دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن جندی | محمد آصف فکرت اِبْنِ جُنْدی‌، ابوالحسن‌ احمد بن‌ محمد بن‌ عمران‌ (يا عمر) بن‌ موسی‌ بن‌ عروة بن‌ جراح‌ بن‌ علی‌ بن‌ زيد بن‌ بكر بن‌ حريش‌ نَهْشَلی‌ بغدادی‌، محدث‌ شيعی‌ (306-396 ق‌/ 918-1006 م‌). تولد او را در 305 و 307 نيز گفته‌اند (خطيب‌، تاريخ‌ بغداد، 5/ 77). نجاشی‌ او را استاد خويش‌ خوانده‌ و می‌گويد ابن‌جندی‌ واسطۀ ما...
ابن جماعه | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جَماعه‌، عنوان‌ خاندانی‌ شافعی‌ مذهب‌ كه‌ در سده‌های‌ 7- 9 ق‌/ 13-15 م‌ (دورۀ حكومت‌ مماليك‌) در مصر و شام‌ عهده‌دار مناصبی‌ بودند. اين‌ خاندان‌ در اصل‌ از حماه‌ سوريه‌ بودند و نسب‌ خود را به‌ قبيلۀ كنانۀ ساكن‌ عربستان‌ می‌رساندند (صليبی‌، 98؛ عليمی‌، 2/ 150-151). از زندگی‌ نيای‌ بزرگ‌ اين‌ خاندان‌ كه‌...
ابن جمیع | علی اکبر دیانت اِبْنِ جُمَيْع‌، يا ابن‌ جامع‌، شيخ‌ موفق‌الدين‌ هبةالله‌ بن‌ زين‌ بن‌ حسن‌ ابن‌ افرائيم‌ بن‌ يعقوب‌ بن‌ اسماعيل‌ بن‌ جميع‌ اسرائيلی‌، مكنی‌ به‌ ابوالعشائر (ابوالمكارم‌) و ملقب‌ به‌ شمس‌ الرياسة (د 594 ق‌/ 1198 م‌)، پزشك‌ مشهور يهودی‌ زاده‌ و پروردۀ فسطاط مصر. وی‌ طب‌ را نزد شيخ‌ موفق‌ عدنان‌ بن‌ العين‌ زربی‌...
ابن جمهور | منصور منصوری اِبْنِ جُمْهور، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ جمهور عمّی‌ عربی‌ بصری‌ (د 210 ق‌/ 825 م‌)، محدث‌ و اديب‌ شيعی‌. مورخان‌، كنيه‌ و نام‌ پدر و جد پدری‌ وی‌ را با اختلاف‌ آورده‌اند. ابن‌نديم‌ (ص‌ 278) وی‌ را محمد بن‌ حسين‌ بن‌ جمهور عمی‌ و نجاشی‌ (ص‌ 337)، محمد بن‌ جمهور عمی‌ خوانده‌ است‌. طوسی‌ از او با نام‌ محمد بن‌ جمهو...
ابن جوالیقی |
ابن جوصا | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ جَوصا، ابوالحسن‌ احمد بن‌ عمير بن‌ يوسف‌ بن‌ موسی‌ دمشقی‌ (د 320 ق‌/ 932 م‌)، محدث‌. او مولای‌ بنی‌ هاشم‌ و به‌ روايتی‌ مولای‌ محمد بن‌ صالح‌ بن‌ بيهس‌ كلابی‌ بود و در زمان‌ خود از اركان‌ حديث‌ شمرده‌ می‌شد (ابن‌عساكر، 7/ 91). در شام‌ و مصر به‌ تحصيل‌ حديث‌ پرداخت‌ (ذهبی‌، تذكره‌، 3/ 795)، چنانكه‌ او ر...
ابن جوزی، محیی الدین | بخش تاریخ اِبْنِ جَوزی‌، محيی‌الدين‌ ابومحمد (و ابوالمحاسن‌: ابن‌رجب‌، 2/ 258؛ يا ابوالمظفر؛ يونينی‌، 1/ 332) يوسف‌ بن‌ عبدالرحمن‌ (13 ذيقعدۀ 580- مق‍ صفر 656 ق‌/ 15 فوريۀ 1185 - فوريۀ 1258 م‌)، فقيه‌، اصولی‌، واعظ و محتسب‌ حنبلی‌ مذهب‌ بغداد و استاذالدار (رئيس‌ تشريفات‌ دربار) آخرين‌ خليفۀ عباسی‌. وی‌ فرزند كهتر ابوال...
ابن جوزی یاسبط ابن جوزی | محمد آصف فکرت اِبْنِ جَوزی‌، يا سبط ابن‌ جوزی‌، شمس‌الدين‌ ابوالمظفر يوسف‌ ابن‌ حسام‌ الدين‌ قزاوغلی‌ بن‌ عبدالله‌ تركی‌ عونی‌ هبيری‌ بغدادی‌ (582 -654 ق‌/ 1186-1256 م‌)، واعظ و مورخ‌. مادرش‌ رابعه‌ دختر عبدالرحمن‌ بن‌ جوزی‌ بود (ابن‌ جوزی‌، 8(2)/ 503) و به‌ همين‌ سبب‌ به‌ سبط ابن‌ جوزی‌ معروف‌ شد. رابعه‌ نخست‌ در 571 ق‌/ ...
ابن جوهری |
ابن جنید اسکافی | احمد پاکتچی اِبْنِ جُنَيْدِ اِسْكافی‌، ابوعلی‌ محمد بن‌ احمد كاتب‌ اسكافی‌، فقيه‌ و متكلم‌ امامی‌ سدۀ 4 ق‌/ 10 م. او از خاندان‌ بنی‌ جنيد بود، كه‌ در اسكاف‌ از نواحی‌ نهروان‌، بين‌ بغداد و واسط، رياست‌ داشتند (ابن‌ادريس‌، 99؛ قس‌: ياقوت‌، 1/ 252). دربارۀ تاريخ‌ ولادت‌ او در منابع‌ گزارشی‌ ديده‌ نمی‌شود، اما از آنجا كه‌ ق...
ابن جهم |
ابن جهیر | صادق سجادی اِبْنِ جَهير، نام‌ چند تن‌ از افراد خاندان‌ بنی‌ جهير كه‌ در دستگاه‌ خلافت‌ بغداد و دربار سلاجقۀ بزرگ‌، يك‌ چند به‌ وزارت‌ و امارت‌ دست‌ يافتند:
ابن جهیم | احمد پاکتچی اِبْنِ جُهَيْم‌، مفيدالدين‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ اسدی‌، حلی‌، متكلم‌، فقيه‌ و اصولی‌ شيعی‌ در سدۀ 7 ق‌/ 13 م‌. نام‌ نيای‌ بزرگ‌ او را ابن‌طاووس‌ (ص‌ 109) به‌ صورت‌ «جهم‌» ضبط كرده‌ است‌ (برای‌ آگاهی‌ از نام‌ و نسب‌ وی‌ نيز نک‍ : شهيد اول‌، 30؛ حر عاملی‌، 2/ 254؛ بحرانی‌، 265). از تاريخ‌ تولد و وفات‌ وی‌ ...
ابن حاج، ابواسحاق | سید محمد سیدی اِبْنِ‌حاج‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ عبدالله‌ نُمَيری‌ (ز 713 ق‌- ؟/ 1313 م‌- ؟)، شاعر، محدث‌ و كاتب‌ اندلسی‌. او در غرناطه‌ در خانواده‌ای‌ شريف‌ به‌ دنيا آمد. نيای‌ نخستين‌ او ابراهيم‌، كاتب‌ امرای‌ بنی‌ اشقيلوله‌ بود و با آنان‌ خويشاوندی‌ يافت‌ و به‌ مشاغل‌ مهمی‌ رسيد و سپس‌ به‌ نصريان‌ پيوست‌. پدر ابن‌حاج‌ ...
ابن حاتم | رضا انزابی نژاد اِبْنِ حاتِم‌، بدرالدين‌ محمد بن‌ حاتم‌ يامی‌ هَمْدانی‌ (زنده‌ در 702 ق‌/ 1303 م‌)، مورخ‌، از بزرگان‌ يمن‌، از تبار بنی‌حاتم‌ ــ فرمانروايان‌ صنعاء در سدۀ 6 و 7 ق‌ ــ معاصر با مظفر يوسف‌ دومين‌ حكمران‌ خاندان‌ رسولی‌ يمن‌.
ابن حاج، ابو الحسن محمد | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، ابوالحسن‌، محمد بن‌ عبدالله‌ تُجيبی‌ (574-641 ق‌/ 1178-1243 م‌)، نحوی‌ و اديب‌ مغربی‌. او از مردم‌ قرطبه‌ بود و نزد گروهی‌ كه‌ مشهورترين‌ آنان‌ ابن‌بقی‌ و ابن‌حوط الله‌ (ه‍ م ‌م‌)اند، دانش‌ آموخت‌ (ابن‌ابار، 654). و كسانی‌ از جمله‌ ابن‌ مضاء (ه‍ م‌) به‌ او اجازۀ نقل‌ حديث‌ دادند و از ميان‌ شاگردا...
ابن حاج، ابوالحسن جعفر | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، ابوالحسن‌، جعفر بن‌ ابراهيم‌ بن‌ احمد معافری‌ ملقب‌ به‌ ذوالوزارتين‌ (د پس‌ از 510 ق‌/ 1116 م‌)، شاعر مغربی‌.
ابن حاج، ابوالبرکات | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوالبركات‌ محمد بن‌ محمد بن‌ ابراهیم‌ بن‌ محمد بن‌ خلف‌ سلمی‌ بلفیقی‌ (680-770 ق‌/ 1281- 1369 م‌)، محدث‌، فقیه‌ مالكی، مقری‌، قاضی‌، شاعر و مورخ‌ اندلسی‌. برخی‌ از مآخذ تولد او را در 664 ق‌ و فوتش‌ را به‌ تفاوت‌ در 771، 773، 774 ق‌ نیز آورده‌اند (ابن‌ حجر، 5/ 416- 418؛ نباهی‌، 166؛ ابن‌ قاضی‌، 2...
ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ ابراهيم‌ جذامی‌ غرناطی‌، معروف‌ به‌ ابن‌حاج‌ و قنيقل‌، فقيه‌، متكلم‌ و نحوی‌ (د پس‌ از 540 ق‌/ 1145 م‌). سيوطی‌ (1/ 8) شهرت‌ وی‌ را فنقل‌ ضبط كرده‌ كه‌ احتمالاً تصحيف‌ همان‌ قنيقل‌ است‌. ابن‌ ابار كه‌ نزديك‌ترين‌ مأخذ به‌ روزگار اوست‌، اطلاعات‌ بسيار اندكی‌ دربارۀ وی‌ به‌ دست...
ابن حاج، ابوالعباس | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد اَزدی‌ اشبيلی‌ (د 647 يا 651 ق‌/ 1249 يا 1253 م‌)، نحوی‌ و اديب‌ اندلسی‌ و معاصر ابن‌عصفور نحوی‌ معروف‌ اندلسی‌. وی‌ نزد استادان‌ بزرگی‌ چون‌ شلوبين‌ و ابوالحسن‌ دباج‌ دانش‌ آموخت‌ (فيروزآبادی‌، 31؛ سيوطی‌، 1/ 359؛ ابن‌خليل‌، 96). با اينكه‌ پدرش‌ تاجر بود، با بزرگان‌ دانش...
ابن حاج، ابوالحسن ضیاءالدین | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، ابوالحسن‌ ضياءالدين‌، شيث‌ بن‌ ابراهيم‌ بن‌ محمد بن‌ حيدرۀ قناوی‌ (510- 598 ق‌/ 1116-1202 م‌)، فقيه‌، نحوی‌ و اديب‌ مصری‌. وی‌ در قِفط، شهری‌ در مصر (قفطی‌، 2/ 73؛ ابن‌ فرحون‌، 1/ 403) در خانواده‌ای‌ كه‌ سنی‌ مذهب‌ و متعصب‌ بودند و در آشكار كردن‌ مذهب‌ خويش‌ در دورۀ فرمانروايی‌ فاطميان‌ پروا نداش...
ابن جنی | ابو محمد وکیلی اِبْنِ جِنّی‌، ابوالفتح‌ عثمان‌ بن‌ جنی‌ موصلی‌ (ح‌ 321- 28 صفر 392 ق‌/ 933- 16 ژانويۀ 1002 م‌)، عالم‌ به‌ صرف‌ و نحو، لغت‌ و ادب‌ عرب‌. پدر او برده‌ای‌ رومی‌ از آن‌ سليمان‌ بن‌ فهد ازدی‌ موصلی‌ بود (خطيب‌، 11/ 311) كه‌ «جنی» نام‌ داشت‌ و جنی‌ خود به‌ گفتۀ سيوطی‌ (بغيه‌، 2/ 132) معرب‌ گنی‌ است‌. بروكلمان‌ احت...
ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن احمد | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ احمد بن‌ خلف‌ بن‌ ابراهيم‌ تُجيبی‌ (صفر 457-26 صفر 529 ق/ ژانويۀ 1066-16 دسامبر 1134 م)، قاضی‌، محدث‌ و فقيه‌ مالكی‌. وی‌ در عهد يوسف‌ بن‌ تاشفين‌ و پسرش‌ در قرطبه‌ عهده‌دار منصب‌ قضا بود و اين‌ مقام‌ بين‌ او و رقيبانش‌ دست‌ به‌ دست‌ می‌شد (ابن‌بشكوال‌، 2/ 580-581؛ ابن‌ ابی‌ ...
ابن جوزی، ابوالفرج | هادی عالم زاده اِبْنِ جَوزی‌، ابوالفرج‌ جمال‌ الدين‌ عبدالرحمن‌ بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ حُمادی‌ بن‌ محمد بن‌ جعفر الجوزی‌ قرشی‌ تيمی‌ بكری‌ بغدادی‌ (ح‌ 511-597 ق‌/ 1117-1201 م‌)، مورخ‌، واعظ، مفسر و فقيه‌ حنبلی‌. نسب‌ عبدالرحمن‌ به‌ محمد فرزند ابوبكر، نخستين‌ خليفه‌، می‌رسد (ذهبی‌، تذكره‌، 4/ 1342). شهرت...
ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن علی | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ محمد، رياضی‌دان‌ و آشنا به‌ علم‌ الحيل‌ (مكانيك‌)، اهل‌ اشبيليه‌ (د شعبان‌ 714 ق‌/ نوامبر 1314 م). وی‌ كه‌ به‌ امور و قواعد هندسی‌ و ساخت‌ و كاربرد ادوات‌ جنگی‌ سنگين‌ آگاهی‌ داشت‌ (ابن‌ خطيب‌، 2/ 140؛ ابن‌ قاضی‌، 288) در زمان‌ ابويوسف‌ منصور بن‌ عبدالحق...
ابن حاج، ابوعبدالله محمد طالب | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد طالب‌ بن‌ حمدون‌ سلمی‌ (د 9 ذيحجۀ 1273 ق‌/ 31 ژوئيۀ 1857 م‌)، مورخ‌، قاضی‌ و فقيه‌ مالكی‌. او از پدرش‌ حمدون‌ و برادرش‌ محمد و ابوعبدالله‌ يازغی‌ و شيخ‌ عبدالقادر كوهن‌ و احمد بن‌ كيران‌ و جز آنان‌ دانش‌ آموخت‌. از شاگردان‌ و راويان‌ وی‌ محمد بن‌ احمد بنانی‌ مراكشی‌، ابوالعباس‌ ا...
ابن حاج، احمد | سید محمد سیدی اِبْنِ حاج‌، احمد بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ عثمان‌ وَرنيدی‌ (د ح‌ 930 ق‌/ 1524 م‌)، شاعر و صوفی‌ مغربی‌. همۀ آگاهی‌ ما دربارۀ زندگی‌ او محدود به‌ شرح‌ حالی‌ است‌ كه‌ ابن‌مريم‌ در كتاب‌ البستان‌ دربارۀ او نگاشته‌ است‌. وی‌ در جبل‌ بنی‌ ورنيد در تلمسان‌ به‌ دنيا آمد و نزد احمد ابن‌ محمد بن‌ زكری‌ تلمسانی‌ كه‌ از كو...
ابن حاج، ابوالفیض | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوالفيض‌ حمدون‌ بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ حمدون‌ سُلمی‌ مِرداسی‌ (1174-7 ربيع‌الثانی‌ 1232 ق‌/ 1761-24 فوريۀ 1817 م‌)، مفسر، اديب‌ و فقيه‌ مالكی‌. ازهری‌ (ص‌ 143) كنيۀ او را ابوالمواهب‌ آورده‌ است‌. ابن‌ حاج‌ در فاس‌ متولد شد و پرورش‌ يافت‌ (گنون‌، 1/ 296) و علوم‌ دينی‌ و ادبی‌ را نزد استادانی‌ چون‌ طي...
