مقاله

طی یک‌ونیم قرن گذشته، فرایندهای ماشینی‌شده و خودکارِ ساخت و تولیدْ تا حد زیادی حضور دست انسان را در اشیا و وقایع روزمرۀ‌مان حذف کرده است. در چند دهۀ گذشته فاصله‌گرفتنِ تدریجی از جهان بساوایی و تجسدیافتۀ دست با شیوه‌های کامپیوتری‌شدۀ ترسیم، مدل سازی، طراحی و تولید تشدید شده است. توسعۀ دیجیتال عملاً فرایندهای اندیشه و تخیل انسان را از پیوند ذاتی‌شان با حافظه، تن، تخیل و مفهوم «هست بودن» و حس «خویشتن» منفصل کرده است.

ابن خلدون، مورخ و متفکر مسلمان سده هشتم در شمال آفریقابود که بانوشتن کتاب معروف «مقدمه» شهرت واعتبار جهانی یافت. این مقاله برآن است تا پس از نقل اندیشه ها و نظرات ابن خلدون (فیلسوف معروف شمال آفریقاکه به عقل گرایی وتفکر فلسفی در مسایل تاریخی مشهور است)، در مبحث خلافت وجانشینی پس از پیامبر اسلام به طور عام وبحث جانشینی حضرت علی (ع) به طور خاص، به بررسی آنها پرداخته وبا استناد به منابع تاریخی معتبر ومستند، به نقد این مطالب بپردازد وجبهه گیریهای وی را در برابر امامت و خلافت حضرت علی (ع) که زاییده نگرش خاص وی است و او را تاحد تناقض گویی و وهم گرایی پیش می برد، روشن سازد .

قبیلۀ قریش در آستانۀ ظهور اسلام مهم ترین قبیلۀ عرب بود و درمیان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم ازبین نرفت و تأثیراتی بر جامعۀ اسلامی گذاشت. بااینکه رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(ع) خود از بنی هاشم قریش بودند، ازدست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش به جهت غرور و جایگاه مهمی که دربین اعراب داشتند و به علت انتظارات بالا و اینکه امام علی(ع) در دوران رسول الله(ص) قهرمانانشان را کشته بود و هم به این دلیل که امام(ع) آنان را با دیگران برابر می دید و برای آنان اعتباری بالاتر از دیگران قائل نبود، مدام علیه حضرت علی(ع) کارشکنی می کردند، تا آنجا که ابتدا از خلیفه شدن ایشان ممانعت کردند و پس از رسیدن آن بزرگوار به خلافت، به فکر تضعیف قدرتش بودند و بیشترین نقش را در این زمینه داشتند.

دین و دانش دو قلمرو گسترده از ذهن انسان و سازنده‌ بخش عمده‌ فرهنگ بشری هستند. در حالی‌كه لازمه‌ دین ـ به جز تشكیل امت و سلسله مراتب روحانی ـ وجود مجموعه‌های مدون اعتقادی است، لازمه‌ دانش، داشتن بینش صحیح علمی و روش علمی است. دین به حقایق ازلی و ابدی می‌اندیشد و علم در جستجوی اطلاعاتی است كه برای بشر كارآیی داشته باشند. دین به اخلاق پیوسته و دانش منفك از اخلاق است.

توجه به مدح، منقبت و زندگى حضرت على(علیه السلام) از جمله بخش هاى نخستین اکثر مثنوى هاى فارسى، به ویژه مثنوى هاى حکمى و عرفانى است. شاعر در این بخش ضمن برشمردن صفات و ویژگى هاى ایشان، بسیارى از حوادث مهم زندگى حضرت را به صورت موجز بیان مى کند.

با توجه به خلائی که در جوامع اسلامی نسبت به بهره گیری ازمطالب، اصول و رهنمودهای مدیریتی نهج البلاغه، بالاخص در زمینه مدیریت تعارض وجود دارد؛ مقاله، به بررسی عوامل زمینه ساز و سبک مدیریت تعارض در سیره ی عملی حضرت علی(ع)، در رویارویی با فتنه ها و کارشکنی ها و یا بطور کلی تعارضات اجتماعی منفی پرداخته است.

مطالعات اسلامی یا همان نام قدیمی شرق شناسی تاریخی دیرینه دارد. اگر از تاریخ و چرایی آن بگذریم از انگیزه ها و روشهای آن نمی توانیم بگذریم. انگیزه ها و روشهایی که اروپاییان در شناخت شرق به کار برده اند در طول تاریخ به فراخور زمان تغییر کرده است. از دفاع در مقابل پیشرفت اسلام دراروپا گرفته تا مبارزه با آن و تا دوران استعمار و بلاخره انگیزه های امروزین غرب برای شناخت اسلام همگی شرق به ویژه اسلام را موضوعی جذاب برای غرب قرار داده است.

مروری بر رویکرد و نگاه هانری کربن به شرق قرن بیستم؛‌ جنگ های جهانی اول و دوم؛ ‌بحران های اقتصادی؛‌ آشفتگی های روانی،‌یأس های ویرانگر كه در غرب و برای انسان غربی به وجود آمد و مواردی دیگر،‌ همگی باعث شد تا شك نسبت به مدعاهای عصر روشنگری به طور فزاینده ای بالا بگیرد. جهان مدرن كه قرار بود بهشتی زمینی برای انسان بسازد، در عمل كردن به وعده هایش عاجز و درمانده گشته بود. در چنین شرایطی تعدادی از اندیشمندان غربی ،‌ ناامید و مأیوس از دنیای غرب،‌ همچون زائری رو به شرق كرده تا گمشده هایشان را در این دنیا بجویند.

ادوارد سعید، شرق‏شناسی را از آغاز، یک گفتمان قدرت و یک الگوی غربیِ چیرگی می‌داند که در دامن استعمار اروپایی پرورده‏ شد و شرق شناسان را کسانی می بیند که از دیدگاه انسان پیروزمندِ اروپایی به توضیح و توجیه این رابطه قدرت همت گماشتند. وی تحت تأثیر آراء فوکو بر آن شد تا روش‏ شناسی فوکو را در مورد موضوع شرق شناسی به کار بندد. سعید بر آن است که دوگانگی«غرب» و «شرق»،که زیربنای کلیه ی قالب‏بندیهای شرق‏ شناسان را تشکیل می‏دهد، فرآورده‏هایی گفتمانی و انسان‏ساخته می‏باشد که در فرآیند رویارویی های فرهنگی قوام یافته‌ ‏است.

کتاب مجالس ابواللیث سمرقندی، متوفای قرن چهارم، مجموعه‌ای از تذکرات اخلاقی به شیوۀ صوفیانه است که نسخه‌ای عکسی از آن به شماره 3515 در کتابخانه آیة‌الله مرعشی موجود است. البته این نسخه، آغاز و انجام ندارد و لذا در فهرست نسخه‌های عکسی کتابخانه به عنوان ناشناس معرفی شده است. نگارنده سطور پس از تصفح کتاب که عکسی از آن به لطف جناب حافظیان به دستم رسید، مناقب اهل‌بیت علیهم السلام را از آن استخراج کردم.