مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

خویلد بن مره |
خویلد |
خویشاوندی | محمود جعفری دهقی , مهرداد عربستانی شبکه‌ای از روابط اجتماعی بر پایۀ ارتباطات سببی، نسبی یا حقوقی، با قواعدی عرفی یا قانونی که روابط اعضای شبکه را از نظر حقوق، وظایف، تعهدات و هنجارهای رفتاری میان یکدیگر مشخص می‌کند. به‌لحاظ لغوی «خویش» به معنای اقوام و خویشاوند (برهان ... ، ذیل واژه)، و خویشاوند به معنای کسی است که از راه نسبت از طرف پدر یا از...
خوی | قاسم مهرعلیزاده زیستگاهی بسیار کهن، شهرستان و شهری در استان آذربایجان غربی.
خون گیری | پیمان متین در طب سنتی یکی از راههای «استفراغ»، یعنی بیرون‌آوردن اخلاط زائد و مضر از بدن بیمار، به قصد درمان او، و یا از بدن شخص سالم، به قصد پایدار‌داشتن تندرستی او. راههـای دیگر استفـراغ عبـارت‌اند از: قِی، اِدرار، تعریق و امالـه. اساس خون‌گیری خارج‌ساختن خون از بدن از طریق بادکش‌کردن، خراشیدن، و مکیدن یا زالو‌انداختن ...
خونجی |
خون بس | محبوبه حاجی زاده یا خون‌بست، شکلی از قوانین عرفی حل اختلاف و گذشت از قصاص قتلی در میان جوامع سنتی برای پیشگیری از خون‌ریزیهای بعدی و ایجاد صلح و آشتی. خون‌بس که در میان مردم عرب‌زبان خوزستان «فصل» نامیده می‌شود، یکی از عوامل هم‌بستگی سببی از راه «ازدواج» در جامعه‌های عشایری نیز هست.
خولی | احمد پاکتچی مین (6 ذیقعدۀ 1312-17 ذیقعدۀ 1385 ق / 1 مۀ 1895- 9 مارس 1966 م)، ادیب، اندیشمند دینی و اصلاح‌طلب اجتماعی در مصر. وی در روستای شوشا در منوفیه (شمال مصر) به دنیا آمد. همان‌جا آموزشهای مقدماتی را دریافت کرد و به حفظ قرآن کریم و فنون تجوید اهتمام ورزید.
خوقند، خانات | یدالله غلامی مایانی نام سرزمین و سلسله‌ای از خوانین در شرق ماوراءالنهر که سرانجام به دست روسیه برافتاد.
خوقند | یدالله غلامی مایانی شهری کهن در شرق ازبکستان، واقع در استان فرغانه. این شهر در ˚70 و ΄57 طول شرقی، و ˚40 و ΄33 عرض شمالی، در غرب درۀ فرغانه جای دارد ( انکارتا، ذیل کوکُن1؛ بریتانیکا، ذیل کوکند).
خوف و رجا | میثم سلگی ترکیبی عطفی از دو وصف قرآنی و حدیثی، به معنای بیم و امید، که در منابع صوفیه دو مقام شریف از مقامات اهل یقین به شمار می‌آید (سهروردی، 482).
خوش نویسی | محمدحسن سمسار , حمیدرضا افسری هنر نوشتن حروف و کلمات به گونه‌ای فاخر، با رعایت قواعد ویژگیهای ساختاری حروف در هر قلم، ضمن حفظ تناسب بخشهای گوناگون یک نوشتار و ایجاد تعادل و تناسب در اثر.
خوشگو | پریسا سنجابی بندرابن داس، تذکره‌نویس و شاعر هندی‌تبار پارسی‌گوی شبه‌قاره در سدۀ 12 ق / 18 م.
خوزستان | محمود جعفری دهقی , فاطمه احمدوند سرزمینی کهن و استانی واقع در جنوب غربی ایران با مرکزیت اهواز. این استان با بیش از 64‌هزار کمـ‍2 مساحت و 730‘531‘4 تن جمعیت (1390 ش / 2011 م)، در کرانه‌های شمال غربی خلیج فارس جای دارد و در 1393 ش / 2014 م، بنابر قانون تقسیمات کشوری، متشکل از 27 شهرستان، 67 بخش، 144 دهستان، 77 شهر و 467‘6 آبادی و روستای دارای ...