ابن حاج، ابوعبدالله محمد بن محمد | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حاج‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ محمد بن‌ محمد عبدری‌ فاسی‌ (د 20 جمادی‌ الاول‌ 737 ق‌/ 25 دسامبر 1336 م‌)، فقيه‌ مالكی‌. با توجه‌ به‌ اينكه‌ مدت‌ زندگی‌ او را بيش‌ از 80 سال‌ نوشته‌اند (ابن‌ رافع‌، 1/ 154؛ ابن‌ ملقن‌، 471)، می‌توان‌ تولد او را در حدود 657 ق‌ تخمين‌ زد. ابن‌ حاج‌ در آغاز از علمای‌ فاس‌ دانش‌...
ابن حاجب، ابوحفص | حسن صفری نادری اِبْنِ حاجِب‌، ابوحفص‌ عمر بن‌ محمد بن‌ منصور امينی‌ ملقب‌ به‌ عزالدين‌ (593- 28 شعبان‌ 630 ق‌/ 1197- 9 ژوئن‌ 1233 م‌)، محدث‌ و مورخ‌ دمشقی‌. برخی‌ از منابع‌ كنيۀ او را «ابوالفتوح‌» نيز ذكر كرده‌اند (ابن‌ مستوفی‌، 1/ 409). وی‌ در دمشق‌ به‌ دنيا آمد و احتمالاً به‌ سبب‌ آنكه‌ جدش‌، منصور بن‌ مَسْرور، حاجب‌ و در...
ابن حاجب نعمان، ابو الحسن | محمدمهدی مؤذن جامی اِبْنِ حاجِبِ نُعمان‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ عبدالعزيز بن‌ ابراهيم‌ بن‌ بنّا (340-421 ق‌/ 951-1030 م‌)، كاتب‌، اديب‌ و شاعر. وی‌ در خاندانی‌ اهل‌ كتابت‌ و مورد عنايت‌ آل‌ بويه‌ زاده‌ شد. پدرش‌ در دستگاه‌ ابومحمد مُهَلبی‌، وزير معزالدوله‌، دبير و صاحب‌ «ديوان‌ سواد» بود (ابن‌نديم‌، 134؛ ابن‌جوزی‌، 8/ 51؛ ياقوت‌، ...
ابن حاجب نعمان، ابو الحسین | سیمین محقق اِبْنِ حاجِبِ نُعْمان‌، ابوالحسين‌ عبدالعزيز بن‌ ابراهيم‌ (د 351 ق‌/ 962 م‌)، اديب‌ و كاتب‌ بغدادی‌. وی‌ همانند پدرش‌ ابوعبدالله‌ حاجب‌ النعمان‌، به‌ كار كتابت‌ اشتغال‌ داشت‌. در ايام‌ معزالدولۀ ديلمی‌ از جانب‌ وزير ابومحمد مُهلّبی‌ به‌ سرپرستی‌ «ديوان‌ سواد» منصوب‌ شد. ظاهراً او به‌ نسخه‌نويسی‌ و جمع‌آوری‌ ك...
ابن حاشر |
ابن حازم | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ حازِم‌، ابوجعفر محمد باهلی‌ (د نيمۀ اول‌ سدۀ 3 ق‌/ 9 م‌)، شاعر نوخاستۀ عباسی‌. او در بصره‌ تولد و پرورش‌ يافت‌ و در روزگاری‌ كه‌ بر ما معلوم‌ نيست‌، به‌ بغداد رفت‌ و همانجا مسكن‌ گزيد (ابن‌ جراح‌، 117؛ ابوالفرج‌، 14/ 92؛ خطيب‌، 11/ 295). هر چند كه‌ از جزئيات‌ زندگی‌ او هيچ‌ نمی‌دانيم‌، اما از مجموعۀ رو...
ابن حامد | سید محمد سیدی اِبْنِ حامِد، ابوعبدالله‌ حسن‌ بن‌ حامد بن‌ علی‌ بن‌ مروان‌، معروف‌ به‌ وراق‌ (د 403 ق‌/ 1012 م‌)، فقيه‌، اصولی‌ و محدثِ بنامِ حنبلی‌. از تاريخ‌ تولد و جزئيات‌ زندگی‌ او آگاهی‌ چندانی‌ در دست‌ نيست‌. وی‌ در بغداد می‌زيست‌ و استاد و فقيه‌ حنبليان‌ در روزگار خود بود (خطيب‌، 7/ 303). او را مجدِّدِ فقه‌ حنبلی‌ در...
ابن حاجب، ابوعمرو | ایران ناز کاشیان اِبْنِ حاجِب‌، ابوعمرو جمال‌الدين‌ عثمان‌ بن‌ عمر (570-26 شوال‌ 646 ق‌/ 1174-11 فوريۀ 1249 م‌)، نحوی‌ و فقيه‌ مالكی‌. خاندان‌ وی‌ احتمالاً از كردان‌ ساكن‌ دونه‌ (قريه‌ای‌ در همدان‌، نک‍ : ياقوت‌، 2/ 630؛ قس‌: ابن‌ فرحون‌، 2/ 89) بودند و نسبتهای‌ دوينی‌ (ذهبی‌، 23/ 265) و روينی‌ (ابن‌ كثير، 13/ 188) كه‌ به‌ وی...
ابن حبیب |
ابن حبش | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ حَبَش‌، ابوعلی‌ حسين‌ بن‌ محمد دينوری‌ (پيش‌ از 300- 373 ق‌/ 913-983 م‌)، مقری‌ دينور. از جزئيات‌ زندگی‌ وی‌ چيزی‌ نمی‌دانيم‌. تنها می‌توان‌ گفت‌ كه‌ او برای‌ استماع‌ از ابويعلی‌ موصلی‌ (د 307 ق‌) و عباس‌ رازی‌ (د 310 ق‌) می‌بايست‌ پيش‌ از 300 ق‌ متولد شده‌ و در اوايل‌ عمر در بغداد بوده‌ باشد. ابن‌ حبش...
ابن حبیب، ابوجعفر | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ حَبيب‌، ابوجعفر محمد (د 245 ق‌/ 859 م‌)، مورخ‌، نحوی‌ و لغوی‌. وی‌ در بغداد زاده‌ شد و در سامرا درگذشت‌. او از باب‌ ولاء به‌ خاندان‌ محمد بن‌ عباس‌ هاشمی‌، هاشمی‌ نيز خوانده‌ شده‌ و از باب‌ اشتهار به‌ علم‌ تاريخ‌، «اخباری» و به‌ سبب‌ تأليف‌ كتاب‌ المحبر، محبری‌ لقب‌ يافته‌ بود. از زندگی‌ او تقريباً هيچ...
ابن حبان | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ حِبّان‌، ابوحاتم‌، محمد بن‌ حبان‌ بن‌ احمد بن‌ حبان‌ (ح‌ 270- 21 شوال‌ 354 ق‌/ 883 -20 اكتبر 965 م‌)، محدث‌، فقيه‌ شافعی‌، مورخ‌ و لغوی‌ تميمی‌ بُستی‌.
ابن حبیب، شرف الدین | احمد بادکوبه هزاوه اِبْنِ حَبيب‌، شرف‌‌الدين‌ بن‌ عبدالقادر بن‌ بركات‌ بن‌ ابراهيم‌ (د پس‌ از 1005 ق‌/ 1597 م‌)، فقيه‌ حنفی‌، مفسر، نحوی‌ از مردم‌ غزّه‌ (در جنوب‌ فلسطين‌).
ابن حجر |
ابن حبیش | محمدهادی مؤذن جامی اِبْنِ حُبَيش‌، ابوالقاسم‌ عبدالرحمن‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ يوسف‌ بن‌ ابی‌ عيسی‌ انصاری‌ (504-584 ق‌/ 1111- 1188 م‌). مورخ‌، محدث‌، فقيه‌ و اديب‌ اندلسی‌. حبيش‌ نام‌ دايی‌ وی‌ بوده‌ است‌ (ذهبی‌، سير، 21/ 119).
ابن حبیب، ابومروان | احمد بادکوبه هزاوه اِبْنِ حَبيب‌، ابومروان‌ عبدالملك‌ بن‌ حبيب‌ بن‌ سليمان‌ سلمی‌ (ح‌ 174- 238 يا 239 ق‌/ 790-852 يا 853 م‌)، محدث‌، فقيه‌، اديب‌، نحوی‌، شاعر و نسّابۀ اندلسی‌. وی‌ از موالی‌ قبيلۀ سليم‌ (ابن‌فرضی‌، 1/ 313) و يا به‌ گفتۀ ابن‌ حارث‌ از خود قبيلۀ سليم‌ بوده‌ است‌ (حميدی‌، 2/ 447). قاضی‌ عياض‌ (3/ 30) نيای‌ بزرگ‌ ا...
ابن حجر هیتمی | محمد آصف فکرت اِبْنِ حَجَرِ هَيْتَمی‌، شهاب‌ الدين‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ بدرالدين‌ محمد بن‌ شمس‌الدين‌ محمد بن‌ نورالدين‌ علی‌ بن‌ حجر هيتمی‌ سعدی‌ انصاری‌ (909 - رجب‌ 974 ق‌/ 1503-1567 م‌)، فقيه‌، عالم‌ و مؤلف‌ پركار شافعی‌. نسبتهای‌ هيتمی‌ و سعدی‌ از محلۀ ابوالهيتم‌ در ايالت‌ غربيه‌ و قبيلۀ بنی‌ سعد در ايالت‌ شرقيۀ مصر گر...
ابن حجه حموی | مریم صادقی اِبْنِ حِجّۀ حَمَوی‌، تقی‌الدين‌ ابوبكر بن‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ (767- 15 شعبان‌ 837 ق‌/ 1366 م‌ -27 مارس‌ 1434 م‌)، اديب‌، شاعر، موشّح‌ سرا و مؤلف‌ حنفی‌ كه‌ علاوه‌ بر مشاغل‌ اجتماعی‌ برخی‌ از وظايف‌ و مناصب‌ دينی‌ را نيز بر عهده‌ داشت‌ (ابن‌حجر، 8/ 310؛ ابن‌ تغری‌ بردی‌، 15/ 190). وی‌ در حماة شام‌ به‌ دنيا آمد...
ابن حجاج | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ حَجّاج‌، ابوعبدالله‌ حسين‌ (ثعالبی‌، 3/ 30؛ حسن‌) بن‌ احمد (د 22 جمادی‌ الآخر 391 ق‌/ 19 مۀ 1001 م‌)، شاعر شيعی‌ مذهب‌ و «سخيفه‌ سرا». وی‌ در محلۀ «سوق‌ يحيی» در بغداد زاده‌ شد و بعدها، اشعار متعددی‌ به‌ ياد آن‌ محله‌ سرود (ياقوت‌، بلدان‌، 3/ 195).
ابن حجی | محمد عبدعلی اِبْنِ حِجّی‌، ابوالعباس‌ شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ علاءالدين‌ حجی‌ ابن‌ موسی‌ (751-816 ق‌/ 1350-1413 م‌)، محدث‌، فقيه‌ شافعی‌ و مورخ‌ دمشقی‌. وی‌ در دمشق‌ متولد شد و در همانجا پرورش‌ يافت‌ (مقريزی‌، 276؛ ابن‌ قاضی‌ شهبه‌، 4/ 11). ابتدا قرآن‌ را حفظ كرد (سخاوی‌، الضوء، 269) و سپس‌ نزد پدرش‌ علاءالدين‌ حجی‌ (د 782 ...
ابن حجر عسقلانی | عباس زریاب خویی اِبْنِ حَجَر عَسْقَلانی‌، شهاب‌ الدين‌ ابوالفضل‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ احمد بن‌ محمود بن‌ احمد حجر عسقلانی‌ كِنانی‌ مصری‌ (22 شعبان‌ 773 ـ ذيقعدۀ 852 ق‌/ 16 فوريۀ 1372 - ژانويۀ 1449 م‌)، يكی‌ از علمای‌ بزرگ‌ حديث‌ و فقه‌ شافعی‌، موّرخ‌ و شاعر.
ابن شباط | ابوالفضل بیرجندی ابوعبدالله محمد بن علی بن محمد (618-681 ق / 1221-1282 م)، ادیب، شاعر، مورخ و فقیه مالکی. خاستگاه خاندان وی تَوْزَر از شهرهای تونس بود.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام