0 سبد خرید
جستجوی پیشرفته

علوم

نمایش تا از مورد
نتیجه جستجو برای :
  • ارشاد القاصد |
  • ارشمیدس | علیرضا جعفری نائینی اَرَشْمیدُس‌ (287-212ق‌م‌)، ریاضی‌دان‌ یونانی‌. در سیراكوز زاده‌ شد، پدرش فیدیاس‌، منجم‌ آن‌ شهر بود و ارشمیدس‌ بخشی‌ از مقدمات ریاضیات‌ را نزد او فرا گرفت‌. ظاهراً خانوادۀ ارشمیدس‌ با هیرون‌ دوم‌ فرمانروای‌ سیراكوز خویشاوندی‌ داشتند. میان‌ ارشمیدس‌ و هیرون‌ رابطۀ دوستی‌ نیز پدید آمد و ارشمیدس‌ یكی‌ از آثار خ...
  • ارنب |
  • اساس الاقتباس |
  • استخراج الاوتار |
  • اسحاق افندی | محمدعلی مولوی اِسْحاقْ اَفَنْدی‌، یا خواجه‌ اسحاق‌ (1188-1251ق‌/ 1774- 1835م‌)، ریاضی‌دان‌ و مهندس‌ دورۀ عثمانی‌. وی‌ در نارده‌ (یا نارته‌، یا آرته‌) واقع‌ در جنوب‌ یانیه‌ (اكنون‌ تابع‌ آلبانی‌) زاده‌ شد و از این‌ جهت‌ به‌ یانیوی‌ نیز شهرت‌ یافته‌ است‌. پدرش‌ یهودی‌ بود، اما به‌ اسلام‌ گروید و نام‌ عبدالله‌ بر خود نهاد. اس...
  • اسحاق بن عمران | یونس کرامتی اِسْحاقِ بْنِ عِمْران‌، ملقب‌ به‌ سم‌ ساعه‌ و صاحب‌ اطریفل‌ (د 279ق‌/ 892م‌)، پزشك‌ پرآوازۀ مسلمان‌.
  • اسحاق بن حنین | محمدعلی مولوی اِسْحاق ِبْنِ حُنین‌، ابویعقوب‌اسحاق‌ بن‌حنین‌ بن‌اسحاق‌ عبادی‌، پزشك‌ و مترجم‌ آثار علمی‌ یونانی‌ (د ربیع‌الا¸خر 298/ دسامبر 910). وی‌ در یك‌ خانوادۀ نسطوری‌ از قبیلۀ عباد حیره‌ زاده‌ شد. اسحاق‌ در كنار پدرش‌، پزشك‌ و مترجم‌ نامدار، حنین‌ بن‌ اسحاق‌، و عمه‌زاده‌اش‌، حبیش‌ (ه م‌ م‌)، یكی‌ از 3 دانشمند هنرور س...
  • اسحاق بن سلیمان اسرائیلی | یونس کرامتی , محمدجواد انواری اِسْحاقِ بْنِ سُلِیمانِ اِسْرائیلی‌، ابویعقوب‌ (ح‌ 241- پس‌ از 341ق‌/ 855 -952م‌)، پزشك‌ پرآوازۀ مصری‌ و فیلسوف‌ نوافلاطونی‌ یهودی‌، شاگرد اسحاق‌ بن‌ عمران‌ و استاد ابن‌ جزار (ه م‌ م‌).
  • اسد |
  • اسحاق بن مراد | محمدعلی مولوی اِسْحاقِ بْنِ مُراد، پزشك‌ ترك‌ (سدۀ 8ق‌/ 14م‌). از زندگی‌ او چیزی‌ نمی‌دانیم‌، بجز آنكه‌ به‌ احتمال‌ قوی‌ در گرده‌، واقع‌ در شمال‌ آناتولی‌ زاده‌ شده‌، و در اواخر سدۀ 8ق‌، در دوران‌ حكومت‌ بایزید اول‌ (792- 805ق‌/ 1390-1402م‌)، در همین‌ منطقه‌ به‌ كار پزشكی‌ و تحقیق‌ دربارۀ خواص‌ داروها و به‌ ویژه‌ داروهای‌ ...
