ثبت خاطره جمعی ایرانی‌ها به نام کشورهای دیگر!

1393/7/5 ۱۳:۳۵

از همان سال‌هایی که نقال‌ها در قهوه‌خانه‌ها با روایت حماسه‌ی پهلوانان شاهنامه و مصائب عاشورا روی پرده‌های بزرگ نقاشی، مردم را جادو می‌کردند،‌ نقاشی قهوه‌خانه‌ای به خاطره‌ای جمعی تبدیل شد. نقاشی‌هایی که چند سالی است در معرض ثبت به نام کشورهای دیگر قرار گرفته‌اند. پنجم مهر ماه سال‌روز درگذشت عباس بلوکی‌فر از معروف‌ترین نقاشان این سبک در ایران است. عباس بلوکی‌فر سال 1303 در تهران متولد شد. شاید بتوان آغاز حرکت او به سمت هنر و نقاشی را در اتفاقی که در 9 سالگی‌اش افتاد، جست‌وجو کرد. عباس با دیدن تابلوهای نقاشی قوللر آغاسی - از هنرمندان بنام نقاشی قهوه‌خانه‌ای در آن دوره - به این هنر علاقه‌مند شد. استادان او، آغاسی و محمد مدبر بودند.

از همان سال‌هایی که نقال‌ها در قهوه‌خانه‌ها با روایت حماسه‌ی پهلوانان شاهنامه و مصائب عاشورا روی پرده‌های بزرگ نقاشی، مردم را جادو می‌کردند،‌ نقاشی قهوه‌خانه‌ای به خاطره‌ای جمعی تبدیل شد. نقاشی‌هایی که چند سالی است در معرض ثبت به نام کشورهای دیگر قرار گرفته‌اند.

پنجم مهر ماه سال‌روز درگذشت عباس بلوکی‌فر از معروف‌ترین نقاشان این سبک در ایران است.

عباس بلوکی‌فر سال 1303 در تهران متولد شد. شاید بتوان آغاز حرکت او به سمت هنر و نقاشی را در اتفاقی که در 9 سالگی‌اش افتاد، جست‌وجو کرد. عباس با دیدن تابلوهای نقاشی قوللر آغاسی - از هنرمندان بنام نقاشی قهوه‌خانه‌ای در آن دوره - به این هنر علاقه‌مند شد. استادان او، آغاسی و محمد مدبر بودند.

بلوکی‌فر با استعدادی که از خود در نقاشی نشان داد توسط یکی از بستگانش که از قهوه‌خانه‌داران معروف تهران بود، به ترمیم پرده‌های نقاشی مشغول شد. این هنرمند پس از مدتی خود نیز دست به قلم شد و پرده‌هایی را با موضوعات دینی و حماسی با الگوبرداری از اساطیر شاهنامه و شخصیت‌های کربلا خلق کرد.

بیشترین تابلوهای بلوکی‌فر در زمینه‌ی نقاشی قهوه‌خانه‌ای در مشهد کار شدند. او پنج سال در آنجا به نقاشی قهوه‌خانه‌ای پرداخت و پرده‌های کهنه و قدیمی رنگ و رو رفته را از نو نقاشی کرد و پس از خلق 40 پرده در سال 1329 به تهران بازگشت و پس از آن تمام وقت و زندگی خود را وقف نقاشی کرد.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای به‌خاطر سبک خاصش در خارج از کشور طرفداران خودش را دارد. بلوکی‌فر آثارش را در زمان حیاتش در قالب نمایشگاه‌های متعددی در کشورهای مختلف دنیا به نمایش گذاشت، از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به نمایشگاه «پارس»، نمایشگاه «هنر ایران و آلمان» و «نیویورک» اشاره کرد. همچنین آثاری از این هنرمند ایرانی در موزه‌های معتبر دنیا نگهداری می‌شود.

«روز عاشورا»، «جنگ خیبر» و «بارگاه کیخسرو» معروف‌ترین آثار بلوکی‌فر در زمینه‌ی نقاشی قهوه‌خانه‌ای به‌شمار می‌روند. او تابلوهایش را با اشعاری از خود تزیین می‌کرد و قدرتش در قلم‌گیری و رنگ‌گذاری مورد تحسین همه بود.

نقاشی قهوه‌خانه‌ای سال‌ها پیش با هنر سرانگشتان هنرمندان بزرگ ایرانی روی پرده‌ها جان گرفت و ماندگار شد؛ با این حال به نظر می‌رسد حفظ این هنر و سبک خاص آن دغدغه‌ی سازمان و نهاد مشخصی نیست.

چند سالی است که پژوهشگران هنر هشدار می‌دهند که چند کشور همسایه درصدد ثبت این هنر به نام خود هستند. اگر این اتفاق بیفتد، به مرور شاهد کم‌رنگ شدن نام ایران در کنار یکی دیگر از هنرهای اصیل خواهیم بود.