فقه، علوم قرآنی و حدیث

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

برکت | محمود کریمی بَرَکَت، از مفاهیم دینی که در قرآن کریم و روایات اسلامی جایگاهی مهم دراد و در فرهنگ عامۀ مسلمانان گسترش چشمگیری یافته است. ریشۀ «ب ر ک» در زبان اقوام سامی وجود داشته (ER, II/250)، و در لغت عرب به معنای طلق رشد و فزونی (خلیل، ابن‌منظور، مادۀ برک)، یا فزونی و کثرت در خیر (ازهری، مادۀ برک) است. فیروز آبادی سعادت...
اخباری | رضا شکری اَخْباری‌، میرزا محمد، ابو احمد جمال‌الدین‌ (21 ذیقعدۀ 1178- مق‍ 28 ربیع‌الاول‌ 1232ق‌/ 12 مۀ 1765- 15 فوریۀ 1817م‌)، فرزند عبدالنبی‌ بن‌ عبدالصانع‌ نیشابوری‌ استرابادی‌، فقیه‌، محدث‌ و از پایه‌گذاران‌ مكتب‌ اخباریه‌.
اخباریان | احسان قیصری اَخْباریان‌، در فقه‌ متأخر امامی‌ گروهی‌ كه‌ به‌ پیروی‌ از اخبار و احادیث‌ اعتقاد دارند و روشهای‌ اجتهادی‌ و اصول‌ فقه‌ را نمی‌پسندند. در مقابل‌ آنان‌ فقیهان‌ هوادار اجتهاد قرار می‌گیرند كه‌ با عنوان «اصولی‌» شناخته‌ می‌شوند. بدون‌ لحاظ عنوانهای «اخباری‌» و «اصولی‌» تقابلِ این‌ دو گونه‌ نگرش‌ به‌ فقه‌ امامی‌ ...
اخنوخ |
اخسیکتی | محمد آصف فکرت اَخْسیكَتی‌، ابوالوفا حسام‌الدین‌ محمد بن محمد بن‌ عمر (د 644ق‌/ 1246م‌)، معروف به‌ ابن‌ ابی‌ المناقب‌، فقیه‌ حنفی‌ و اصولی‌. وی‌ به‌ قصبۀ اَخْسیكَت‌ (اَخْسیكَث‌) در ناحیۀ فرغانه‌ از ماوراءالنهر (نك‍ : یاقوت‌، 1/ 162) انتساب‌ داشته‌ است‌. كنیۀ وی‌ را ابوعبدالله‌ نیز آورده‌اند (عبدالقادر، 2/ 130). از زندگانی‌ ...
اخطب خوارزم |
اخفاء |
اخفش | محمد رادمنش اَخْفَش‌، ابو عبدالله‌ هارون‌ بن‌ موسی‌ بن‌ شریك‌ تغلبی‌ دمشقی‌ (201-292ق‌/ 816 - 905م‌)، نحوی‌، لغوی‌، محدث‌، مفسر و مقری‌ بزرگ‌ شام‌.
اختلاف الحدیث | احمد پاکتچی اِخْتِلافُ الْحَدیث‌، شاخه‌ای از علوم‌ حدیث‌ كه‌ در آن‌ به‌ مقایسۀ محتوایی احادیث‌ پرداخته‌ می‌شود و وجوه‌ تعارض‌ میان‌ آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اخلاص | محمدعلی لسانی فشارکی اِخْلاص‌، نام‌ صد و دوازدهمین‌ سورۀ قرآن‌ مجید. این‌ سوره‌ دارای‌ 5 آیه‌، 11 كلمه‌ و 47 حرف‌ است‌.
اختلاف الفقها | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِخْتِلافُ الْفُقَها، عنوان‌ شاخه‌ای از علم‌ فقه‌ كه‌ در آن‌ به‌ مقایسۀ آراء فقیهان‌ پرداخته‌ می‌شود. در سخن‌ از پیشینۀ اختلاف‌ الفقها، باید سرآغاز آن‌ را با پیدایش‌ رأی و نظر در فقه‌ همزمان‌ دانست‌. برپایۀ اشارات‌ موجود در منابع‌، پاره‌ای از موضوعات‌ فقهی وجود داشته‌ كه‌ میان‌ صحابه‌ مورد بحث‌ و اختلاف‌ نظر ...
