مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

دارالکتب المصریه | یوسف بیگ باباپور از جملۀ مهم‌ترین و غنی‌ترین کتابخانه‌های عمومی (المکتبة العامه) جهان که همواره مرجع بسیاری از محققان جهان، و گنجینۀ نفیس کتب خطی و آثار چاپی کم‌نظیر در موضوعات مختلف است.
دارقطنی | فرامرز حاج منوچهری ابوالحسن علی بن عمر (306-385 ق / 918-995 م)، محدث پرآوازۀ بغدادی، و از آخرین حلقه‌های زنجیرۀ نویسندگانِ سنن.
دارالقرآن | فرامرز حاج منوچهری نهادی اجتماعی برای آموزش قرآن کریم. چنین نهادی آموزشی اگرچه از سدۀ 1 ق / 7 م دارای پیشینه است، به‌ویژه در شام و مصر، طی سده‌های میانی، اعتبار و تشخصی نظام‌مند یافت.
دارالفنون | سید علی آل داوود , مسعود تاره , یونس کرامتی نخستین نهاد ایرانی آموزش علوم نوین در ایران که به همت میرزا تقی خان امیرکبیر، صدر‌اعظم تجدد‌خواه ایران، بنیاد گذاشته شد، هر‌چند گشایش رسمی آن تا یکشنبه 5 ربیع‌الاول 1268 ق / 29 دسامبر 1851 م، 48 روز پس از برکناری امیرکبیر از صدارت و 13 روز پیش از قتل او، به تأخیر افتاد.
دارالعهد |
دارسی، قرارداد | محمد حسن نیا نخستین و مهم‌ترین قرارداد جامع نفتی ایران با بیگانگان که محور و اساس بسیاری از قراردادهای بعدی شد.
دارالسلام | داوود باقروند ارشد بزرگ‌ترین شهر تانزانیا و پایتخت پیشین این کشور. این شهر با جمعیتی حدود 000‘365‘4 تن (1391 ش / 2012 م)، در °6 و ´41 عرض جنوبی، و °39 و ´5 طول شرقی در کرانۀ اقیانوس هند، در شرق تانزانیا واقع است. دارالسلام مهم‌ترین بندر و مرکز صنعتی، تجارتی و سیاسی تانزانیا و بزرگ‌ترین بندر شرق افریقا به شمار می‌رود و به دروازۀ...
داردانل | علی کرم همدانی , داوود باقروند ارشد تنگه‌ای میان دو دریای مرمره و اژه. این تنگه بـه درازای حدود 70 کمـ ، پهنای 2 تا 6 کمـ و ژرفـای متـوسط 60 متر، در شمال ‌غربی کشور ترکیه جای دارد و به همراه تنگۀ بسفر، دو بخش آسیایی و اروپایی ترکیه را از یکدیگر جدا می‌سازد («دائرة‌المعارف ... »2، VIII / 199؛ انکارتا).
دارالحرب |
دارالحدیث | فرامرز حاج منوچهری نهادی آموزشی در تاریخ اسلام که شکل نهادینۀ آن در قالب مجموعۀ مراکزی علمی، در شام و مصر، از عصر ایوبیان رواج یافت.
دارالبیضاء | ستار عودی یا کازابلانکا، بزرگ‌ترین شهر مغرب / مراکش. این شهر با حدود 000‘360‘ 3 تن جمعیت (2014 م / 1393 ش)، در غرب کشور مغرب در کرانه‌های اقیانوس اطلس جای دارد و بزرگ‌ترین بندر افریقا و پایتخت اقتصادی و بازرگانی مغرب به شمار می‌رود.
دارانی |
داراشکوه | علیرضا ابراهیم محمد (29 صفر 1024- مق‍ 22 ذیحجۀ 1069 ق / 21 مارس 1615-31 اوت 1659 م)، شاهزادۀ گورکانی، ملقب به «شاه بلند‌اقبال» و از جملۀ صوفیان قادری و مشتاقان و مترجمان آثار هندویی به فارسی.
دارالاسلام و دارالحرب | محمدصادق لبانی مطلق دو اصطلاح فقهی ـ حقوقی برای تعیین مرزهای سرزمین اسلام و ترتب آثار حقوقی بر آنها، که از کهن‌ترین تقسیمات سیاسی در فقه محسوب گردیده، و عموم مذاهب اسلامی نیز متذکر آنها شده‌اند. این اصطلاحات البته مربوط به مرزهای سیاسی کنونی نیست، بلکه کل امت اسلامی به‌منزلۀ امر واحد و یکپارچه را شامل می‌شود (زحیلی، 180).