خوریان موریان | هادی ویسی مجمع‌الجزایری در دریای عرب و متعلق به کشور عمان. خوریان‌موریان در جنوب عمان و در 50‌کیلومتری بندر صلاله واقع است. این مجمع‌الجزایر از 5 جزیره به نامهای حاسکیه (حاسقی)، سوده (سویدیه)، حلّانیه، قبلیه (حَبَلیّه / جُبیله) و غرزوت (جرزوت) تشکیل شده است که بر روی هم حدود 73 کمـ‍‌2 وسعت دارد. خوریان‌موریان در °17 و ...
خوری، خلیل | رضوان مساح خلیل بن جبرائیل بن یوحنا (1252-1325 ق / 1836-1907 م)، ادیب و شاعر مسیحی، سیاست‌مدار و بنیان‌گذار نخستین روزنامۀ غیردولتی در سوریه.
خوری | زهرا ابوالحسنی چیمه از گویشهای مرکزی ایران که در منطقۀ خور و بیابانک یا خور و جندق (امروزه: بخش خور) رواج دارد. این منطقه در کنار کویر نمک مرکزی واقع، و از جنوب به یزد و اردکان، از شرق به طبس، از شمال به کویر نمک، شاهرود و دامغان، و از غرب و جنوب غربی به انارک و نائین محدود است.
خور و بیابانک | سید علی آل داوود شهرستانی واقع در کنارۀ جنوبی کویر مرکزی ایران، در شمال شرقی استان اصفهان. این شهرستان با جمعیتی حدود 800‘ 17 تن (1390 ش / 2011 م)، در 1392 ش، متشکل از یک بخش مرکزی، 3 دهستان به نامهای بیابانک، جندق و نخلستان، 3 شهر به نامهای خور، جندق و فرخی، و 21 آبادی دارای سکنه بوده است («درگاه ... »، بش‍ ؛ نشریه ... ، بش‍...
خورموجی | سید علی آل داوود محمدجعفر خان (میرزا جعفر خان) حقایق‌نگار، از مورخان برجسته و حقیقت‌گوی عصر قاجار (1225-1301 ق / 1810-1883 م). خورموجی ازآن‌رو که تنها کسی است که واقعۀ شهادت امیرکبیر را اندکی پس از قتل او در کتاب خود گزارش داده است، از شهرتی فراوان برخوردار شده است.
خورموج | میترا آقامحمدحسنی , محمد حسن نیا مرکز شهرستان دشتی در استان بوشهر. این شهر در °28 و ´39 عرض شمالی، و °51 و ´22 طول شرقی، در ارتفاع 55 تا 60 متری از سطح دریا، و در حدود 80 کیلومتری جنوب خاوری بندر بوشهر جای دارد (پاپلی، 229؛ حمیدی، 290).
خورشید، کاخ | حمید شاکری از بناهای دورۀ نادر شاه افشار (سلـ 1148-1160 ق / 1735-1747 م)، در کلات نادری، واقع در منتهاالیه شمال شرقی ایران (در فاصلۀ 145کیلومتری شمال شرقی مشهد)، که به فرمان نادر شاه (براساس کتیبۀ بنا در 1160 ق / 1747 م)، ساخته شده است.
خورشید، بنی |
خورشید | حسین روح اللهی , نازنین خلیلی پور یکی از کواکب هفت‌گانه در نظام اخترشناسی پیش از کپرنیک.
خوراک | علی بلوکباشی مواد گیاهی، گوشتی و خوردنیهای دیگری که پس از یک فرایند فرهنگی، به‌صورت غذای انسانی در‌می‌آیند؛ بنابراین، همۀ موادی که هنوز صورت طبیعی دارند، هرچند می‌توانند خوردنی باشند، چون فرایند تغییر و تبدیل فرهنگی را نگذرانده‌اند، به مفهوم فرهنگی نمی‌توانند خوراک یا غذا باشند.