برنامج |
بروج | محمدعلی لسانی فشارکی بُروج، هشتاد و پنجمین سورۀ قرآن مجید، دارای 22 آیه، 109 كلمه و 458 حرف. نام مشهور سوره، بنابر یك قاعدۀ اصلی در نام‌گذاری سُوَر قرآنی (نك‍ : اندرابی، گ 49 ب ـ 50 الف) از كلمۀ پایانی نخستین آیۀ آن گرفته شده است
بروسوی، یعقوب | فرامرز حاج منوچهری بُروسَوی، یعقوب بن سید علی (د 931 ق / 1525م)، قاضی و مدرس حنفی عثمانی. در برخی منابع تاریخ وفات او 932 ق آمده است
بروجردی | علی تولایی بُروجِرْدی، سید حسین طباطبایی (17 فروردین 1254-11 فروردین 1340 ش / 6 آوریل 1875-31 مارس 1961 م)، فرزند سیدعلی، فقیه نامدار و از مراجع برجستۀ امامیه در عصر حاضر.
برهان الدین فزاری | فرامرز حاج منوچهری بُرْهان الدّین‌ فَزاری‌، ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ عبدالرحمان‌ بن‌ ابراهیم‌ (ربیع‌ الاول‌ 660 -7 جمادی‌الاول‌ 729 / فوریۀ 1262- 9 مارس‌ 1329)، فقیه‌ شافعی‌ ساكن‌ مصر. در برخی‌ منابع‌ متقدم‌ او را «ابن‌ فِركاح‌» نیز نامیده‌اند (مثلاً نك‍ : وادی‌آشی‌، 84 - 85؛ ابن‌ حجر، انباء...، 1 / 169).
بریدبن معاویه | احمد پاکتچی بُرَیدِ بْن‌ مُعاویه‌، ابوالقاسم‌ عجلی‌ (د پیش‌ از 148ق‌ / 765م‌)، از اصحاب‌ برجستۀ امام‌ باقر و امام‌ صادق‌(ع‌). پدرش‌ معاویه بن‌ ابی‌ حكیم‌ حاتم‌ از خاندانی‌ از اعراب‌ عجلی‌ مهاجر به‌ كوفه‌ بود
بریدةبن حصیب بن عبدالله | احمد پاکتچی بُرَیدَه بْن‌ حُصَیب‌ بْن‌ عَبْدُاللّه‌، ابوعبدالله اسلمی‌ (د 63ق‌ / 683م‌)، از صحابیان‌ نامدار پیامبر(ص‌). گفته‌اند: نام‌ او عامر، و بریده‌ لقبش‌ بوده‌ است‌
بزار | فرامرز حاج منوچهری بَزّار، ابوبكر احمد بن‌ عمرو بن‌ عبدالخالق‌ عَتَكی‌ (د 292ق‌ / 905م‌)، محدث‌ بصری‌ و از قدیم‌ترین‌ مسند نویسان‌. ابن‌ ناصر الدین‌ واژۂ بزار را بر اساس‌ لغت‌ بغدادیان‌، به‌ گیرندۂ روغن‌ دانۀ كتان‌ معنی‌كرده‌ است‌
بزنطی | احمد پاکتچی بَزَنْطی‌، ابوجعفر احمد بن‌ محمد بن‌ ابی‌نصر (152-221ق‌ / 769-836م‌)، از عالمان متقدم‌ امامیه‌ در كوفه‌ كه‌ در شمار اصحاب‌ امامان‌ كاظم‌، رضا و جواد (ع‌) نامبردار است‌.
بزی | محمدعلی لسانی فشارکی بَزّی‌، ابوالحسن‌ احمد بن‌ محمد بن ابی بَزّه‌ (170-250ق‌ / 786-864م‌)، راوی‌ اول‌ قرائت‌ ابن‌ كثیر مكی‌ از قرّاء سبعه‌ و شیخ‌ القراء مكۀ معظمه‌.
