فرهنگ مردم (فولکلور)

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

پونه | پیمان متین گیاهی با بویی خوش و مصارف متنوع خوراکی و درمانی نزد ایرانیان.
پهلوان کچل، نمایش | افشین نادری نام یکی از نمایشهای عروسکی ایرانی که از نام قهرمان اصلی این نمایش، کچل، برگرفته شده است.
پیاز | پیمان متین از گیاهان خوراکی، دارویی و آیینی مطرح در فرهنگ مردم ایران.
پیراهن مراد | عباس قنبری عدیوی جامه‌ای كه فرد حاجتمند برای روا شدن آرزویش بر تن می‌كند و یكی از انواع نذرهای مربوط به ماه رمضان محسوب می‌شود.
پیر شالیار، جشن | اسماعیل شمس جشن عروسی نمادینی که در بهمن‌ماه هر سال در منطقۀ اورامان، در استان کردستان برگزار می‌شود.
پیر سوز | حمید جعفری یا پیر سبز، زیارتگاهی در نزدیکی روستای شهریاری از توابع دهستان قائم‌آباد، واقع در بخش شیب‌آب شهرستان زابل در استان سیستان و بلوچستان.
پیر سبز | الهام زارع یا پیر چِک‌چِک، یکی از زیارتگاههای مهم زردشتیان در نزدیکی اردکان یزد.
پیر | مریم صادقی واژه‌ای که در دو مفهوم کلی به کار رفته است: 1. سالخورده و کهن‌سال؛ 2. راهنما، مراد و قطب.
پیراهن | فاطمه میرشجاعی بخشی از پوشاک که تکیه‌گاه آن شانه‌ها ست و بالاتنه را می‌پوشاند.
پیر غار | عباس قنبری عدیوی مکانی تاریخی ـ مذهبی در کنار روستای ده‌چشمه در منطقۀ میزدج شهرستان فارسان، در استان چهارمحال و بختیاری.
پیش پرده خوانی | عباس بهارلو اجرای نمایشِ کوتاه فکاهی یا طنزآمیزِ تک‌نفره‌ای که در یک دورۀ خاص در تماشاخانه‌های تهران و برخی از شهرستانها، پیش از نمایش اصلی، یا در فاصلۀ بین دو پردۀ نمایشِ اصلی، همراه با موسیقی اجرا می‌شد.
پیسی | مهرزاد گلسرخی ضایعات پوستی که به سبب شکل و رنگ ظاهری، مصدر بسیاری از باورها، رفتارها و واکنشها در فرهنگ مردم ایران شده است.
پیله وری | معصومه ابراهیمی از پیشه‌های کهن و سنتی برای مبادلۀ کالا در جوامع قدیم، به‌ویژه جامعه‌های عشایری و روستایی ایران.
پیشگویی | حسن اکبری بیرق حدس‌زدن وقایع و خبر دادن از حوادث آینده و سرنوشت انسانها به وسیلۀ شخص پیشگو یا جز آن از راههای گوناگون.
تابوت | اصغر کریمی جعبۀ مستطیل‌شکل روبازی از جنس چوب یا فلز در قد و قوارۀ انسان، برای حمل پیکر مرده به غسالخانه و گورستان. بیشتر لغت‌نامه‌های فارسی همین تعریف را، با اندکی کم و زیاد، برای تابوت داده‌اند (نک‍ : لغت‌نامه ... ).
تاتریک | محمدعلی جودکی یا تاته‌ریخ، گونه‌ای بازی و سرگرمی یک یا چند نفره که از دیرباز در مناطق مختلف کشور با اندکی تفاوت انجام می‌گیرد.
تاپ تاپ خمیر | گلاله هنری گونه‌ای بازی گروهی رایج میان خردسالانِ بیشتر مناطق ایران.
تاب بازی | فاطمه شعبانی اصل یا بادپیچ، از بازیهای کهن و آیینی مردم مناطق مختلف ایران. تاب ریسمانی است که از دو سو به درخت یا جایی دیگر بسته می‌شود و در آن می‌نشینند و به وسیلۀ آن در هوا به جلو و عقب حرکت می‌کنند.
تابستان | اصغر کریمی واژه‌ای از ریشۀ تاب + ستان، به عربی: صَیف، در اوستا: شیم، و در سنسکریت: سما؛ به معنی گرمگاه، موسم گرما، فصل دوم سال در گاه‌شماری خورشیدی که متشکل از ماههای تیر، مرداد و شهریور است.
تاتوره | پیمان متین از گیاهان بومی ایران. در برخی متون از آن با نامهایی چون گوزکُنا (برهان ... ، ذیل واژه) و حورزق (ابن‌میمون، 12) نیز یاد شده است.
تاج | محسن احمدی کلاه جواهرنشان شاهان در مراسم رسمی، و در فرهنگ مردم، نماد تقدس، بزرگی و زیبایی.
تار | امیر حسین پورجوادی , نیره افتخاری سازی زهی ـ مضرابـی (زخمه‌ای) با دسته‌ای بلند که متداول‌ترین و کامل‌ترینِ آلات موسیقی امروزی ایرانی به‌شمار می‌رود.
تاس کباب | مهشید شیرمحمدلو از خوراکهای سنتی و رایج در بسیاری از مناطق ایران.
تاسو | محمدعلی جودکی سنت دیرینه و از اشکال تعاونیهای محلی، به منظور درخواست کمک مالی که در میان عشایر لرستان و سایر مناطق لرنشین رایج است.
تاسوعا | حسن اکبری بیرق روز نهم ماه محرم، که همه‌ساله شیعیان و دوستداران امام حسین (ع) با آیینهای ویژه‌ای، به یاد مصائبی که در روز نهم محرم 61 ق / 9 اکتبر 680 م بر شهدای کربلا گذشته است، آن را گرامی می‌دارند.
تافتون | محمد صبایی نانی مدور که بر دیوارۀ تنور پخته می‌شود. نان تافتون با مقداری از سبوس گندم در آرد آن، در کنار نانهای سنگک، بربری و لواش یکی از 4 نوع اصلی نان سفرۀ ایرانی به شمار می‌آید (دریابندری، 2 / 1725-1726).
تاک | لیلا احمدی یا انگور، گیاهی با پیشینۀ اساطیری، و کاربرد آیینی، طبی و خوراکی در فرهنگ مردم ایران.
تب خال | فرزانه حاتم پور از بیماریهای عفونی پوستی که به صورت تاولهای ریز زرد رنگی در اطراف دهان ظاهر می‌شود.
تب، | نغمه کریمی عارضه‌ای که در نتیجۀ آن دمای طبیعی بدن بالا می‌رود.
تبرک | محمدعلی جودکی برکت‌جویی یا درخواست خجستگی، فرخندگی، طلب میمنت، خوش‌یمنی، شگون و ترحم از خداوند، بزرگان دین، اولیا، موجودات قدسی، وآثار و متعلقات آنان.
تحویل سال | مهرداد عربستانی پایان یافتن سال گذشته و شروع سال جدید در ابتدای فصل بهار. واژۀ «تحویل» وام گرفته شده از مفهوم نجومی «تحویل خورشید از برج حوت به برج حمل» است.
تخت جمشید | فرزانه زارع مجموعه ساختمانهایی منسوب به جمشید پیشدادی که به‌منظور برگزاری آیینهای نوروز و دیگر مراسم مذهبی ساخته شد.
تختی | محسن احمدی غلامرضا، مشهور به «جهان‌پهلوان»، از قهرمانان نامدار کُشتی ایران.
تراخم | پیمان متین نوعی بیماری عفونی مزمن و مسری چشم. نام تراخم از واژۀ یونانی تراکوما به معنای زبری گرفته شده است («فرهنگ … »، II / 1382).
تخم مرغ | محسن ابراهیمی خایه، سلول نطفۀ ماده (تخمک) مرغ خانگی.
تخم مرغ بازی | ویلم فلور از بازیهای روزهای عید نوروز، معمولاً از چهارشنبه‌سوری تا سیزدهم فروردین.
ترازو | ژیلا مشیری وسیله‌ای برای اندازه‌گیری وزن اجسام. طرز کار ترازوها بر پایۀ قوانین اهرم و تعادل است و بیشتر آنها منضماتی با نام وزنه دارند.
ترانه | صادق همایونی در لغت به معنی جوان خوش‌صورت و شاهد‌‌ تر‌و‌تازه و صاحب‌جمال، اما در ادب شفاهی، اصطلاحی عام برای نامیدن هرگونه شعر.
تربت | معصومه ابراهیمی خاک اطراف مرقد پیامبر اکرم (ص) و آرامگاه امامان و امامزادگان، به ویژه خاک‌کربلا، قتلگاه امام حسین‌ (ع) که نزد شیعیان حرمت و قداست ویژه‌ای دارد.
ترانه، فال | معصومه ابراهیمی عنوانی کلی برای انواع فالهایی که طی مراسمی با خواندن شعر و چندین تک‌بیت صورت می‌گیرد.
ترخینه | آناهیتا شیروانی بروجنی فراورده‌ای از بلغور گندم جوشانده‌شده با ادویه و سبزیجات در دوغ یا شیر که به صورت گلوله‌های درشت درآورده، و در آفتاب خشکانده می‌شود و به هنگام نیاز همراه با مخلفات دیگر از آن آش می‌پزند.
ترب | پیمان متین گیاهی با بو و مزۀ تند و تیز، و کاربردهای فراوان در نظام غذایی، طب مردمی و برخی مراسم.
ترانه های کار | حمید جعفری ترانه‌هایی که در ارتباط با کار، یعنی قبل، حین انجام‌دادن و پس از پایان کار خوانده می‌شوند.
ترخون | پیمان متین گیاهی معطر و خوش‌طعم با مصارف خوراکی و درمانی در فرهنگ بهداشتی و غذایی ایرانیان.
ترس برون | محمدعلی جودکی گونه‌ای از مراسم سنتی در طب مردمی برای درمان و معالجۀ افراد ترسیده، که در جنوب ایران و برخی دیگر از مناطق کشور به شیوه‌های متفاوت صورت می‌گیرد.
ترکمن، کشتی | زلیخا قرنجیک کشتیِ رایج و پرطرف‌دار در میان مردم شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، و بخشهای آق‌قلا و گمش‌تپه یا گمیشان.
ترشی | گلاله هنری نوعی چاشنی حاصل از پروردن سبزیها، میوه‌ها و صیفی‌جات، بیشتر در سرکۀ انگور. به انواع ترشیجات آچار نیز می‌گویند (برهان .... ، ذیل واژه).
ترنا بازی | علی بلوکباشی نام یک بازی کهن ایرانی که تا چندی پیش در ایران رواج عمومی داشت و در فرهنگ و ادب فارسی به بازی «میر و وزیر» و «شاه و وزیر» شهرت یافته بود.
ترکه بازی | مهدیه خواجگان یا چوب‎بازی، بازی نمایشی با حرکاتی موزون با استفاده از چوب حمله (ترکه) و چوب دفاع همراه با اجرای ضرب‌آهنگ ساز و دهل.
تره | سکینه برجی گیاهی از دستۀ سبزیجات با مصرف خوراکی و درمانی در فرهنگ غذایی مردم ایران.

فرهنگ مردم (فولکلور)

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فرهنگ مردم (فولکلور)

ورود به سایت

ثبت نام