سعدی شعر را به زبان کوچه و بازار نزدیک کرد

1394/2/19 ۱۱:۲۶

نشست علمی سومین روز از همایش بین المللی حافظ در سالن حافظ شیراز برگزار شد. اعضای هیات رئیسه این نشست با حضور دومنیکو انجنیتو حافظ شناس ایتالیایی، کاووس حسنلی و مسیح افقه برگزار شد. در ابتدا دکتر کاووس حسنلی از جعفر موید شیرازی پیشکسوت حافظ شناس دعوت کرد در جایگاه سخنرانی حاضر شود.

نشست علمی  سومین روز از همایش بین المللی حافظ  در سالن حافظ شیراز برگزار شد.

 اعضای هیات رئیسه این نشست با حضور دومنیکو انجنیتو حافظ شناس ایتالیایی، کاووس حسنلی و مسیح افقه برگزار شد. در ابتدا دکتر کاووس حسنلی از جعفر موید شیرازی پیشکسوت حافظ شناس دعوت کرد در جایگاه سخنرانی حاضر شود.

جعفر موید با موضوع بحث قرار دادن بیتی از حافظ گفت:من قصد دارم درباره این بیت یعنی عبوس زهد به وجه خمار بنشیند یا ننشیند / مرید خرقه ‏ی دردی کشان خوش خویم صحبت کنم.

وی افزود: دکتر خانلری در بحث از این بیت با تصحیح قیاسی ننشیند را به بنشیند تبدیل کرده اند. دردی کشان کسانی هستند که پاکباخته میخانه ها هستند و  باقیمانده می دیگران را می نوشند. اما با همه احترامی که به استاد خانلری و تحقیقات ایشان داشته ام اکنون می خواهم بحثی را مطرح کنم که در بحث های دکتر زرین کوب به خوبی مطرح شده است.

وی ادامه داد: زرین کوب معتقد است، سعدی شعر را به زبان کوچه و بازار و زبان مردم نزدیک کرده است. شعر فارسی با سعدی با زبان گفتار منطبق  و حتی به زبان کم سوادان نزدیک شد. شاید این امر در بدو امر نگاه عجیبی به نظر برسد اما حقیقت همین است و به نظر من بسیار بهره با برکتی بوده و این  امر با ذوق سعدی ننزدیک شده است.

موید افزود: اگر توجه کنیم به  شعر شعرای عرب متوجه می شویم این شعرا مدتی از عمر خود را به صحرا می رفتند و در میان مردمی زندگی می کردند که بویی از سواد نبرده بودند و معتقد بودند زبان آنها اصیل است و هیچ قاعده وضعی بر آنها نبوده و شعرایی چون متنبی از این امر بهره برده اند و این موضوع به اعراب کمک زیادی می کند. برای تفسیر گفتار شاعران هم بهترین راه همین است که مااز زبان مردم کوچه که مورد توجه بسیار از محققان است برای بررسی شعر استفاده کنیم.

وی در توضیح این بیت  ادامه داد: وجه در این بیت به معنای پول معین است. خمار نیز به معنی کسالتی است که در اثر ننوشیدن و نیازمندی به نوشیدن ایجاد شده و وجه خمار به معنی وجه اندکی است که باده نوش نمی تواند آن را صرف نوشیدن کند. حافظ در اینجا هجرت از مسجد به میخانه دارد. و در غزل های فراوان حافظ این بازگشت را دارد.او معتقد است این عبوس زهد را نمی توان با این پول اندک از بین برد و این یک بیماری درمان ناپذیر است. بنابراین ننشیند در اینجا صحیح است. ما در زبان محاوره هم از نشستن به عنوان ایجاد شدن استفاده می کنیم. پس در اینجا نیز ننشیند به معنای برطرف نشدن است.

در ادامه ای نشست حافظ شناس ایتالیایی دومنیکو انجنیتو از پروفسور آذرمیدخت صفوی حافظ شناس هندی دعوت کرد در جایگاه حاضر شود.

آذرمیدخت صفوی در ابتدای صحبت هایش به مقایسه حافظ علامه اقبال لاهوری پرداخت و گفت: شخصیت های حافظ و اقبال بسیار متفاوت به نظر می رسد و حافظ عارف و شاعر شوریده که سر به جهان نمی آورد و می خواهد گره از جبین بگشاید و جهان را شایسته یک دم با غم به سر بردن نمی داند. اما اقبال شاعر و متفکر و فیلسوفی است که انسان را به عمل برمی انگیزد و با فلسفه خود برای حل مسال انسانی و نهضت اسلامی تلاش می کند .

این حافظ شناس هندی افزود: استاد مطهری نیز به وجوه اشتراک شعر حافظ و اقبال پی برده بود. و می گوید مقصود از شاعر کسی است که پیامی دارد مانند اقبال و حافظ .

وی درباره شباهت اقبال و حافظ نیز گفت:  اقبال در مقدمه یکی از اشعار خود از حافظ شکوه کرده که  شعر حافظ می و مستی و خود داری از کارو کوشش را تبلیغ می کند. اما اظهارنظر اقبال راجع به حافظ ناشی از عکس العمل مسلمانان هند در آن زمان بود یعنی زمان استعماری بودن هند. بنابراین اقبال به دنبال این است که از شعر خود برای تحریک هندی ها علیه استعمارگران انگلیسی استفاده کند. او شعر را وسیله ای میدانست تا قلب مسلمانان را شعله ور سازد.

صفوی ادامه داد: اما خود اقبال چون در شعر حافظ مستغرق بود خود گفته حقیقت آن است من بعضی اوقات فکر میکنم روح حافظ در قلب من حلول کرده است. و اگر تحقیق بیشتری شود نشان داده خواهد شد که اقبال تا چه اندازه مجذوب شعر حافظ و تحت تاثیر او بوده است. آرزوی اقبال و حافظ هردو به عنوان شاعرآرزو و آرمان های یک جامعه والای انسانی  بدون هرگونه نفاق و ریا و تظاهر بوده است.

وی در پایان سخنرانی خود گفت: در هند هم ما حافظ را دوست داریم و دانشجویان با عشق و علاقه تمام می خوانند و بسیاری از شاعران هند در زبان های محلی مثل پنجابی یا بنگالی می خوانند.

ایسکا نیوز