بستان زاده | علی اکبر دیانت بُسْتان‌زاده‌، خاندانی‌ از عالمان‌ عثمانی‌ در سده‌های‌ 10-11ق‌ / 16-17م‌. افراد اين خاندان به دانش‌، قاضيگری و شيخ‌الاسلامی‌ معروفند:
بسوی | امیر جابری بَسَوی‌، ابویوسف یعقوب‌ بن سفیان بن جوان فارسی (د 277ق‌ / 890 م‌)، محدث‌ و مورخ‌ ایرانی‌. او در شهر بسا یا پسا (فسا) كه‌ از شهرهای‌ مهم‌ ولایت‌ دارابگرد در فارس‌ شمرده‌ می‌شد، به‌ دنیا آمد. نسبت‌ نسوی‌ وی ناشی‌ از تصحیف است
بشر بن سری | محمد کاظم علوی بِشْرِبْن‌ سَری‌، ابوعمرو (د 195ق‌ / 811م‌)، محدث‌ بصری‌ مكی‌ كه‌ به‌ سبب‌ داشتن‌ برخی‌ عقاید، نسبت‌ جَهمی‌ بودن‌ به‌ او داده‌ شده‌ است‌. برخی‌ وفات‌ وی‌ را در 196ق‌ دانسته‌اند (ذهبی‌، تذكرۃ...، 1 / 356، قس‌: سیر...، 9 / 334). از آنجا كه‌ عمر وی‌ را 63 سال نوشته‌اند (فاسی‌، 3 / 370؛ قس‌: بخاری‌، التاریخ الكبی...
بصروی | حسین فرهنگ انصاری بُصْرَوي‌، ابوالحسن‌ محمدبن‌ محمدبن‌ احمد (د ربيع‌الاول‌ 443 / ژوئيه 1051)، فقيه‌ امامی‌ شام‌. وي‌ به‌ بُصرى‌، روستايی‌ در مجاورت‌ عُكبَرا و در نزديكی بغداد منسوب است
بعثت | مهدی مطیع بَعْث‌، حزب‌ عربی‌ سوسیالیست‌ (حزب‌ البعث‌ العربی ‌الاشتراكی‌) كه در 1326ش‌ / 1947م‌ به‌ دست‌ بعضی‌ از روشنفكران‌ عرب‌ به‌ رهبری‌ میشل‌ عفلق‌ (د 1368ش‌ / 1989م‌) و صلاح‌الدین‌ بیطار (د 1359ش‌ / 1980م‌) در سوریه‌ تشكیل‌ شد و سپس‌ در دیگر كشورهای‌ عربی‌ نیز نفوذ یافت‌.
بغی | مهدی غفاری بَغْی‌، تعبیری‌ قرآنی‌ به‌ معنای‌ تجاوزگری‌ كه‌ زمینه‌ساز اصطلاحی‌ فقهی‌ به‌ معنای‌ سركشی‌ گروهی‌ از مسلمانان‌ در برابر امام‌ مشروع‌ بوده‌ است‌. مرتكب‌ بغی‌، باغی‌ (جمع‌: بغات‌) خوانده‌ شده است‌. در منابع‌، در مقابل‌ اصطلاح «اهل‌ بغی‌»، «اهل‌ عدل‌» به كار رفته‌
بغوی | هادی رهنما بَغَوی‌، ابومحمد حسین بن مسعود (432-516ق‌ / 1041-1122م‌)، ملقب‌ به محیی‌السنه‌ و معروف‌ به «فراء» یا «ابن‌ الفراء»، عالم‌ سلفی‌گرای شافعی‌ كه‌ آثاری‌ بسیار متداول‌ در حوزه‌های‌ حدیث‌، تفسیر و فقه‌ داشته‌ است‌. وی‌ به‌ شهر یا ولایت‌ بغشور (هـ م‌) در شمال‌ بادغیس‌ منسوب‌ است‌
بقاعی | مهدی مطیع بِقاعی‌، ابوالحسن‌ ابراهیم‌ بن‌ عمر بن‌ حسن‌ (809 - 885ق‌ / 1406-1480م‌)، مفسر، مورخ‌ و محدث‌ شافعی‌. وی‌ در قریۀ «خربة روحاء» در ناحیۀ بقاع‌، واقع‌ در لبنان‌ كنونی‌ متولد شد؛ به‌ همین‌ سببـ‌ به‌ او نسبت‌ خرباوی‌ هم‌ داده‌اند.
بکر بن محمد بن علاء قشیری | فرامرز حاج منوچهری بَكْرِ بْن مُحَمَّدِ بْن عَلاءِ قُشِیری، ابوالفضل (ربیع‌الاول 344 / ژوئیۀ 955)، فقیه و قاضی مالكی مصر. خاندان بكر از ازد شَنوئه و ساكن در بصره بودند. وی از سوی پدر، نسب به زیاد ابن ولید می‌برد و مادر وی از نوادگان عِمران بن حُصَین، از اصحاب رسول اكرم (ص) بود.
بقره، سوره | محمدعلی لسانی فشارکی بَقَره‌، دومین‌ و طولانی‌ترین‌ سورۀ قرآن‌ مجید، دارای‌ 40 واحد موضوعی‌ (ركوع‌)، 286 (یا 284 یا 285 یا 287) آیه‌، 121‘6 كلمه‌ و 500‘25 حرف‌ (خازن‌، 1 / 19؛ فیروزآبادی‌، 1 / 133؛ قس‌: رامیار، 583).
بقی بن مخلد | احمد پاکتچی
بکیر بن اعین |
بلد | مهدی مطیع بَلَدْ، سورۀ نودم‌ قرآن‌ کریم‌ که‌ برحسب‌ ترتیب‌ نزول‌، سی‌ و پنجمین سوره‌ از سور مکی‌ به‌شمار می‌رود. این‌ سوره‌ دارای‌ 20 آیه، 82 کلمه و 330 حرف است (میبدی، 10 / 496؛ رامیار، 244).
بلعم باعور | فرامرز حاج منوچهری بَلْعَمِ باعور (یا باعورا)، دانشوری‌ پرهیزگار در قصص‌ بنی‌اسرائیل‌ که‌ فرجام‌ کار او به‌ تباهی‌ انجامید. داستان‌ بلعم‌ بن‌ باعور (بلعام‌ بن‌ بعور)، از مضامین‌ مشترک‌ در نوشته‌های‌ دینی‌ عهدین‌ و روایات‌ اسلامی‌، با خطوط کلی‌ همسان‌ است‌.
بلقیس | فرامرز حاج منوچهری بِلْقیس‌، نامی‌ که‌ در روایات‌ اسلامی‌ برای‌ ملکۀ سبای‌ مذکور در قرآن‌ کریم‌ آمده‌ است‌. براساس‌ آیاتی‌ از سورۀ نمل‌، سلیمان‌(ع‌) به‌ وسیلۀ هدهد از مردم‌ خورشیدپرست‌ سرزمینی‌ آگاه‌ شد که‌ زنی‌ بر ایشان‌ حکم‌ می‌راند...
بلقینی | مصطفی فارویی فیروزی بُلْقینی‌، خاندانی‌ شافعی‌ مذهب‌ِ فلسطینی‌تبار و سرشناس‌ در مصر و شام‌ در سده‌های‌ 7-9ق‌ / 13-15م‌. اینان‌ که‌ از خانوادۀ عالمان محلی‌ شهرستانهای‌ مصر بودند، با نفوذ به‌ دستگاه‌ حکومتی‌ ممالیک‌، برای‌ خویش‌ اعتباری‌ درخور به‌ هم‌ رساندند.
بلوغ | علی تولایی بُلوغ، اصطلاحی در فقه و حقوق، به معناي رسيدن انسان به مرحله‌اي از رشد كه ملزم به رعايت قوانين شرعی يا عرفی باشد. بلوغ يكی از شرايط عمومی ‌الزام به تكاليف، و برخورداري از برخی حقوق است كه «اهليت» خوانده می‌شوند.
بنا، احمد | محمدعلی لسانی فشارکی بَنّا، احمدبن محمد (د 1117ق / 1705م)، فقيه شافعی، مُقري بزرگ مصر و صوفی سدۀ 12ق. وي در زادگاه خويش دمياط، نشو و نما يافت و حافظ كل قرآن گرديد.
