاش جريان ملي و مذهبي براي حضور در انتخابات آن مجلس بازمي‌گردد. اعضاي جريان ملي و مذهبي در آن زمان اعلام كردند كه تلاش مي‌كنند تا نامزدهايي براي انتخابات مجلس سوم معرفي مي‌كنند. در مقابل اعضاي وقت شوراي نگهبان هم تصميم گرفتند تا نامزدهاي ملي و مذهبي را رد صلاحيت كنند. آن ها حتي به عرض حضرت امام (ره) رساندند كه اعضاي ملي و مذهبي با ايشان مخالف هستند. اگرچه نمي‌توان همه اعضاي ملي و مذهبي را مخالف دانست اما پاسخ بنيان‌گذار انقلاب اسلامي به تلاش‌هاي شوراي نگهبان براي رد صلاحيت آنها بار ديگر چگونگي تعامل و برخورد ايشان را با افرادي كه گفته مي‌شد مخالف هستند، روشن مي‌كند. امام در پاسخ به اعضاي شوراي نگهبان به صراحت عنوان كردند كه آنها حق ندارند اعضاي ملي و مذهبي را رد صلاحيت كنند. امام گفته بود كه «مگر من اصول اسلام هستم كه مخالفت با من باعث رد صلاحيت شود.» ايشان افزوده بودند كه آن كسي كه بايد تصميم بگيرد چه كسي كشور را اداره كند «مردم» هستند؛ آن ها بايد تصميم بگيرند چه كسي صلاحيت مديريت و اجراي امور كشور را دارد و مخالفت با اين يا آن شخص هرچند اگر مقام سياسي مهمي داشته باشد يا مخالفت با اقدامات اين يا آن نهاد حتي اگر جايگاه عالي رتبه اي در ساختار قانوني و سياسي كشور داشته باشد ملاك برخورد با افراد نيست بلكه اين مردم هستند كه خود تشخيص مي‌دهند چگونه رفتار كنند.
اين دو رويداد تاريخي به خوبي گواه آن است كه حضرت امام (ره) به معناي كامل كلمه معتقد به «تحمل» بود. اگرچه خود ايشان آن زماني كه مخالفت‌ها امنيت ملي كشور را به خطر مي‌انداخت وارد عمل مي‌شد تا مبادا سكان هدايت كشور منحرف شود. اما نكته در گرو همين سلسله مراتبي بود كه امام در برخورد با مخالفان به كار مي‌بستند. در واقع تنها زماني ايشان به برخورد با مخالفان رضايت مي‌دادند كه آن ها به صورت «واقعي» - و نه به صرف اعمال سليقه فلان نهاد ناظر-  براي امنيت ملي كشور خطر ساز مي‌شدند.
با وجود اين سيره درخشان حضرت امام(ره) در چگونگي تعامل با مخالفان اما امروز این رویه کمتر از سوی جناح‌های سیاسی عمل می‌شود. متاسفانه، در سال‌هاي اخير گروه‌های سیاسی حتي قدرت تحمل «منتقدان» را هم از كف داده‌اند چه برسد به «مخالفان» كه بنيان‌گذار انقلاب توصيه به برخورد روامدارانه با آنها كرده بود. اتفاقا همان سيره درخشان بود كه توانست كشور را با تكيه بر ضرورت حفظ وحدت ملي و تحمل مخالفان و در اوج انواع رقابت هاي سياسي در صدر انقلاب به سلامت حفظ كند.