مقاله

همیشه با دوست و به یاد دوست بود. در بیمارستان شنید که مریضم. با وضع بحرانی و نزاری که داشت و با اختاپوس سرطان دست و پنجه نرم می کرد، با من تماس گرفت و به گفت و گو پرداخت. با آوایی سخن می گفت که گویی از بُن چاه فرامی آمد. با این همه، احساسی نیرومند و امیدوار به زندگی و دوام آن نشان می داد. می کوشید که از خود تصویری خوب و زیبا در ذهن بگذارد. وضع و حالش را خوب و دور از نگرانی می نمود. می گفت به دماوند خواهد رفت و در هوای پاکیزۀ آنجا مدتی خواهد ماند. نوید می داد که بزودی به زندگی عادی روزانه باز خواهد گشت

آنتیگونه عدالتی که ارسطو در اخلاق نیکوماخوس مطرح می­‌کند در ارتباطی تنگاتنگ با دو مقوله‌ی «فضیلت» و «قانون» قرار می­‌گیرد. در اخلاق نیکوماخوس ارسطو از «تبعیت از قانون موضوعه و احترام به برابری» و «فضیلت کامل» سخن می‌گوید؛ این در حالی است که در تراژدیِ آنتیگونه، عدالت در ارتباط با دو نوع قانون که در تقابل با یکدیگر قرار دارند مطرح می­‌شود، به این معنی که کرئن عدالت را تبعیت از «قانون موضوعه پادشاه» می‌­داند، ولی آنتیگونه عدالت را «تبعیت از قانون خدایان» می­‌داند.

قریب دو ماه از وفات استاد والامقام ارجمند، فرشتة مجسّم به صورت آدمی، آن دانشمند وارستة فروتن نجیب، ذریّه پاک حضرت زهرای اطهر سلام‌الله علیها، دکتر سید ابوالحسن جلیلی رحمه‌الله علیه می‌گذرد. او عالم فاضلی بود که به تعبیر حضرت حکیم سنائی: علم کز تو تو را بنستاندر جهل از آن علم بهْ بود صد بار؛ علم او و فلسفه وافی محققانة او، او را از خودش و از «من و ما» گفتن و مبالغه کردن دربارة آنچه از فلسفه و عرفان و نیز ادب هر سه زبان عربی و فارسی و فرانسه می‌دانست، به‌کلی گرفته و ستانده بود.

بیهق نام دیرینه بخشی از خراسان بوده است که شهر بزرگ آن اکنون سبزوار است. ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی نویسنده توانا و تاریخ‌نگار فرزانه ایران از این سرزمین دانشمندپرور برخاسته است. همشهری این مورخ نامی، ابوالحسن علی بن‌زید بیهقی در «تاریخ بیهق» که در نیمه دوم قرن ششم تألیف شده و با تصحیح و تعلیقات مرحوم احمد بهمنیار استاد فقید بزرگوار در سال ۱۳۱۷ش به چاپ رسیده است، درباره بیهقی چنین می‌نگارد: «او دبیر سلطان محمود بود به نیابت ابونصر بن مشکان، و دبیر سلطان محمد بن محمود بود و دبیر سلطان مسعود، آنگاه دبیرسلطان مودود، آنگاه دبیر سلطان فرخزاد. چون مدت مملکت سلطان فرخزاد منقطع شد، انزوا اختیار کرد و به تصانیف مشغول گشت.

فارابی یکی از دانشمندانی است که درباره جامعه مطلوب صحبت کرده است. یکی از سوالاتی که پیش‌روی اندیشمندان امروز ایران قرار دارد، این مساله است که بعد از انقلاب و پایه‌گذاری جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک اصل، این حکومت چه جامعه مطلوبی را برای خود ترسیم کرده است؟ همچنین اندیشمندان ما باید به این سوال پاسخ دهند که جامعه مطلوب چه مولفه‌هایی دارد؟ فارابی مشخصا درباره جامعه مطلوب و مسائلی که می‌تواند در پیش روی ایجاد آن، به صورت موانع، وجود داشته باشد، صحبت کرده و مفاهیمی را در اختیار ما قرار داده که از قضا مفاهیمی بسیار کلیدی نیز است.

اشاره: آنچه در پی می‌آید، بخشهایی از گزارش دکتر عبدالله استاد زبان و ادبیات فارسی و مدیر بخش ایران‌شناسی دانشگاه ابولیخان قزاقستان در باره وضعیت زبان فارسی در خراسان بزرگ (آسیای مرکزی) است.

سیدمرتضی در موارد مختلف از کتاب خود به کتاب «الامامه» ابن‌راوندی استشهاد جسته؛ از جمله در موضوع‌ عصمت ائمه و منصوص بودن آنان و نیز۲۱ در موضوع‌ حجت بودن امام در همه‌ امور شرعی و عقلی۲۲ و نیز در برابر آنان که گفته‌اند ابن راوندی برای نخستین بار ادعای وجود نص بر امامت حضرت علی بن ابیطالب را کرده، می‌گوید: او بدون دلیل ادعا نکرده و مخالفان خود را مجبور به پذیرفتن آن ننموده است،۲۳ و علت این اتهام را بدین بیان توجیه می‌کند که چون مخالفان شیعه، کلامی مجموع در نصرت نص پیش از ابن‌راوندی نیافتند، لذا او را متهم کردند که مبدع ادعای نص است، در حالی که تصنیف و جمع مطلبی هیچ گاه دلیل بر آغاز قول در آن نمی‌شود.

از همان روزهای آغازین که حقوق بشر مورد حمایت جامعه بین‌المللی قرار گرفت و برای آن قواعدی وضع کرد، این سخن مطرح شد که: میان حمایت بین‌المللی از حقوق بشر و اصل حاکمیت دولتها سازگاری وجود ندارد و کاملاً ناسازگارند. در این راستا مکاتب مختلفی در میان فلاسفه حقوق ظهور نمود. یکی از آنها مکتب فرا ملیتی (Transnationalism) است.

داخل ساختمان مدور موزهٔ هنرهای معاصر، راهروهایی حلزونی شکل از سطح خیابان شروع می‌شوند و به پایین می‌روند. گویی این بنا نسخهٔ زیرزمینی موزهٔ گوگن‌هایم نیویورک ساختهٔ فرانک لوید رایت است. چندین گالری مختلف از این راهروها منشعب شده‌اند و هر کدام بخشی از یکی از مهم‌ترین کلکسیون‌های هنری قرن ۲۰ را در خود جای داده‌اند. پاییز امسال نمایشگاهی از آثار اکسپرسیونیست‌های انتزاعی برگزار شد و در آن آثار هنرمندان مشهوری همچون کاندینسکی، مادرول، پولاک، روتکو و استلا که فقط بخشی از گنجینهٔ موزه هستند به نمایش در آمد. مجسمه‌هایی از ارنست، جاکومتی، مگریت و مور به طور دائم در باغ موزه در معرض دید قرار دارند. راهروهای پیچ در پیچ موزه گرد یک مجسمهٔ کلدر می‌چرخند و اجزای قرمز مجسمه میان زمین و هوا در گردش است.

«ملا‌هادی سبزواری مشهور و ملقب به حاجی‌سبزواری، عالمی عامل و عارفی کامل بود ولی او را بنیانگذار مکتبی جدید در فلسفه نمی‌توان دانست بلکه او بدون انحراف و تخطی از اصول فلسفی ملاصدرا به شرح آن پرداخته است.» این جملات را سیدحسین نصر در کتاب «رنسانس فلسفی در ایران» درباره حاج‌ملاهادی سبزواری (1289-1212) بیان می‌کند. همان‌گونه که در جملات نصر مشخص است شاید هیچ‌گاه نتوان سبزواری را به‌طور مستقل به‌عنوان یک فیلسوف نظریه‌پرداز و دارای ایده معرفی کرد اما هنر او در این بود که آرای ملاصدرا را به‌گونه‌ای اصیل و بدون انحراف شرح کرد.