در جوامع بشری گوناگون، تحولاتِ سهمگینِ دینی، همواره تأثیری مستقیم بر وضعیت نیایشگاه‌ها و زیارتگاه‌ها و به عبارت دیگر، اماکن آیینی و قدسی به‌جا گذاشته و معمولاً استحاله این اماکن را مطابق دین و آیینِ جدیدِ غالب در یک منطقه در پی داشته است. این مسئله سنّتی تقریباً فراگیر در تاریخ بشر به شمار می‌آید و حتی در زمان حال نیز می‌توان مصادیق آن را شاهد بود (به عنوان مثال، تبدیل مساجد و مزارات مسلمانان به کنیسه‌ها و زیارتگاه‌های یهودیان در فلسطین اشغالی).

1. در سال 1783 میلادی، كشیشی آلمانی در یكی از نشریات آن زمان، پرسشی مطرح كرد مبنی بر اینكه «روشنگری چیست؟» از دید او، این پرسش به اندازه مساله «حقیقت چیست؟»، بنیادین بود. كانت یكی از كسانی بود كه به این فراخوان نشریه پاسخ داد؛ تعریف كانت از روشنگری معروف است: «روشنگری، خروج آدمی است از نابالغی به تقصیرِ خویشتنِ خود و نابالغی، ناتوانی در به‌كارگرفتن فهم خویشتن است بدون هدایت دیگری.» (كانت، 1377: 17).

حکمت نه فلسفه است نه اخلاق. این را می‌دانیم، اما از پاسخ این پرسش که حقیقت حکمت چیست، به دلیل استعمال آن در معانی مختلف به طور دقیق آگاه نیستیم. وقتی از میراث حکمی امامان یا اولیای الهی سخن می‌گوییم، مراد از حکمت چیست؟ وقتی فردوسی را حکیم می‌شمردیم، اشاره به کدام وجه شعری او داریم؟

شاخه‌ای از اندیشه‌های تعلیمی را انتقادهای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی تشکیل می‌دهد. این‌گونه انتقادها که می‌توان آنها را اشعار زهد و پند از یک سو و یا «اخلاقیات» از سوی دیگر مرتبط دانست، تقریباً در همه دفترهای شعر فارسی پراکنده است، اما مشخصا کسایی مروزی و ناصرخسرو در یک سوی آن قرار دارند و سیف فرغانی و در شکل تندتر و تلخ‌تر آن عبید زاکانی، که اساساً پرچمدار گونه‌ای از انتقادهای اجتماعی به نام طنز است، در سوی دیگر.

آلن تورن را یکی از برجسته‌ترین جامعه‌شناسان معاصر دانسته‌اند. البته، او به معنای دقیق کلمه جامعه‌شناسی سیاسی است، زیرا بخشی مهم از مطالعاتش بر تأثیر روابط نیروهای اجتماعی بر اشکال مختلف قدرت از جمله قدرت سیاسی متمرکز است. آثار او به زبان‌های مختلف ترجمه شده و مورد ارجاع مکرر نویسندگان بوده است.

شهریور ۱۳۲۰ – که «شهریور سیاه» می‌خوانمش – یکی از اندوه‌بارترین برگ‌های تاریخ ایران است. بریتانیا و شوروی در اقدامی شرم‌آور و به بهانه‌ای واهی به ایران اولتیماتوم دادند و با نقض بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی، کشور را از جنوب و شمال اشغال و شاه ایران را عزل کردند. چه از رضاشاه خوشمان بیاید و چه نه، چه او را منجی بدانیم و چه دیکتاتور، قدرت بیگانه اجازه نداشت حاکمیت ملی ایران را تا این حد نقض کند.

فضا همه اشیا، از صغیر و کبیر را درخود جای می‌دهد و این واقعیتی غیرقابل انکار است. اینکه این اشیا و اجزای آنها دارای فواصل معینی از یکدیگر است، به معنی آن نیست که فضا یعنی همین فواصل معین و مقدار که در ریاضیات محاسبه آن امکان‌پذیر است. ما خانه خود را ترک می‌کنیم تا به مقصود دیگری در مکان دیگر برسیم.