خوانساری، محمدتقی | فرامرز حاج منوچهری محمدتقی (1305-1371 ق / 1267-1331 ش)، عالم مجاهد و از مراجع تقلید حوزۀ قم. وی در خوانسار، در خانواده‌ای اهل دین و دانش به دنیا آمد (آقابزرگ، 1 / 246؛ شریف، 1 / 321-322)، و مقدمات علوم را در همان دیار نزد کسانی چون سید محمود ابن‌الرضا و میرزا حسین خوانساری فراگرفت.
خوانساری، محمدباقر | ایران ناز کاشیان محمدباقر (22 صفر 1226- 8 جمادی‎الاول 1313 ق / 12 مارس 1811-1 نوامبر 1895 م)، فقیه اصولی، محدث رجالی و صاحب کتاب پرشهرت روضات الجنات. وی در خوانسار در خاندانی اهل علم به دنیا آمد. خوانساری در روضات الجنات نسب خود را تا ابوالقاسم جعفر کبیر، مشهور به میر، ذکر کرده است (2 / 105)، اما جعفر روضاتی سلسله‌نسب او را ب...
خوانسار | محسن احمدی شهرستان و شهری در شمال‌ غربی استان اصفهان.
خواندمیر | سید علی آل داوود غیاث‌الدین محمد، پسر همام‌الدین پسر جلال‌الدین محمد پسر برهان‌الدین محمد هروی، و مشهور به خواندمیر (ح 880-942 ق / 1475-1535 م)، از معروف‌ترین مورخان و ادیبان ایران و جهان اسلام در قرن 10 ق. وی در هرات زاده شد و در گجرات درگذشت.
خوافی خان | هدی سید حسین زاده محمدهاشم نظام‌الملکی (1074-1144 ق / 1663-1731 م)، مؤلف منتخب اللباب. نیاکان او اهل خواف خراسان، در جنوب ‌شرقی تربت حیدریه بودند و پدرش خواجه میر خوافی از صاحب‌منصبان برجستۀ شاهزاده مرادبخش، پسر شاه‌جهان بود و پس از شکست و کشته‌شدن مرادبخش، به خدمت اورنگ‌زیب (سل‍‍ 1068- 1118 ق / 1657-1706 م) درآمد (الیت، VII /...
خوافی | محسن شرفایی مرغکی زین‌الدین ابوبکر محمد بن محمد هروی حنفی خوافی (757- 838 ق / 1356-1435 م)، از صوفیان نامدار هرات و از اقطاب سلسلۀ سهروردیه در سده‌های 8 و 9 ق و مؤسس شاخۀ زینیه یا زین‌الدینیان.
خواف | علی محمد مرادیان منفرد ناحیه‌ای (رستاقی) کهن از توابع نیشابور، امروزه شهرستان و شهری در جنوب خاوری استان خراسان رضوی. شهرستان خواف با 797‘9 کمـ‍ 2 مساحت از شمال به شهرستانهای تایباد، تربت حیدریه و رشتخوار، از باختر به رشتخوار و گناباد، از جنوب به قائنات، و از خاور به کشور افغانستان محدود است («مشخصات ... »، بش‍ ‍؛ نقشه ... ).
خواطر | علیرضا ابراهیم اصطلاحی در عرفان اسلامی که بر گونه‌ای از واردات قلبی دلالت دارد.
خواص القرآن |
خواص |
خواستگاری | محبوبه حاجی زاده خواسْتْگاری، مراسم رسمی درخواست خانوادۀ پسر از خانوادۀ دختر برای ازدواج پسر و دختر با یکدیگر. خواستگاری یا خواستاری و خواستداری نخستین مرحله از مراحل مراسم سنتی عروسی است که معمولاً از طریق فرستادن پیام، یا شرکت حضوری بزرگان خانوادۀ پسر در خانۀ دختر انجام می‌شود.
خوارزمی، کمال الدین | بخش ادیان و عرفان کمال‎الدین حسین (ح 875- 958 ق / 1470-1551 م)، از مشایخ نامدار شاخۀ همدانیۀ ذهبیه از طریقۀ کبرویه در آسیای میانه.
