مقاله

مطالعات اسلامی یا همان نام قدیمی شرق شناسی تاریخی دیرینه دارد. اگر از تاریخ و چرایی آن بگذریم از انگیزه ها و روشهای آن نمی توانیم بگذریم. انگیزه ها و روشهایی که اروپاییان در شناخت شرق به کار برده اند در طول تاریخ به فراخور زمان تغییر کرده است. از دفاع در مقابل پیشرفت اسلام دراروپا گرفته تا مبارزه با آن و تا دوران استعمار و بلاخره انگیزه های امروزین غرب برای شناخت اسلام همگی شرق به ویژه اسلام را موضوعی جذاب برای غرب قرار داده است.

مروری بر رویکرد و نگاه هانری کربن به شرق قرن بیستم؛‌ جنگ های جهانی اول و دوم؛ ‌بحران های اقتصادی؛‌ آشفتگی های روانی،‌یأس های ویرانگر كه در غرب و برای انسان غربی به وجود آمد و مواردی دیگر،‌ همگی باعث شد تا شك نسبت به مدعاهای عصر روشنگری به طور فزاینده ای بالا بگیرد. جهان مدرن كه قرار بود بهشتی زمینی برای انسان بسازد، در عمل كردن به وعده هایش عاجز و درمانده گشته بود. در چنین شرایطی تعدادی از اندیشمندان غربی ،‌ ناامید و مأیوس از دنیای غرب،‌ همچون زائری رو به شرق كرده تا گمشده هایشان را در این دنیا بجویند.

ادوارد سعید، شرق‏شناسی را از آغاز، یک گفتمان قدرت و یک الگوی غربیِ چیرگی می‌داند که در دامن استعمار اروپایی پرورده‏ شد و شرق شناسان را کسانی می بیند که از دیدگاه انسان پیروزمندِ اروپایی به توضیح و توجیه این رابطه قدرت همت گماشتند. وی تحت تأثیر آراء فوکو بر آن شد تا روش‏ شناسی فوکو را در مورد موضوع شرق شناسی به کار بندد. سعید بر آن است که دوگانگی«غرب» و «شرق»،که زیربنای کلیه ی قالب‏بندیهای شرق‏ شناسان را تشکیل می‏دهد، فرآورده‏هایی گفتمانی و انسان‏ساخته می‏باشد که در فرآیند رویارویی های فرهنگی قوام یافته‌ ‏است.

کتاب مجالس ابواللیث سمرقندی، متوفای قرن چهارم، مجموعه‌ای از تذکرات اخلاقی به شیوۀ صوفیانه است که نسخه‌ای عکسی از آن به شماره 3515 در کتابخانه آیة‌الله مرعشی موجود است. البته این نسخه، آغاز و انجام ندارد و لذا در فهرست نسخه‌های عکسی کتابخانه به عنوان ناشناس معرفی شده است. نگارنده سطور پس از تصفح کتاب که عکسی از آن به لطف جناب حافظیان به دستم رسید، مناقب اهل‌بیت علیهم السلام را از آن استخراج کردم.

تحلیل سبکی آثار زنانه با ابزارهای دقیق زبان شناسی برای دست­یابی به مشخصه های نثر زنان و درنهایت نقد علمیِ این آثار، از اهداف مهم سبک شناسی زنانه است. این مقاله سعی دارد با مطالعۀ سبک شناختی خاطرات تاج السلطنه که یکی از آثار مهم نثر زنانۀ درباری در دورۀ قاجار است، ویژگی­های زنانۀ این اثر را شناسایی کند.

استعاره مفهومی کمکی است که برای رساندن مفاهیم سخت و دیریاب از جهان هستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم اسطوره و هم فلسفه، زبانی استعاری دارند که جهان بیرون ذهن را با کمک استعاره به جهان ذهنی تقلیل می‌دهند تا آن را قابل فهم سازند. در هر دو مورد ما در واقع با تلاش بشری روبه‌رو هستیم که برای گریز از امر ناشناخته برای غلبه بر ترس از طبیعت ناشناخته، سعی کرده تا آن ناشناخته بیرونی و درونی (طبیعت بیرونی و درونی)‌ را نظم ببخشد و آن را معنادار ساخته تا بتواند آن را تحمل کند. بی‌شک فقدان عناصر قدرتمندی مثل وزن، قافیه و استعاره ضربه مهلکی بر استدلال انتزاعی در فلسفه وارد می‌کند.

از دموکراسی به سه‌گونه می‌توان سخن گفت: نخست، مفهوم عام و کلی دموکراسی از یونان باستان تا امروز. این مفهوم را با استناد به آرای ژاک رانسیر مساوی با سیاست تعریف می‌کنیم؛ سیاست مردمی و رهایی‌بخش که مبارزه و مقاومتی است علیه هر‌گونه سلطه. چگونه این معنی از این واژه مستفاد می‌شود؟ دموکراسی به‌ ‌عنوان مفهومی در برابر دیگر شکل‌های حکومت‌داری در یونان باستان و در برابر دعاوی گروه‌های دیگری مطرح شد که حکومت را برازنده خود می‌دانستند

مروری بر دست‌نوشته‌های جامانده‌ مونتسکیو درکتاب روح‌القوانین صحبت از میانه‌روی در سیاست و اعتدال در نظریه‌پردازی که به میان می‌آید، اهالی علم سیاست و همه آن‌هایی که با تاریخ اندیشه سیاسی اروپا آشنا هستند، یاد «شارل دو مونتسکیو» می‌افتند. اما چرا مونتسکیو؟ شاید به این دلیل که او حرف‌های تازه‌ای می‌زد که شنیدنش گوش سیاسیون را قلقلک می‌داد.

دو سال از عمر نخستین دوره مجلس شورا، ثمره خون هزاران آزادیخواه گذشته بود. مردم ایران چند صباحی طعم آزادی و آزادگی را می‌چشیدند و بوی عدل و عدالت را از نخستین نهاد عدالتخانه تاریخ کشورشان حس می‌کردند. منتخبان مردم مشغول مشق قانونگذاری بودند و آماده می‌شدند در جهانی که سرعت ترقی‌اش شتاب گرفته بود ایران را مترقی‌تر از ممالک یوروپ و اتازونی و ژاپون و عثمانی کنند.

از حیث روایت‌شناختی، شیوه‌ روایتگری قصص تابع زمان وقوع رخدادهاست و به چهار نوع تقسیم می‌شود: یک، داستان و رخدادهایش به‌تمامی در گذشته رخ داده‌اند؛ سپس، داستان برای دیگران نقل می‌شود. عمده‌ حوادث و قصص قرآنی از این گونه‌اند. دو، داستان و رخدادهایش هنوز رخ نداده‌اند، اما وقوع آنها پیش‌بینی می‌شود. عمده‌ این داستان‌ها در سوره‌های کوتاه مکی قرار گرفته‌اند. سه، روایت‌هایی که همزمان با نقل شکل می‌گیرند. رخدادهای زندگی پیامبر و در کل حوادث زندگینامه ایشان از این شمار است. چهارم روایتگری و وقایعی که روایت می‌شوند، به‌گونه‌ای متناوب و یک در میان ذکر می‌شود