آس |
خداش | حسین شیخ خِداش، یا خَدّاش، از داعیان عباسی در خراسان. آگاهی دربارۀ شخص او و گذشته‌اش، پیش از پیوستن به دعوت هاشمی، پراکنده و اندک است.
دارا بن رستم |
داراب نامه | علی بلوکباشی , علی میرانصاری یکی از داستانهای بلند شفاهی بازمانده از آثار ادبیات کهن ایرانی که امروزه صورت نوشتاری آن در دست است. این داستان از دو دیدگاه قابل بررسی است؛ از دیدگاه ادبیات فارسی و از دیگاه مردم‌شناسی.
دارابگرد |
داراب | محسن احمدی شهرستان و شهری کهن در استان فارس.
دادگستری |
دادرسی |
داداییه |
دادا | مریم فلاحتی موحد تقی‌الدین محمد (د 700 ق / 1301 م)، ملقب به دادا محمد و دادا تقی‌الدین، از مشایخ صوفیه در سدۀ 7 ق / 13 م در یزد.
دابویه، بَنی |
د، | ملیحه مهدوی حرف دهم از الفبـای فارسی، هشتم از الفبـای عربی و ابتثی، و چهارم از الفبای ابجدی. این حرف از حروف مشترک بین زبان فارسی و عربی است و در کتابهای لغت به نامهای دال، دال ابجد، ذال غیرمنقوطه، دال بی‎نقطه و دال مهمله آمده است و به‎صورت «د» و «ـد» نوشته می‎شود، مانند در و بد (معین؛ لغت‎نامه ... ؛ برهان ... ؛ نفیسی؛ م...
خیوه، خانات | یدالله غلامی مایانی عنوان دو سلسلۀ پی‌درپی که از قرن 10 ق / 16 م تا اواخر قرن 13 ق / 19 م، بر خیوه، در غرب ماوراء‌النهر فرمان راندند.
خیونیادس | جمیل رجب با نام تعمیدی گرگور / گئورگ2 (د ح 720 ق / 1320 م)، مترجم آثار علمی از فارسی و شاید عربی به یونانی بیزانسی، از چهره‌های برجسته در زمینۀ نجوم در بیزانس، و اسقف تبریز در روزگار اولجایتو (حک‍ 703-716 ق / 1304-1316 م) که جایگاهی مهم در روابط سیاسی و مذهبی بیزانس و دولت ایلخانی داشت.
خیمه شب بازی | مهبانو علیزاده نوعی نمایش عروسکی، از مجموعه نمایشهای سنتی در هنر عامۀ ایران، با پیشینه‌ای بسیار طولانی. خیمه‌شب‌بازی در نظام ارزشهای فرهنگ نمایشی ایران پایگاه و منزلت ویژه‌ای داشته است. در این نمایش، عروسک‌گردانْ پشت صحنۀ نمایش که از دید تماشاگران پنهان بود، می‌نشست و عروسکها را به حرکت درمی‌آورد و این امکان را فراهم می‌کرد...
خیمه |
خیش خانه | علی بلوکباشی یا بَیت‌الخَیش، فضای زیست تابستانی در بخشی از سراها یا خانه‌های مناطق گرمسیر که با نصب ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین وسیلۀ خنک‌کننده به نام خیش در آن، هوای درون خانه را در فصول گرم سال مطبوع می‌کنند. خیش‌خانه یکی از کهن‌ترین شیوۀ ابداعات خنک‌سازی خانه در سنت معماری ایران بوده که در آغاز دورۀ اسلامی از این سرزمین ب...
خیزران | عطیه میرزایی همسر مهدی عباسی و مادر هادی و هارون، هر 3 از خلفای عباسی. پدرش عطا و برادرش غطریف نام داشتند و بنابر بعضی روایتها از نزدیکان به دستگاه مهدی عباسی بوده‌اند (یعقوبی، 2 / 342).
الخیر المحض | امیر حسین ساکت کتابی مجهول‌المؤلف در فلسفۀ اسلامی که تا قرنها از ارسطو پنداشته می‌شد. این کتاب در میان مسلمانان با نامهایی چون الخیر المحض، الایضاح فی الخیر المحض و احتمالاً الخیر الاول شهرت داشته است و از مهم‌ترین منابع نوافلاطونی است که در کنار اثولوجیای افلوطین، اندیشۀ فلسفی حکمای مسلمان را شکل بخشیده است.
خیر المجالس |
خیرالدین پاشا تونسی | شیوا جعفری (1237-1307 ق / 1822-1890 م)، دولتمرد و سیاست‌مدار اصلاح‌طلب در روزگار سلطان عبدالحمید دوم عثمانی (1293-1327 ق / 1876- 1909 م).