  • اسطرلاب | محمدعلی مولوی اُسْطُرْلاب‌، نام‌چندنوع‌ابزار اندازه‌گیری‌ نجومی‌كه‌برای‌سنجش‌ ارتفاع‌، سمت‌، بعد و میل‌ خورشید و ستارگان‌، تعیین‌ وقت‌ در ساعات‌ روز و شب‌، قبله‌ و زمان‌ طلوع‌ و غروب‌ آفتاب‌ و مقاصد دیگر - كه‌ از بسیاری‌ نتوان‌ شمرد - به‌ كار می‌رفته‌ است‌ (بیرونی‌، التفهیم‌...، 285، فی‌ علم‌...، 2-7). این‌ دستگاه‌ كه‌ گاه...
  • اسفزاری، ابوحاتم | پرویز امین اَسْفِزاری‌، ابوحاتم‌ مظفر بن‌ اسماعیل‌ (د 515ق‌/ 1121م‌)، ریاضی‌دان‌ ایرانی‌ كه‌ در مكانیك‌ و هیأت‌ نیز دست‌ داشت‌.
  • اصطرلاب |
  • اصطفن انطاکی | یونس کرامتی مترجم پیزایی آثار طبی و فلسفی از عربی به لاتین در نیمۀ نخست سدۀ 6 ق / 12 م. وی مترجم كامل الصناعة الطبیه یا كتاب الملكی علی بن عباس مجوسی اهوازی، و نخستین كسی است كه متوجه انتحالهای قسطنطین افریقی شد. انتساب او به انطاكیه به سبب فعالیتش در این شهر است. این مترجم در منابع غربی اعم از قدیم و جدید گه‌گاه استفان ...
  • اطوقیوس* |
  • افلاک* |
  • افلاک، علم* |
  • افلیمون | محمدعلی مولوی سیماشناس یونانی سدۀ 2 م و مؤلف اثری در همین فن. در فهرست ابن‌ندیم نام او به‌عنوان مؤلف كتاب الفراسة، قلیمون (و در برخی نسخ كلیمون) ضبط شده كه بی‌گمان خطای كاتبـان است (ابن ندیم، 376، چ فلـوگل، 314؛ نیـز نك‍ : فلوگل، 155). وی در لاذقیه زاده شد و در ازمیر شهرت یافت (سارتن، «مقدمه ... »،I / 267,271).
  • اقرابادین* |
  • اکلیل* |
  • اکلیل جنوبی* |
  • اکلیل شمالی* |
  • اکر، علم | یونس کرامتی یكی از شاخه‌های علم ریاضی كه به بحث دربارۀ كره و خواص آن می‌پردازد. حاجی خلیفه در این باره چنین آورده است: «علمی است كه بدون توجه به بسیط یا مركب بودن كره از لحاظ عنصری یا فلكی بودن آن، از احوالی كه بر كره عارض می‌شود، سخن می‌گوید. یعنی موضوع این علم ذات كره است» (1 / 142). در این علم ویژگیهای كره به عنوان یك...
  • حشایش* |
  • حکیم مؤمن | یونس کرامتی حَکیمْ مُؤْمِن، شهرت محمد مؤمن بن میر محمد زمان حسینی دیلمی تنكابنی، پزشک و داروشناس دربار شاه سلیمان صفوی و نگارندۀ کتاب تحفة المؤمنین (معروف به تحفۀ حکیم مؤمن) به فارسی در 1080 ق/ 1669 م.
  • حمل | حنیف قلندری حَمَل (بره)، نخستین برج از برجهای دائرة‌البروج (ه‍ م) که در سال‌شماری خورشیدی ایرانی آن را برابر با ماه فروردین و آغاز بهار دانسته‌‌اند.
