مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ارخالق | مریم محمدتبار اَرْخالُق، نوعی قبای کوتاه آستردار و پنبه‌دوزی شده با یقه‌ای گرد. ارخالق از اجزاء پوشاک سنتی است که زنان و مردان در گذشته آن را روی لباسهای دیگر خود می‌پوشیدند.
ارداویراف نامه | فرزانه گشتاسب اَرْداویرافْ‌نامه، یا ارداویرازنامه، کتابی به زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی) و خط فارسی میانۀ کتابی. کتاب دربارۀ کشف و شهود و پیشگویی حوادث، به‌ویژه حوادث پایان جهان است
ارزن | پیمان متین اَرْزَن، از گیاهان شناخته‌شدۀ کهن و آیینی نزد ایرانیان. اگرچه امروزه از ارزن به‌عنوان خوراک دام و طیور استفاده می‌شود
ارسل، سفرنامه | عزت الله مسرور اُرْسُل، سَفَرْنامه، گزارش سفر ارنست ارسل (ز 1858م / 1274ق)، حقوق‌دان و جهانگرد بلژیکی با عنوان سفرنامۀ قفقاز و ایران که در عصر ناصرالدین شاه قاجار به ایران سفرکرده است.
ارسی | مریم محمدتبار اُرُسی، یا اُرْسی، گونه‌ای پنجرۀ چوبی و مشبک که با قطعات شیشه‌‌های رنگین تزیین شده است.
از ما بهتران |
از خشت تا خشت | محمد جعفری (قنواتی) اَز خِشْتْ تا خِشْت، کتابی در زمینۀ فرهنگ مردم تهران. این اثر را که دربرگیرندۀ بخش زیادی از آداب، باورها و رسوم مردم تهران از زمان تولد تا مرگ است، باید نخستین مجموعۀ پژوهشیِ دقیق و در عین حال روشمند در فرهنگ مردم تهران به‌شمار آورد.
ارمنیان | آندرانیک سیمونی اَرْمَنیان، یکی از گروههای قومی ساکن در ایران و منطقۀ قفقاز. قوم ارمنی از اختلاط ساكنان بومی یا نخستین ساكنان سرزمین ارمنستان با اقوام هندواروپایی پدید آمد
اسباب چای | نسیم مقرب ‌اَسْبابِ چای، وسایل آماده‌سازی و نوشیدن چای. یکی از رایج‌ترین نوشیدنیها در ایران چای (ه‍ م) است.
اسباب بازی | معصومه ابراهیمی اَسْبابْ‌بازی، ابزار و وسایل بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان که از اجناس مختلفی چون چوب، سنگ، فلزات، پارچه، نخ و جز آنها ساخته می‌شود.
اژدها | علی حصوری اِژْدِها، هیولایی افسانه‌ای که معمولاً به صورت سوسمار یا مار غول‌پیکر فلس‌دار، با بال خفاش‌مانند، نَفَس آتشین و دُم نوک‌تیز مجسم می‌شود.
اسباب خانه | علی بلوکباشی
اسب | آذرتاش آذرنوش , پرویز رجبی , جهانشاه درخشانی , محسن ابراهیمی اَسْب، حیوانی که از دیرباز در امور گوناگون زندگی انسان چون سواری، کشیدن بار، راندن ارابه و سوارکاری مورد استفاده قرار گرفته است.
خرابه پیر، زیارتگاه | حسن موسوی زاده خرابۀ پیر، زیارتگاه \ ziyāratgāh-e xarābe-ye pīr\ ، زیارتگاهی در منطقۀ شکرآب در آبادی آهار واقع در بخش رودبار قصران. این زیارتگاه در فاصلۀ حدود 20 متری جبهۀ جنوب غربی امامزادگان سید زاهد و سید طاهر، و در داخل محوطۀ مجموعه بناهای منطقۀ شکرآب آبادی آهار واقع شده است.
خجیر، بوستان ملی |
خبرنگاران جوان، باشگاه | حسن موسوی زاده خبرنگاران جوان، باشگاه \ bāšgāh-e xabar-negārān-e javān\ ، مؤسسه‌ای که به منظور آموزش مهارتهای حرفه‌ای خبرنگاری و رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوۀ جوانان علاقه‌مند به این حرفه و پوشش جامع خبری (ملی و فراملی)، در 1379 ش، توسط معاونت سیاسی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تأسیس شد و امروزه (1389 ش) زیر نظر...
خشکه چال، تختی | سیما صفری خشکه‌چال، تختی \ taxtī-ye xoške-čāl\ ، نام دو قطعه‌زمین هموار به نامهای تختی خشکه‌چال بالا و پایین در مجاورت سربند غلاک، در دامنۀ کوههای دارآباد.
خشک دره | مجید یاسینی خشک‌دره \ xošk-darre\ ، نخستین دره از سمت چپ درۀ بزرگ پس‌قلعه که در ناحیۀ شرق یال قلۀ گاره‌دلواز واقع است. جهت این دره از شمال غربی به جنوب شرقی، و شیب آن به سمت درۀ پس‌قلعه است. خشک‌دره از شمال به قلۀ گاره‌دلواز و از جنوب به درۀ پس‌قلعه در ابتدای جادۀ جدید تله‌سی‌یژ دربند پایان می‌پذیرد.
خشکه لار، دره | مجید یاسینی خشکه‌لار، دره \ darre-ye xoške-lār\ ، یا لار کوچک، دره‌ای واقع در غرب رودخانۀ سد لار. این دره تقـریباً در جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی کشیده شده، و شیب آن به سمت رودخانۀ لار است. درۀ خشکه‌لار از شمال غربی به حدفاصل کوههای کاسونک، پیرزن‌کلوم و مهرچال، و از جنوب شرقی به مسیل و رودخانۀ سد لار ختم می‌گردد.
خربزدره | مجید یاسینی , ناصر پازوکی طرودی خربزدره \ xar-boz-darre\ ، دره‌ای واقع در سمت شمال شرقی شهر میگون، در ارتفاع میان 200‘2 تا 900‘2متری از سطح دریا، در سمت غرب کوه دیملا.
خرگوش دره | مجید یاسینی خرگوش‌دره \ xargūš-darre\ ، یا خرگوش نو، دره‌ای کوچک واقع در انتهای خط‌الرأس دارآباد در زیر کوه تلهرز.
خرسنگ تپه | ناصر پازوکی طرودی خرسنگ، تپه \ tappe-ye xar-sang\ ، تپه‌ای در انتهای جنوبی تپه‌ماهورهایی که در سمت شمال آن روستاهای سبوبزرگ، تیمورآباد و سبوکوچک واقع شده‌اند. این محوطه و تپه در موقعیت °51 و ´39 و ´´43 طول شرقی، و °35 و ´48 و ´´31 عرض شمالی، و ارتفاع 767‘1 متر از سطح دریا، و در فاصلۀ 600 متری سمت مشرق ناظم‌آباد، و در سمت شمال ...
خرسنگ، کوه | حسن موسوی زاده خرسنگ، كوه \ kūh-e xar-sang\ ، کوهی در دهستان رودبار قصران واقع در شمال و شمال خاوری آبادی آبنیک.
خزر، بوستان | شیوا جعفری خزر، بوستان \ būstān-e xazar\ ، بوستانی محلی در الٰهیه.
خسروآباد | ناصر پازوکی طرودی خسروآباد \ xosrow-ābād\ ، روستایی واقع در 7 کیلومتری جنوب‌شرقی شهر لواسان و 4کیلومتری جنوب سد لتیان.
خرس چال، دریاچه | میثم رودکی خرس‌چال، دریاچه \ daryāče-ye xers-čāl\ ، دریاچه‎ای کوهستانی و فصلی در البرز میانی، واقع در محدودۀ بخش رودبار قصران.
خرسنگ، کوه | میثم رودکی خرسنگ، کوه \ kūh-e xar-sang\ ، کوهی واقع در شمال روستای گرمابدر.
خرسنگ، قبرستان گبری | ناصر پازوکی طرودی خرسنگ، قبرستان گبری \ qabrestān-e gabrī-ye xar-sang\ ، گورستانی واقع در دشت لار. این گورستان در موقعیت °51 و ´44 و ´´34 طول شرقی، و °36 و ´´29 عرض شمالی، در ارتفاع 730‘2 متری از سطح دریا، در شمال غربی دشت لار و کاروان‌سرای چشمۀ دوبرار و همچنین در دامنۀ جنوب غرب کوه بن‌ورده، در شرق درۀ پلک، و شمال شرقی کوه خرس...
استر |
اسپرزه |
استخاره | علی بلوکباشی اِسْتِخاره، از کهن‌ترین شیوه‌های مصلحت‌اندیشی و رهنمودجویی از خداوند در میان مردم. بیشتر مردم ایران گاهی استخاره را برابر فال (ه‍ م) و به معنی آن به‌کار می‌برند.
اسرار شهادت | حسن ذوالفقاری اَسْرارُ الشَّهادات، یا اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات (تألیف: 1272 ق / 1856 م)، از مقتل‌نامه‌های معروف در میان مردم و اهل منبر و مرثیه، نوشتۀ آغا بن عابد شیروانی حایری، مشهور به فاضل دربندی
استکان و نعلبکی | معصومه ابراهیمی اِسْتِکان و نَعْلْبَکی، در تلفظ متداول «استکانْ نَلبِکی»، از رایج‌ترین اسباب نوشیدن چای در ایران.
اسرار نامه |
اسرار مگو | محمد جعفری (قنواتی) اَسْرارِ مَگو، کتابی در 3 جلد، منسوب به مهدی سهیلی، شاعر و طنزپرداز معاصر. موضوع اصلی کتاب هزلیاتی دربارۀ مسائل جنسی است، اما در مواضع مختلف آن لطایف و افسانه‌های خنده‌آوری نیز وجود دارد.
اسرار قاسمی | مریم صادقی اَسْرارِ قاسِمی، کتابی کم‌حجم، به فارسی در علوم خَفیه یا غریبه، ترجمه و تألیف ملاحسین واعظ کاشفی (د 910ق / 1504م).
اسطو خدوس | پیمان متین اُسْطوخُدّوس، از گیاهان معطر درمانی در فرهنگ مردم ایران. اسطوخدوس همچون مرزه و ریحان و گزنه ازجمله نعناعیان محسوب می‌شود که محل رویش آنها غالباً نقاط خشک است اما گاه در نقاط مرطوب نیز می‌روید.
اسطوره | عسکر بهرامی , محمدحسین باجلان فرخی ‌اُسْطوره، روایتهای نمادین دربارۀ ایزدان یا موجودات فوق انسانی در زمانها و مکانهای نامشخص.
اسفناج | پیمان متین اِسْفِناج، از گیاهان کهن، محبوب و آیینی ایرانیان. این گیاه از دیرباز در همۀ نواحی ایران‌زمین شناخته شده بوده است.
اسفندیار | محمد جعفری (قنواتی) اِسْفَنْدیار، فرزند گشتاسب، و از پهلوانان بزرگ حماسۀ ملی ایران. او با پذیرش دین زردشتی از مبلغان و مروجان اصلی این دین شد، برای گسترش آن جنگهای فراوانی کرد و سرانجام، در زابل به دست رستم (با راهنمایی سیمرغ) کشته شد.
اسفند | علی بلوکباشی اِسْفَنْد، یا اسپند، سِپَنْد، گیاهی خودرو، پایدار و همیشه سبز که در کوه و بیابان و زمینهای کویری می‌روید.
اسکندر | مجدالدین کیوانی , محمد جعفری (قنواتی) اِسْکَنْدَر، یا اسکندر سوم (356-323 ق‌م)، فرزند فیلیپ دوم مقدونی، در منابع اسلامی مشهور به اسکندر مقدونی، یا اسکندر رومی، یا اسکندر ذوالقرنین؛ از سرداران و پادشاهان بلند آوازۀ تاریخ جهان باستان و فاتح گسترۀ پهناوری از کرانۀ خاوری مدیترانه تا فراسوی رود سند.
اسکندرنامه | علیرضا ذکاوتی قراگزلو اِسْکَنْدَرْنامه، از داستانهای عامیانه، مفصل و متنوع که نزد عامه محبوبیت فراوان دارد. استقبال عامه از داستان چنان بود که در عصر قاجار برخی اشخاص در سفر حج این کتاب را همراه می‌بردند تا اوقات خالی خود را با آن پرکنند.
اسم فامیل | نگار عظیمی پور اِسْمْ فامیل، از بازیهای فکری و گروهی رایج در بیشتر نقاط ایران. این بازی اغلب در جوامع شهری، بدون در نظر گرفتن گروه سنی و جنسی خاص، رواج دارد و افراد با سواد در آن شرکت می‌کنند.
اسم گذاری |
اسهال | پیمان متین اِسْهال، دفع پی‌درپی و آبکی مدفوع. این حالت که می‌تواند در شدتهای متفاوت بروز کند، دارای علل متنوع عفونی، گوارشی، انگلی، عصبی و محیطی است و بیشتر با دردهای روده‌ای، ضعف و بی‌اشتهایی همراه است.
افسانۀ هورامان | اسماعیل شمس اَفْسانۀ هورامان ( ئه‌فسانه‌ی هه‌ورامان)، کتابی مشتمل بر 44 افسانۀ عامیانۀ رایج در منطقۀ اورامان (در زبان محلی هورامان) که باقی صفاری با ثبت و ضبط روایتهای دو پیرزن محلی، در 1382ش آن را به زبان اورامی تنظیم و چاپ کرده است.
اشرف خان و سه درویش | حسن ذوالفقاری ‌اَشْرَفْ خان و سه دَرْویش، از داستانهای عامیانۀ منثور. بنابر این حکایت، اشرف‌خان (شاه خراسان) با شنیدن داستان 3‌ درویش، داستان عشق خود را بیان می‌کند. موضوع و درون‌مایۀ داستان، عشق و سختیهای آن است.
اشکنه | مریم صادقی اِشْکِنه، از غذاهای آسان و زودپخت، از دستۀ تریدها، که تقریباً در تمامی مناطق ایران رواج دارد. پخت و استفاده از این خوراک در ایران دارای ریشه‌ای کهن است و با توجه به نحوۀ کشیدن آن (ترید)، به نظر می‌رسد از غذاهای بومی ایران‌زمین بوده
اشعار عامیانۀ ایران | محمد جعفری (قنواتی) اَشْعارِ عامیانۀ ایران (در عصر قاجاری)، اثری از والنتین الکسیویچ ژوکوفسکی (1858- 1918م)، ایران‌شناس روسی، در اواخر سدۀ 19 م / 13 ق.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام