سید محمد بهشتی: هنر، چیستی فرهنگ و تمدن یک ملت را بازگو می کند

1393/9/1 ۱۰:۵۴

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: هنر، بازگوکننده چیستی فرهنگ و تمدن یک ملت است و می توان ضربان نبض تاریخ یک ملت را از صدای هنر شنید.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: هنر، بازگوکننده چیستی فرهنگ و تمدن یک ملت است و می توان ضربان نبض تاریخ یک ملت را از صدای هنر شنید.

سیدمحمد بهشتی، در همایش مردم شناسی هنر با مروری بر جایگاه هنر و ادبیات ایران، افزود: تکامل فرهنگ و تمدن یک ملت در هنر متجلی می شود.

وی هنر را مرتبط با ساحت روایی فرهنگ و تمدن دانست و اضافه کرد: فرهنگ، مضمونی تجریدی و محتوایی دارد که در هنر، بعد و ساحتی روایی می یابد و در این منظر است که هنر، در انواع و اشکال بیان های خود می تواند عظمت فرهنگ یک ملت و تمدن را بیان کند.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: مردم شناسی و انسان شناسی هنر از این سخن می گویند که رابطه میان هنر و فرهنگ چیست و بنابراین هنر کمال یافته، بدون وجود تحقیقات و مطالعاتی چون مطالعات مردم شناسی و انسان شناسی هنر، نمی تواند به شکلی عمیق و شایسته درک شود.

بهشتی، با تمجید از سعدی شاعر پرآوازه ایرانی و با اشاره به محیط های مادی و معنوی که انسان را احاطه کرده است،گفت: ساحت معنایی را می توانیم به دو ساحت روایی و تجریدی تقسیم کنیم، همه می توانند با ساحت روایی که به بیان درمی آید ارتباط برقرار کنند.

وی با بیان اینکه زبان، اسطوره ها، افسانه ها، آیین ها و هنرها به ساحت روایی مربوط می شوند، توضیح داد: بخش هایی از زندگی که به ساحت مادی مربوط می شود دارای دگرگونی های زیاد است ولی آنچه که به ساحت معنایی مربوط است دارای آهنگ دگرگونی آهسته ای است.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ذخیره شدن تجربیات بشر در ساحت روایی باعث ماندگاری آن و کمک به تداوم فرهنگ می شود، ولی اگر ما فرهنگ را فقط در ساحت ماده محبوس کنیم، فرهنگ قابل تداوم نیست و با کوچکترین رویداد در یکی دو نسل بعد کاملا منتفی می شود.

بهشتی افزود: در ساحت روایی است که فرهنگ با وجود چندین نسل بی کفایت بحران زده هم می تواند موجودیت خود را حفظ کرده و تداوم پیدا کند و دانایی نهفته در فرهنگ به همگان منتقل شود.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، وی اظهار کرد: وقتی نوروز را به عنوان آئینی مربوط به ساحت روایی برگزار می کنیم، تمام دانایی حقیقی مربوط به نوروز انتقال پیدا می کند و نسل های دیگر در بخش های مختلف جامعه از آن دانایی برخوردار می شوند.

بهشتی اضافه کرد: مانند زبان که نه تنها ارتباطات ما را برقرار می کند بلکه حاصل دانایی موجود در فرهنگ را به بشر منتقل می کند و انسانها بدون آنکه خود متوجه شوند حاصل دانایی را از طریق زبان می شنوند.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: هنر از جمله مهمترین عناصر در ساحت روایی است، یعنی هنرها در حقیقت محصولی هستند که نسل ها به ساحت روایی می فرستند و در آنجا ذخیره و ماندگار می شود.

او افزود: فرهنگ چیزی نیست که صورت داشته باشد، اگرچه در صورت هایی ظاهر می شود ولی یک امر مجرد از جنس دانایی است.

بهشتی گفت: هنرها اساسا مانند آئین هایی هستند که پیش روی آن فرهنگ، دانایی و کیستی وجود دارد و از این رو شما می توانید از انسان شناسی هنر و مردم شناسی هنر سخن بگویید.

وی یادآورشد: بهره گیری از این علوم به ما کمک می کندتا از طریق هنرها به کیستی هر جامعه ای پی ببریم و ورود به حوزه مطالعات هنر از زاویه این علوم فوق العاده اهمیت دارد.

رییس پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در سخنانی گفت: تنوع فرهنگی هنر در ایران در ابعاد قومی، فولکلوریک، آیینی و مدرن خود، نیاز به مطالعات انسان شناسی هنر در ایران را جدی و حیاتی می سازد.

علیرضا حسن زاده افزود: هنر، رشد اخلاقی مردم یک جامعه را تضمین خواهد کرد و بدون هنر پویا، کمال اخلاقی جامعه تهدید می شود.

وی گفت: یکی از مشکلات موجود در مسیر توسعه علمی، پژوهشی و فرهنگی کشور، نبود ارتباط بین سازمان ها است و باید فعالیت های میان سازمانی در جامعه ما تقویت شود.

حسن زاده افزود: مجموعه مقالات مردم شناسی هنر حاصل همکاری و تعامل علمی و مثبت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده مردم شناسی این پژوهشگاه و نشریه کرسی دانشگاه پیام نور استان البرز است.

در ادامه، رضا شجیع از سردبیران نشریه کرسی با تمرکز بر بخشی از شاهنامه فردوسی گفت: فرهنگ، هنر و ادبیات ایران آکنده از نظریه هایی است که باید برای فهم جامعه، فرهنگ و تمدن استخراج شود. با فهم مردم شناختی هنر و ادبیات ایران، امکان استخراج نظریه های فراوانی در زمینه جامعه، فرهنگ و هنر وجود دارد.

داروین صبوری از سردبیران دیگر این نشریه، ضمن مقایسه ای میان هنرهای سنتی که در ارتباط با زیست جهان و زیست بوم خود، بیانی صادقانه دارند، از بحران هنر مدرن در تعریف مناسبت و ارتباط خود با جهان و طبیعت عصر خود سخن گفت.

او تصریح کرد: هنر یکی از معدود عناصری است که می تواند به رنج های بی پایان انسان بر روی زمین پایان دهد.

صبوری خواستار انجام مطالعات میان رشته ای بر اساس پیوند دو رشته مردم شناسی و جامعه شناسی در زمینه شناخت هنر در ایران شد.

او تاکید کرد: هنر می تواند راه درمان بسیاری از بحران های فرهنگی را پیش روی ما بگذارد.

اصغر ایزدی جیران استادیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی در سخنرانی خود با نام پژوهشی زمینه مند و حضورمند هنر ضمن مروری بر مطالعات مردم شناسی هنر در سطح جهان گفت: انسان شناسی هنر در ایران از چند مشکل اساسی همچون فقدان مطالعات میدانی و بی توجهی به تغییر معانی بافتی هنر در ایران، بی توجهی به چارچوب نظری در درک هنرهای ایرانی، و دیگر نبود ارتباط میان هنر و زندگی رنج می برد.

مریم کیان عضو هیات علمی گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی، نیز درسخنانی با عنوان بی توجهی به زیبایی شناسی عصر قاجار گفت: گروهی از محققان سعی دارند تا زیبایی شناسی عصر قاجار را نادیده بگیرند و به انکار هنر دوره قاجار پرداخته و هنر صفوی را در برابر هنر این دوره قرار دهند.

وی تصریح کرد: فردی منکر انحطاط بخش عمده ای از ساختارهای اجتماعی در دوره قاجار نیست، اما نمی توان زیبایی های هنر عصر قاجار را نادیده گرفت.

مریم نعمت طاووسی عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به مرور دانشنامه های هنر در ایران پرداخت و جایگاه دانشنامه های هنر را با توجه به مضمون آنها که پیشرفت و تنوع منابع موجود در شناخت هنر در یک زبان را نشان می دهند، بسیار مهم دانست.

او با مروری بر دانشنامه هایی که در ایران منتشر می شود، خواستار توجه بیشتر به ساختار موضوعی و علمی دانشنامه های هنر در ایران شد.

شاهپور قجقی نژاد عضو هیات علمی پژوهشکده مردم شناسی، ضمن بیان تجربه های میدانی خود در مطالعه آیین های عرفانی – درمانی ترکمن های ایران و ابعاد هنری آن، به شرح ساختار جهان بینی و فرهنگی آیین ذکر و جلوه های هنری آن پرداخت.

پرویز فیضی کارشناس پژوهشکده مردم شناسی، با مروری بر ساختار باغ های ایرانی در دوره های مختلف تاریخی، در زمینه ابعاد فرهنگی و هنری باغ های ایرانی و تزیین آنها سخن گفت.

گیتی دشتکی کارشناس دیگر پژوهشکده مردم شناسی نیز در سخنانی به بررسی مردم شناختی، نمونه هایی از قصه های مردم ایران پرداخت و قصه ها را حامل هنرهای شفاهی و باورهای مردم هر جامعه دانست.

در پایان همایش مردم شناسی هنر که با 10 سخنرانی علمی با استقبال علاقمندان و کارشناسان همراه بود از ویژه نامه 'انسان شناسی هنر' حاصل همکاری پژوهشکده مردم شناسی و نشریه کرسی دانشگاه پیام نور استان البرز ، رونمایی شد.

در این ویژه نامه مقالاتی از فرهاد ورهرام، علیرضا حسن زاده، اصغر ایزدی جیران، سمیه کریمی، مریم نعمت طاوسی، مریم کیان، محمدشریف کمالی، لیلا نفیسی نیا، مهرداد وحدتی دانشمند و مهتاب سلیمانی منتشر شده است.

خبرگزاری ایرنا