خوارزمی، تاج‌الدین | مریم ابوالحسنی تاج‌الدین حسین بن حسن (770 یا 780- مق‍ 839 یا 840 ق / 1369 یا 1378- 1435 یا 1436 م)، صوفی، نویسنده، ادیب و شاعر. وی در خوارزم نشوونما یافت و بیشتر عمر خویش را در آنجا سپری کرد.
خوارزمی، ابوعبدالله محمد بن موسى | سجاد نیک فهم خوب روان , یونس کرامتی ابوعبدالله محمد بن موسى، ریاضی‌دان، اخترشناس و جغرافی‌دان نامدار ایرانی نیمۀ دوم سدۀ 2 ق / 8 م و ربع نخست سدۀ 3 ق / 9 م.
خوارزمی، ابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف | راضیه سادات موسوی ابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف خوارزمی کاتب، که شهرتش به‌دلیل تنها اثر بازماندۀ او با عنوان مفاتیح العلوم است. به‌جز مواردی انگشت‌شمار، ذکری از زندگی و زمان حیات خوارزمی در منابع دیده نمی‌شود. از مقدمۀ کتاب او معلوم می‌شود که معاصر ابوالحسن عبیدالله بن احمد عُتبی، وزیر نوح بن منصور سامانی (حک‍ 366-387 ق / 97...
خوارزمی، ابوبکر |
خوارزمی، زبان | حسن رضایی باغ بیدی از زبانهای ایرانی میانۀ شرقی که تا اواخر سدۀ 8 ق / 14 م در سرزمین خوارزم زنده بود (هومباخ، «خوارزمی»، 193) و سپس، ازبکی جای آن را گرفت (ابوالقاسمی، 130).
خوارزمشاهیان | علی اکبر دیانت , علی میرانصاری سلسله‌ای ترک‌تبار از فرمانروایان مسلمان خوارزم (490- 628 ق / 1097-1231 م) بر این منطقه، و سپس بخش وسیعی از ایران، که نخست تحت حمایت و تابعیت سلاجقۀ بزرگ، و آنگاه به‌استقلال فرمان راندند و با هجوم مغولان به ایران منقرض شدند.
خوارزمشاه |
خوارزم، دریا |
خوارزم | منوچهر پزشک سرزمینی نهاده در شرق دریای مازندران، بر کنار آخرین قسمت آمودریا (جیحون)، پس از پیچش آن از شرق به سمت شمال، نزدیک به مصبّ آن در جنوب دریاچۀ آرال.
خوارج | احمد پاکتچی عنوان طیفی از فرق اسلامی که پس از ماجرای حکمیت در پایان جنگ صفین، راه خود را از امام علی (ع) و جبهۀ مخالف جدا کردند و همۀ دست‌اندرکاران حکمیت را منتسب به کفر ساختند. جریان خوارج در دهه‌های پس از امام (ع) خاستگاه بسیاری از خیزشهای اعتراضی برضد حکومتهای وقت بود و درعین‌حال، برانگیزندۀ رشته‌ای از بحثهای اعتقادی ...
خواجه نصیرالدین طوسی |
خواجه محمد پارسا | محمد کریمی زنجانی اصل ابوالفتح محمد بن محمد بن محمود حافظی بخاری حنفی (749-822 ق / 1348-1420 م)، صوفی نقشبندی نامدار و دومین خلیفۀ بهاءالدین نقشبند.
خواجه عبدالله برقی | میترا آقامحمدحسنی (د 555 ق / 1160 م)، از مشایخ سلسلۀ خواجگان و نخستین جانشین خواجه یوسف همدانی.
خواجه عبدالله انصاری | فاطمه لاجوردی , علی اکبر افراسیاب پور (396-481 ق / 1006- 1089 م)، ابواسماعیل عبدالله بن ابی‌منصور محمد بن علی انصاری هروی، مشهور به پیر هرات، پیر انصاری و شیخ‌الاسلام، عارف نامدار، مفسر، محدث، فقیه، خطیب و نویسندۀ صاحب‌سبک خراسانی.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام