مقاله

موقعیّت مکانیِ مجلس شورای اسلامی، از ظرفیت‌های مطالعاتی متنوّعی برخوردار است. بررسی جغرافیای تاریخی این محدوده، یکی از حوزه های تحقیقی مرتبط با آن است. نظر به اینکه اساساً جغرافیا بستر رویدادها و تحوّلات تاریخی است و مجلس از جمله محورهای اساسی مباحث تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور از بدو تأسیس تاکنون بوده است، جغرافیای تاریخی این مکان می‌تواند ارائه ‌دهنده اطّلاعات جالب و احیاناً دستاوردهای علمیِ تازه­ای باشد.

«گاربیس هاکوپیان» از زمانی که به چشم خود دید چگونه سگ‌های ولگرد جسد پدرش را که از شدت خستگی جان داده بود تکه تکه می‌کردند، از سگ‌ها نفرت دارد. گاربیس می‌گوید: «پدرم همه غذایی را که توانسته بود فراهم کند به من داد. او خودش را قربانی کرد تا من زنده بمانم.» این مرد در آن زمان پسری ۸ و شاید ۹ ساله بود. گاربیس خودش هم فراموش کرده که در آن زمان دقیقاً چند سال داشت زیرا اسناد شناسایی خانوادگی‌اش را گم کرده است.

در همه جای فلسفه‎ی هگل چیزها تنها تا جایی وجود دارند که وساطت شده باشند؛ اگر خواسته باشیم این مسئله را مورد بررسی‎های بیشتری قرار دهیم باید بگوییم که یک چیز دقیقاً تا جایی که برخوردار از کیفیات و کمیاتی است وجود دارد؛ در واقع چیزهای حائز هستی برای هگل عبارتند از وجودهایی که در مقابل و در تضاد با چیزهای دیگر حائز حدی هستند.

یکی از دستاوردهای نهضت ملی ایران و کوشش‌های میهن‌دوستانه دکتر محمد مصدق، جذب نوجوانان و جوانان به «مسائل ملی» و سیاست و علاقه‌مند کردن آنان به دو اصل استقلال و آزادی بود که جامعه ایرانی را با شیوه‌های دموکراتیک به راستی به سوی عدالت و پیشرفت به حرکت درمی‌آورد.

در گذر تاریخ برخی رویدادهای خطیر گذشته از ایجاد تغییرات بنیانی در نظم و نسق جهانی، به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار برتفکرات سیاسی و اجتماعی جوامع وقت بوده است و جوامع مزبور با توجه به ضرورت همسویی با ارزش ها و مقتضیات روز بر آن می‌شوند از سویی در مقام بازنگری باورهای دیرینه درباره کیستی و چیستی خود برآمده و از سوی دیگر با اتخاذ تدابیر جدید ساختار سیاسی از نوعی ثبات سیاسی و اجتماعی آینده خود را رقم زنند. بی‌شک در انجام این مقصود جوامعی که از نوعی ثبات سیاسی مبتنی بر ارزش‌های مترقیانه برخوردارند در استقرار ساختار سیاسی آینده خود همسو با تحولات روز با مشکلات چندانی روبه‌رو نخواهند شد.

امروز صدو پنجاه و دومین برگ از دفتر شریف بزرگداشت‌نامه مفاخر که با دستان توانای استاد فرهیخته و بزرگوار جناب آقای دکتر مهدی محقق ـ که خود از مفاخر علمی کشور و چهره‌های ماندگار زبان و ادب فارسی محسوب می‌شوند ـ آغاز شده است، ورق می‌خورد. این برگ به نام مرحوم استاد دکتر سیدحسن سادات ناصری از بزرگان و فحول ادبیات معاصر است.

«فکرتِ عظیم» شیخ اشراق، همانا تأسیس یک فرهنگ معنوی تمام و کمال است که جامع کلیت معرفت فلسفی است و در عین ‌حال تحقق معنوی کامل خود شخص را نیز هدف خویش قرار می‌دهد. راه اشراق، راه حکمت «اشراقی» احیاشده از [دل حکمت] ایران باستان، نه به راست منحرف می‌شود و نه به چپ. سالکی که گام در این مسیر می‌نهد، نه رسالتش این است که نظریه‌پرداز فلسفه‌ای غافل از غایت حقیقی فلسفه شود و نه ماجراجویی در وادی عرفان و بی‌خبر از خطرهایی که دامنگیر کسانی می‌شود که فلسفه هنوز آنان را به خودآگاهی نرسانده و در برابر انواع و اقسام سراب‌ها، ایمن نساخته است.

بین اسطوره، عرفان، و فرهنگ همواره پیوندها و اشتراکاتی گسترده وجود داشته است. آیین قربانی کردن که قدمتی به درازای حیات بشریت دارد، یکی از این اشتراکات است. در پژوهش حاضر، این آیین نمادین در سه سطح اسطوره ای، عرفانی و فرهنگی بررسی و رمزگشایی شده است. اصل تطابق ادیان، قربانی کردن انسان یا حیوان، آمیخته شدن خرافات با این آیین مقدس، داستان ذبح اسماعیل و نظرات قاطع قرآن کریم درباره این آیین از جمله موضوعات دیگری است که در پژوهش حاضر به آنها پرداخته شده است.

بسیاری از باورها و آیین های باستانی ملل مختلف در حکایت ها و افسانه های کهن آنان تجلّی یافته اند. هدف پژوهش حاضر بررسی بن مایه های اسطوره ای حکایت خیر و شرّ در هفت پیکر نظامی گنجه ای و پیوند آن با شاهنامه فردوسی است. در این راستا، با روش توصیفی و کتابخانه ای و تحلیل محتوا، ارتباط حکایت خیر و شرّ در هفت پیکر با داستان کاوه و ضحاک در شاهنامه و پیوند این دو با یکی از باورهای بنیادین آریاییان، یعنی باور به اصل خوبی و بدی که برخاسته ازنبرد اهریمن وهرمزد دراسطوره آفرینش است بررسی شده است.

اندیشه های اسماعیلیان درباره آفرینشبا توصیفی اسطوره ای آغاز می شود و بعدها با به کارگیری شیوه و زبان فیثاغورسیان، نوافلاطونیان، اصحاب قبالا و اخوان الصفا، به صورت آمیخته ای از اعداد رازآمیز، نظریه مُثُل و موازی سازی های متعدد بین پدیده های طبیعی و برابرهای آسمانی آنها و سپس یافتن برابرهای آن در دین که مؤید باورهای دینی آنها و حقانیت چهره های اعتقادی شان است، شکل می گیرد.