بنارسی | فرهنگ مهروش بَنارَسی، امان‌الله بن نورالله بن حسین (د 1133ق / 1721م)، حافظ قرآن، فقیه، اصولی و صوفی حنفی. بسیاری از منابع متأخر وی را به تبحر در معقول و منقول ستوده اند
بنی اسرائیل، سوره |
بنی اسرائیل | فرهنگ مهروش بَنی اِسْرائیل، قومی ‌كه بارها در قرآن كریم یاد شده، و از نیایش یعقوب (اسرائیل) (ع) نام گرفته است.
بنیامین | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث بِنْیامین، یكی از فرزندان یعقوب (ع) ونیای یكی از اسباط دوازده‌گانۀ بنی اسرائیل. در قرآن كریم به نام او اشاره نشده، ولی در بسط داستان در روایات اسلامی، از او همواره با نام یاد شده است.
بنی هاشم | فرهنگ مهروش بَنیْ‌هاشِم، تیره‌ای از قریش كه به نسبت سایر تیره‌ها، پیش از اسلام از موقعیت اجتماعی والاتری برخوردار بودند و از آن پس، به اقتضای فرهنگ قبیله‌ای جزیرة العرب، در عرصۀ سیاسی، و از حدود آغاز دورۀ عباسی، همچون نماد دوستی و نزدیكی با پیامبر اكرم (ص) در صحنۀ فرهنگی جای جای جهان اسلام ایفای نقش كردند و در میان مسلما...
بوسنوی | مریم صادقی بوسْنَوی، محمد بن موسی سرایی (د 1045 یا 1046ق/ 1635 یا 1636م)، مفسر و قاضی القضات حلب. وی به سبب احاطه‌ای كه بر علوم رایج زمان خود داشت، به «عَلاّمَك» ملقب شد
بونی، ابوالعباس احمد بن قاسم | فرهنگ مهروش بونی‌، ابوالعباس احمد بن قاسم بن محمد ساسی تمیمی (1063- 1139ق‌ /1653-1727م‌)، فقیه‌ مالكی، محدث‌ و ناظم‌ آثار پیشینیان‌. كتانی‌ به‌ نقل‌ از معاصر وی‌، عبدالرحمان‌ جامعی‌، نام‌ جد وی‌ را محمد معروف‌ آورده‌ است‌
بویطی | علی تولایی بُوَیطی‌، ابویعقوب یوسف بن‌ یحیی‌ قرشی‌ (د 231ق‌ /846م‌)، فقیه‌، زاهد و محدث‌ مصری‌، شاگرد و جانشین‌ شافعی‌. نسبت‌ وی‌ به‌ بویط، روستایی‌ در صعید مصر می‌رسد
بهاءالدین عاملی |
بهدینان | کتایون مزداپور بهْدینان‌، گویش‌، عنوانی‌ كه‌ بر زبان‌ ویژۀ بهدینان‌ ایرانی‌، یعنی‌ ایرانیان‌ زردشتی‌ اطلاق‌ می‌گردد و یكی‌ از گویشهای‌ مركزی‌ ایران‌ است‌. زردشتیان‌ ایران‌ اصولاً در قرون‌ اخیر در كرمان‌ و یزد می‌زیسته‌اند و زبان‌ خود را دری‌ و گوری‌ و گورونی می‌نامیده‌اند. گور در این‌ گویش‌ به‌ معنای «مرد» و «زردشتی‌» و صور...
بهشت | احمد پاکتچی , فاطمه لاجوردی , شهرام خداوردیان , مهبانو علیزاده , رضا عباسی بِهِشْت‌، جایگاهی در جهان‌ پس‌ از مرگ‌ كه‌ انسان‌ رستگار در آن‌ زندگی‌ آرمانی‌ را تجربه‌ خواهد كرد. در قرآن‌ كریم‌، از این‌ جایگاه‌ با نامهای «الجنة» و «الفردوس‌» و گاه‌ با تعبیرهای‌ وصفی «نَعیم‌» و «حُسنی‌» سخن‌ رفته‌ است‌.

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام