توچال، نسیم

توچال، نسیم \ nasīm-e towčāl\ ، یا نسیم شمیران، مهم‌ترین جریان محلی هوای شهر تهران. 
در طی شب با سردشدن سریع رشته‌کوه البرز، هوای سرد مجاور آن به‌دلیل سنگینی و فشار زیاد به سمت پایین کوه حرکت می‌کند. بدین‌ترتیب، شبها نسیم ملایمی از سمت بلندیهای شمال تهران شروع به وزیدن به درون شهر می‌کند و معمولاً خیابانها و بزرگراههایی که جهت شمالی ـ جنوبی دارند، مانند بزرگراه چمران، خیابان ولیعصر و بزرگراه مدرس، به‌خوبی این جریان را هدایت می‌کنند. این جریان تا آغاز صبح ادامه دارد و درنتیجه دود و آلودگی و گردوغبار فضای شهر به‌تدریج به جنوب آن انتقال می‌یابد. به همین سبب، صبحها هوای شمال شهر شفاف و تمیز است و کوهها و دامنه‌های توچال به خوبی پیدا ست. در طی روز هم‌زمان با طلوع خورشید و گرم‌شدن سریع‌تر دامنه‌ها به‌علت کسب انرژی و گرمای بیشتر تحت‌تأثیر شیب دامنه، جهت جریان هوا عوض می‌شود و هوای سرد انباشته‌شده روی شهر، دوباره به سمت دامنه‌های توچال می‌وزد. بر اثر این وزش معمولاً بعدازظهر رشته‌کوه البرز در هاله‌ای از دود و غبار شهر فرومی‌رود. ارتفاع زیاد این رشته‌کوه اجازۀ عبور و فرار این هوای آلوده را نمی‌دهد؛ آلودگیهای زیست‌محیطی و ایجاد پدیدۀ وارونگی از نتایج این فرایند است. 

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ جغرافیای استان تهران، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتابهای درسی، تهران، 1385 ش؛ محمودیان، علی‌اکبر و دیگران، نگاهی به تهران از آغاز تا کنون، تهران، 1384 ش.

مینو حسنی اصفهانی