خیرالدین بارباروس | علی اکبر دیانت (871-953 ق / 1466-1546 م)، دریاسالارِ (قپودانِ دریا) مشهور عثمانی و از نام‌آورترین دریاسالاران تاریخ دریانوردی، به‌ویژه در جهان اسلام.
خیرالله افندی | علی اکبر دیانت (1233-1283 ق / 1818-1866 م)، مورخ، پزشک و دولتمرد عثمانی در دورۀ تنظیمات (ه‍ م).
خیر | منوچهر پزشک اصطلاحی فلسفی که به دو صورت اسمی و وصفی به معنای خوبی و خوب به کار می‌رود و معنای مطلق آن، معیار ذهنی نهایی برای تشخیص نیک از بد شمرده می‌شود.
خیبر، گذرگاه | منوچهر پزشک معبر تاریخی کوهستانی و سخت‌گذر، واقع در °34 و ´5 عرض شمالی، و °71 و ´10 طول شرقی، در مسیر راه اصلی اتصال سند (پیشاور) و کابل («اطلس ... »1، 123؛ الفینستون، 325، 576، نیز II / 43).
خیبر | سید محمد سیدی آبادی بزرگی در شمال مدینه و نام یکی از مهم‌ترین غزوه‌های پیامبر (ص). برپایۀ فهرستی که طبری (2 / 206-207) از غزوه‌های پیامبر (ص) به دست داده است، خیبر بیست‌وسومین غزوه به شمار می‌رود.
خیاو |
خیام | حسین معصومی همدانی , یونس کرامتی , علی میرافضلی ابوالفتح عمر بن ابراهیم نیشابوری، فیلسوف، ریاضی‌دان، منجم، پزشک و شاعر قرنهای 5 و 6 ق / 11 و 12 م.
خیالی بخارایی | حسن اسدی (تبریزی) از شاعران سدۀ 9 ق / 15 م. او در بخارا به دنیا آمد و چون خیالی تخلص می‌کرد، وی را مولانا خیالی نامیده‌اند.
خیال | اصغر دادبه ر لغت به معنی گمان، وهم و پندار، شبح، سایه و نیز به معنی صورتی که در آب، آینه و خواب دیده شود (صفی‌پوری، ذیل خیل؛ لغت‌نامه ... ). خیال از دو دیدگاه تفسیر می‌شود: از دیدگاه جهان‌شناختی، و از دیدگاه معرفت‌شناختی:
خیاط، ابوعلی | حسین روح اللهی ابوعلی یحیی بن غالب، منجم و احکامیِ سدۀ 2 و 3 ق / 8 و 9 م. در آثار لاتینی، نام وی به‌صورت Albohali آمده است (کارمودی، 49). از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست، جز آنکه از شاگردان ماشاءاللٰه یهودی (د ح 200 ق)، منجم معروف دورۀ عباسی، بوده است (ابن‌ندیم، 276).
خیاط، ابوالحسین | یوزف فان اس ابوالحسین عبدالرحیم بن محمد بن عثمان (ح 215-300 ق / 830-912 م)، متکلم معتزلی.
خیارات | علی تولایی شرایطی است که به‌اقتضای آن هر‌یک از متعاقدان از حق فسخ عقد برخوردار می‌شود و این توانایی را خواهد داشت که با اعمال آن، اثر عقد را از بین ببرد.
خیابانی | نادره جلالی شیخ محمد (1297- 1338 ق / 1256-22 شهریور 1299 ش)، روحانی مبارز و رهبر نهضت آزادیستان.
خویی، سید ابوالقاسم | علی تولایی سید ابوالقاسم موسوی (15 رجب 1317- 8 صفر 1413 ق / 28 آبان 1278-17 مرداد 1371 ش)، فقیه و اصولی امامی، زعیم دینی و مدرس مشهور حوزۀ نجف. وی در شهر خوی (امروزه در استان آذربایجان غربی) زاده شد و تحصیلات مقدماتی را همان‌جا گذراند.
خویی، ابوالعباس | حسن مهدی پور ابوالعباس شمس‌الدین احمد بن خلیل (583-637 ق / 1186-1240 م)، قاضی‌القضات دمشق، فقیه و متکلم. وی از مردم خوی، از شهرهای آذربایجان بود و دنبالۀ تحصیلات خود را در خراسان نزد شماری از استادان ازجمله قطب مصری، از شاگردان فخرالدین رازی، گذراند و به گزارشی نـزد خـود فخرالدین رازی علم اصول و کلام فراگرفت.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام