بهشتی در همایش ملی میراث روایی: انسان حیوان روایتمند است

1393/12/18 ۱۱:۲۹

قصه این امکان را دارد که پیچیده ترین معانی را برای همگان قابل فهم کند بنابراین اگر حقیقتی را از طریق قصه و روایت بیان کنیم زبان آن معنا را برای همگان بازگو کرده ایم.

قصه این امکان را دارد که پیچیده ترین معانی را برای همگان قابل فهم کند بنابراین اگر حقیقتی را از طریق قصه و روایت بیان کنیم زبان آن معنا را برای همگان بازگو کرده ایم.

سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری روز یکشنبه در همایش ملی میراث روایی که به همت پژوهشکده مردم شناسی شروع  شد با بیان مطلب بالا افزود: انسان حیوان روایتمند است و تنها موجود درعالم است که این ویژگی را دارد.

او با اشاره به کالبد شناسی قصه افزود: اگر این تعریف را بپذیریم که فرهنگ عبارت از خرد تأمل انسان در محیط است دو نوع محیط اعم از محیط تجریدی و محیط روایی بر ما آشکار می شود.

بهشتی اظهار داشت: محیط تجریدی همه چیزهایی که تجرد کامل هستند و فقط برای فرزانگان قابل دریافت است را شامل می شود.

او تصریح کرد:ما بقی این چیزها نظیر اسطوره ها، تمثیل ها، آیین ها، باورها و... در محیط روایی هستند.

محیط روایی هم در نازل ترین مراتبش این است که در یک نسل به وجود می آید و در نسل بعدی شاید نباشدو در عالیترین مرتبه شعر ، قصه و... است .اگر بخواهیم حقیقت معنایی که در اثر تعامل تاریخی با محیط به دست آورده ایم و به ما اضافه شده را طوری بسته بندی کنیم  که مشمول دخل و تصور و فراموشی نشود باید آن را در صورت روایی بگنجانیم، این خاصیت قصه است .اگر به حقیقت قصه دقت کنیم همه آنچه در محیط روایی است سبقه قصه است مانند زبان که سبقه روایی دارد .

به گفته بهشتی ، روایت بنا به خاصیتی که دارد شما را به سمت خودش فرا می خواند و شما اسیر آن می شوید و فرصت ملاقات با آن معنا را پیدا می کنید حتی اگر خودتان متوجه نباشید .

شاید قصه منطق شما را نسبت آن معنا متقاعد نکند اما دل شما بر خلاف مغز شما متقاعد می شود .

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار داشت: قصه این امکان را دارد که پیچیده ترین معانی را برای همگان قابل فهم کند بنابراین اگر حقیقتی را از طریق قصه و روایت بیان کنیم زبان آن معنا را برای همگان بازگو کرده ایم.

به اعتقاد او ، اگرمعنا به مرتبه روایی نزول اجلاس نکند قابل بیان نمی شود ولی اگر این اتفاق بیفتد بدون آنکه مخاطب بداند متقاعد شده و معنا را درک می کند .

به عنوان مثال اگر قصه ای بازگو کننده خرد باشد جامعه را متقاعد می سازد که راه خطا نرفته و در پی خرد گام بردارد .

بهشتی با اشاره به اینکه روایت برهان قاطع دارد افزود:  روایت دارای پوسته و مغز است  و زمانیکه ترو تازه نمی شود دلالت های خودش را نمی تواند انجام دهد و گاهی بر حقیقت اشاره نمی کند کاری که فرزانگان هر جامعه انجام می دهند به جا آوردن مغز و ترو تازه کردن روایت است.

البته این کاری است که در فرهنگ خودمان انجام نداده ایم و سالهاست که فرزانگان ما فرهنگ را ترو تازه نمی کنند و جامعه ما را از امکان محروم کرده اند این در حالی است که جامعه ما این میل را دارد .

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که ارزش و اهمیت  میراث روایی در جامعه اشکار شده و جامعه بتواند برخوردار تر و بهره مند تر از آن باشد.

 قرآن روایتگر قصه های هدایتگر انسان

حجت الاسلام سید حسین شاه مرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور دیگر سخنران این همایش بود که به  اهمیت روایت از دیدگاه قرآن و متون دینی پرداخت.

او گفت : قرآن در سوره یوسف تصریح می کند من برای شما قصه می گویم، اما این قصه گویی 2ویژگی دارد.

نخست اینکه تمام آنچه در طول تاریخ گذشته قرآن بیان نمی کند و بین آنها احسن القصص را مطرح می کند .

دوم اینکه روایت و قصه را آنگونه که قصه گویان می گویند بیان نمی کند  زیرا که قرآن کتاب هدایت و انسان سازی است و برگ هایی از قصه ها را که متناسب با هدایت و چراغ راه انسان ها است بیان می کند و اتفاق ها را متذکر نمی شود.

به گفته او، خداوند در سوره یوسف می فرماید: این قصه ها که قرآن نقل می کند عبرت ، تذکر و یادآوری است برای صاحبان خرد یعنی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که خرد در آن باشد و تنها  اولالباب می توانند از آنها تذکر بگیرند.

حجت الاسلام شاه مرادی تصریح کرد :قرآن نسبت به آن چیزی که ذکر می کند صداقت دارد و دروغ در آن راه ندارد .

روایات که شعرا ، قصه گویان و نقالان می گویند انتقال فرهنگ و مفاهیم عقلی ،دینی و احساسی از نسل گذشته به آینده بوده است.

آنچه از ائمه باقی مانده روایت است و بزرگان دین اجتهاد را بیان کرده اند که درستی روایت ها را تشخیص دهند و زمانیکه تواتر یک مطلب از سرچشمه درست نقل قول شود یک بیان قابل اتکا می شود .

وی با اشاره به وجود امکانات جدید افزود: با افزاش امکانات نیاز انسان به بیان و ثبت روایت کمرنگ نشده است و این کار باید با شرایط جدید صورت گیرد.

علیرضا حسن زاده رئیس پژوهشکده مردم شناسی نیز با ابراز خرسندی از برگزاری این همایش اهمیت روایت را غیر قابل انکار دانست.

او ابراز امیدواری کرد که این همایش گامی در راه شناخت میراث روایی باشد و افزود : برگزار کنندگان این همایش ایجاد موزه میراث روایی را به عنوان یک پیشنهاد مطرح می کنند.

حسن زاده با اعلام نخستین همکاری رسمی پژوهشگاه و شورای فرهنگ عمومی کشور ابراز امیدواری کرد پژوهش های زیادی دراین زمینه انجام شود زیرا که این دو نهاد بسیار مرتبط هستند .

در ادامه مریم نعمت طاووسی دبیر علمی همایش و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به نام همایش گفت: این نام به راستی برازنده این همایش است زیرا که گزینش این عنوان موجب ایجاد نگاهی عمیق به میراث روایی و تأکید بر آن را دو چندان می کند.

او افزود: اگر جامعه ای فرهنگ ناملموس اش را گم کند گذشته خود را گم کرده است از این روست که اندیشمندان باید زمینه ای را فراهم کنند که این اتفاق نیفتند.

در پایان تفاهمنامه همکاری میان حجت الاسلام سیدحسین شاه مرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور و سید محمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به امضا رسید که آغازی بر همکاری های این دو مرکز خواهد بود.

این همایش که به مدت دو روز در تالار همایش های موزه ملی برقرار است با برنامه های جنبی نظیر نمایشگاه افسانه به قلم نقش و نقاشی ، نمایشگاه عروسک های ایرانی و نمایشگاهی از کتاب های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری همراه خواهد بود.

مقالاتی همچون روایت خنیاگری در فرهنگ و ادبیات بلوچی، حکمت قدیم ، منظر جدید ، چند تمثیل رمزی در دیانت زرتشتی ، بررسی ساختاری تومار رستم و سهراب و مرشد عباس زریری ، روایت انگشتر سپاری در معراج پیامبر (ص) ، مرمت و روایی سازی آثار نقاشی  و... در این همایش ارائه می شوند.

میراث فرهنگی