چرا پس از گذشت هفت سده هنوز از مولانا حرف می‌زنیم؟ او در چه نسبتی با دنیای امروز ما قرار می‌گیرد؟ و چرا همچنان برای فرهنگ ما، مایه فخر است؟ آیا می‌توان او را «متفکر معاصر ما» دانست؛ چنانکه مشی فکری و سلوک رفتاری‌اش برای نسل امروز هم، راه‌گشا باشد؟ امروز (8 مهر) روز بزرگداشت مولانا است به این مناسبت در این یادداشت سعی می‌کنیم به این پرسش‌ها بپردازیم.

شیخ اشراق در کتاب المشارع والمطارحات، خود را وامدار میراث معنوی و حکمی کهنی می داند که از خمیره مقدسه (ازلی) نشأت گرفته و در قالب دو شاخه شرقی (ایرانی) با محوریت ذوق و شهود و شاخه غربی (یونانی) با غلبه بحث و برهان تداوم یافته و سرانجام در حکمت ممزوجه حکمای مشرقی تجلی یافته و به او رسیده است.

هدف این پژوهش تبیین جنبه های گوناگون رازورزی و رمزگرایی، یا آنچه احتمال چنین برداشتی از آن می رود، در فلسفه افلاطون است. دستاورد این مقاله این است که افلاطون از برخی جنبه های رازورزی و رمزگرایی پیشینیانش تأثیر پذیرفته و آنها را به طریق خاصی در نظام معرفت شناختی و آموزشی به کار برده است.

برزخیت را در تفکر ابن عربی می توان به عنوان کبنایی ترین وصف وجود شناختی برای خیال در نظر گرفت به گونه ای که دیگر احکام هستی شناختی خیال به نوعی به این اصل بنیادین برمی گردند. از آنجا که خیال در این بینش به عنوان ساحت و حضرتی از حضرات وجود مطرح می شود جای این سوال هست که از نقطه نظر هستس شناختی، وصف برزخیت به چه نحو در حقیقت خیال ظهور کرده و منشاء آن در کجاست؟

نام میرفندرسکی بیشتر یادآور قصیدۀ یائیۀ اوست که شهره است و شارحانی، چند شرح بر ان نگاشته و شاعرانی آن را تخمیس و گاه تضمین کرده اند. به دلیل شهرت میرفندرسکی، گاهی ابیات، قطعات، قصاید و رباعیاتی به وی نسبت داده شده است، که به وضوح معلوم است از او نیست.

موقعیت كنونی اندیشه، ره‌آورد فراز و نشیب تاریخی پرپیچ و خمی است و مشاركت در آن چیزی جز تخاطب با فیلسوفان از دریچه نسبتی كه با «واقعیت» برقرار می‌كنیم نیست. اندیشه فلسفی از ابتدا در جست‌وجوی حقیقتی بوده است كه به‌مثابه امری واحد و برین ارزیابی می‌‌شد؛ با‌این‌حال، زمان، مكان و تاریخ چنان راه بر آگاهی بسته و پیشاروی وی ایستاده‌اند كه اگر نگوییم مسیر رسیدن به ساحت سرمدی حقیقت را به‌تمامی بسته‌اند، شاید فهم آن را بی‌توجه به شرایط و زمینه اندیشه فلسفی دشوار ساخته‌اند.

با درگذشت داریوش شایگان پرونده یكی از گفتمان‌های روشنفكری ایرانی كه خود شایگان تنها نماینده آن بود، نه تنها بسته‌نشده؛ بلكه تازه به جریان افتاده‌است.شاید بپرسید كه چگونه می‌توان از گفتمانی نام برد كه تنها یك نماینده دارد و از همه مهم‌تر این كه چگونه پس از درگذشت تنها نماینده آن،همچنان پویا و زنده است؟ آیا این مدعا متناقض نیست؟

زیارت اهل قبور به ویژه زیارت مراقد علما، صلحا و تقرب و توسل به آنها جایگاه ویژه ای در فرهنگ اسلامی به‌ویژه فرهنگ ایرانی‌اسلامی‌شیعی دارد. حرمت و قداستی که اعتقادات مذهبی برای قبور علما و صلحا قائل است همواره انگیزه‌ای بوده تا قبور آنها را به مکان‌های مقدس با نام مزارستان گسترده کنند.