  • حنین بن اسحاق |
  • حوت | حنیف قلندری حوت (سمکه)، دوازدهین برج از برجهای دائرةالبروج که در سال‌شماری خورشیدی ایرانیان برابر با ماه اسفند و پایان سال خورشیدی ایرانی است. هر چند به سبب حرکت تقدیمی (نک‍ : ه‍ د، تقدیم اعتدالین) نقطۀ اعتدال بهاری امروزه در این برج قرار گرفته است، همچنان این برج را به صورت قراردادی آخرین برج از برجهای دائرةالبروج می‌دا...
  • حوا و حیه | حنیف قلندری حَوّا وَ حَیّه، دو صورت فلکی مجاور در شمال دائرةالبروج که، به سبب پیوستگیِ آنها، در فهرستهای ستارگان آنها را یک صورت تصور کرده‌اند و به دنبال یکدیگر آورده‌اند. برخی از اقوام پیشین مانند سغدیان و خوارزمیان نیز این دو را یک صورت در نظر می‌گرفته‌اند (آلن، 297). در این صورت حوا (مار افسای) به صورت مردی ایستاده تص...
  • حیوان |
  • خازنی |
  • خازمی | سجاد نیک فهم خوب روان خازِمی، ابوعبداللٰه محمد بن احمد سعیدی، منجم، ریاضی‌دان و ابزارساز (زنده در 452-453 ق/ 1060-1061 م) در اصفهان. او احتمالاً در دوره‌ای نیز در مرو فعالیت داشته است (نک‍ : دنبالۀ مقاله). از زندگی او اطلاعی در دست نیست و در هیچ زندگی‌نامه‌ای شرح احوال او نیامده است.
  • خالد بن عبدالملک مرورودی | سجاد نیک فهم خوب روان خالِدِ بْنِ عَبْدُالْمَلِکِ مَرْوْرودی، منجم اوایل قرن 3 ق/ 9 م و مهم‌ترین منجم دورۀ دوم رصدهای مُمْتَحَن در دمشق. نسبت او را به صورت مرورودی، مروزی (ابن‌عبری، 265؛ ابن‌قیم، 1/ 144)، مروزودی (نک‍ : کینگ، 232)، مروالروذی (قفطی، 219، 242، 281؛ بغدادی، 1/ 780)، مروروزی (قفطی، 443) نیز نوشته‌اند. مَروالروذ (یا مر...
  • آب دنگ |
  • آپولونیوس پرگایی | محمدعلی مولوی آپولونیوسِ پِرگایی1 (262-190ق‌م)، ریاضی‌دان و منجم یونانی. نام وی در منابع اسلامی بیش‌تر به صورت بَلینوس یا بَلیناس و نیز به صورتهای اَبُولُونْیوس، اَفُولُونیوس، اَبْلینَس، اَبُولوس، اَبُلونیوس آمده است. در پِرگا كه اكنون جزءِ تركیه است و احسانیه نامیده می‌شود) زاده شد. در جوانی به اسكندریه رفت و نزد شاگردان ...
  • آبنوس | مجدالدین کیوانی آبْنوس، یا اَبْنوس، آبِنوس و آبْنوز، از ریشۀ مصری هبن. در یونانی هبنس، در لاتین ابنوس و در پهلوی اوانس، بر چندین گونه درخت از جنس دیوسپیروس متعلق به تیرۀ پروانه‌واران، اطلاق می‌شود. در برخی از منابع ساسَم و ساسَب نیز نامیده شده است. به اعتقاد مؤلف نخبةالدّهر آبنوس همان سَلَم حجازی است (انصاری، 208). در كتاب م...
  • آخر النهر | بخش علوم آخِرُالنهْر، ستارۀ قدر یكم از صورت فلكی جنوبی «نَهْر» و یكی از 10 ستارۀ بسیار روشن. صورت فلكی نهر شامل 34 ستاره است كه بر پهنۀ آسمان شكل نهر را می‌سازند و «آخرالنهر» در جنوبی‌ترین نقطۀ آن قرار دارد. ستاره‌شناسان یونانی این مجموعه را «اریدانوس» كه رب‌النوع رودخانه و نیز نام كهن رود پو در ایتالیا بوده است، نامی...
  • آزاد درخت | بخش علوم آزادْدِرَخت، درختی به بلندی 10 تا 15 متر با برگهای همیشه سبزِ تیره و گلهای خوشه‎ای بنفش خوشبو و میوه‎ای به حجم نخود، بیضوی، زردرنگ و تلخ و هسته‎ای کثیرالوجوه و سخت. نخستین‎بار ظاهراً در ایران شناخته شده و از این‎رو، نام فارسی آن با کمی دگرگونی1 در بسیاری جاها معروف گشته است: در برخی زبانهای اروپایی آن را یاس ...
  • الآلات الرصدیة | علی اصغر حلبی اَلْآلاتُ الرَّصَدِیَّة، رساله‎ای نجومی به زبان عربی، نوشتۀ شیخ‎الرئیس ابوعلی‎سینا (370- 428ق / 980-1036م). شیخ این رساله را در باب دقیق ساختن کار رصد ستارگان تألیف کرده است. در آغاز رساله چنین آمده است: این مقالۀ شیخ‎الرئیس ابوعلی حسین بن عبدالله بن‎سینا دربارۀ شیوه‎ای است که وی برای ساختن آلات رصدی برگزیده ...
  • آلپاگو | مجدالدین کیوانی آلْپاگو، آندرآ (د ح 1521م)، پزشک و دانشمند ایتالیایی و یکی از نخستین مترجمان آثار ابن‎سینا به زبان لاتین. زندگی: آلپاگو در نیمۀ اول سدۀ 15م در شهر بلون2 (بلوننسی) در جمهوری ونیز، در خاندانی اشرافی‎زاده شد. در دانشگاه پادوا3 به فراگیری پزشکی و فلسفه پرداخت و چندی نگذشت که در ایتالیا نامی به هم رسانید. در 1487م...
  • آل بختیشوع | آذرتاش آذرنوش لِ بُختیشوع، نامی که بر خاندانی از پزشکان مسیحی نسطوری اطلاق شده است. افراد نامی این خاندان که طی این مقاله از آنان گفت‌وگو می‎شود، از سدۀ 2 تا اواسط سدۀ 5 ق / 8 تا 11م می‎زیسته‎اند. تلفظ و ریشۀ کلمۀ بختیشوع مورد بحث دانشمندان بوده است. 4 تلفظ زیر از همه معروف‎تر است: بَختیشُوع (کحاله؛ مصاحب)؛ بَختَیشُوع (زرک...
  • آلت مخروطه | بخش علوم آلَتِ مَخْروطه، ابرازی که ابوریحان بیرونی برای سنجش جرم مخصوص اجسام ساخته است. این ابزار، ظرفی مخروطی‌شکل است که بر گردن باریک آن، سوراخی تعبیه گردیده است. ظرف را از آب پر می‎کنند و جسم مورد‎نظر را در آن می‎اندازند. نسبت میان وزن جسم و وزن آب خارج‌شده از سوراخ، جرم مخصوص آن جسم را نشان می‎دهد. بیرونی با این ا...
  • خرچنگ* |
  • خرقی | نوید نقشبندی خِرَقی، ابوالقاسم عمر بن حسین بن عبدالله (د 334 ق / 946 م)، فقیه حنبلی و صاحب کتاب مشهور المختصر فی الفقه در مذهب حنبلی.
  • خزانة الحکمه* |
  • خشخاش* |
  • خسوف و کسوف* |
  • خلاصة الحساب* |
  • خجندی | حمید بهلول خُجَنْدی، ابومحمود حامد بن خضر، منجم، ریاضی‌دان و سازندۀ برجستۀ ابزارهای نجومی در قرن 4 ق / 10 م. او را ابومحمد نیز گفته‌اند

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: