1393/2/16 ۰۹:۳۵
بزرگداشت شادروان «دکتر سیدجعفر سجادی» دوشنبه 15 اردیبهشت با حضور سیدجواد طباطبایی مدیر گروه فلسفه مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سیدعلی آل‌داوود عضو هیئت علمی دایره المعارف بزرگ اسلامی، علی بهرامیان عضو هیئت علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سیدصادق سجادی فرزند استاد و علی اوجبی مترجم و مصحح آثار فلسفی در سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران برگزار شد.
او نقش مهمی در معرفی فارابی، ابن سینا و ملاصدرا به جامعه داشت سید جواد طباطبایی در ابتدای این نشست با اشاره به نحوه آشنایی خود با سیدجعفر سجادی گفت: نخستین آشنایی من با سجادی به سال 1363 در انجمن فلسفه برمی‌گردد. در آن زمان دكتر مهدی محقق تازه دانشنامه جهان اسلام را تأسیس كرده بود و دكتر سجادی به صورت مرتب به این انجمن می‌آمد و آثار متعددی را در این مكان چاپ كردند. بعدها سجادی در بنیاد دانشنامه جهان اسلام به عنوان مشاور علمی فعالیت كرد و جوان‌هایی مانند من از راهنمایی ایشان در بخش تدوین مقالات بهره می‌بردند. وی با بیان اینكه دانش سجادی، دانشنامه‌ای است، افزود: مجموعه فرهنگ‌نامه‌هایی كه توسط ایشان نگارش شده نشان‌دهنده آشنایی عمیق و دقیق وی با علوم نقلی است. البته دكتر سجادی تسلط كاملی هم به زبان عربی داشتند و ضمن اینكه به فلسفه تسلط داشتند رییس گروه عربی دانشگاه تهران نیز بودند. وی با بیان اینكه مهمترین كاری كه سجادی انجام داد، ترجمه برخی از آثار بسیار مهم فلسفی بود افزود: بسیاری از این آثار تا آن زمان ترجمه نشده بود. به طور مثال مهمترین آثار ابن‌سینا، ملاصدرا و فارابی تا آن زمان به فارسی خوانده نشده بود و دكتر سجادی با ترجمه آثارشان این شخصیت‌ها را به جامعه شناساند. این پژوهشگر فلسفه با اشاره به ترجمه آثار فارابی توسط سیدجعفر سجادی گفت: فارابی جزء فیلسوفان بزرگ ما به شمار می‌آید و سجادی با ترجمه سه كتاب اصلی او نقشی مهم را در شناساندنش به اهالی فلسفه و سایر علوم، مانند علوم اجتماعی داشت و اگر او این آثار را ترجمه نمی‌كرد فارابی این اهمیت را نمی‌یافت، زیرا آثار فارابی به زبان عربی بود و در ایران كسی تسلط ترجمه این متون را نداشت. طباطبایی همچنین درباره ترجمه «حکمة‌الاشراق» شهاب‌الدین سهروردی اظهار كرد: این كتاب نیز تا زمانی كه دكتر سجادی آن را ترجمه كرد شناخته شده نبود و تنها پیش از او هانری كربن برخی از این آثار را ترجمه كرد اگر چه این نسخه‌ها بسیار محدود بودند، در دسترس قرار نداشتند و توجه چندانی هم به آنها نمی‌شد. وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ترجمه «فصل المقال ابن‌رشد» توسط سجادی گفت: ابن‌رشد فیلسوف سرزمین‌های غربی جهان اسلام است و برای ما تا حدود زیادی ناشناخته است. آن گونه كه هانری كربن می‌گوید در ایران هیچ اشاره‌ای به ابن رشد نشده و تنها عبدالرزاق لاهیجی در گوهر مراد از شخصی به نام ابن‌رشید نام می‌برد كه ظاهراً همین ابن‌رشد است و این نشان می‌دهد كه حتی نام ابن‌رشد نیز چندان در ایران شناخته شده نبود. وی یادآور شد: ترجمه فصل‌المقال ابن رشد نخستین اثری بود كه از این فیلسوف در اختیار ایرانیان قرار گرفت. همچنین یكی دیگر از آثار برجسته سجادی كتاب «مصطلاحات فلسفی صدرالدین شیرازی» است كه به مناسبت چهارصدمین سال تولد ملاصدرا در دانشكده علوم معقول و منقول آن زمان به چاپ رسید.
مختصات فرهنگنامهنویسی سجادی علی اوجبی نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی گفت: بسیاری از اساتید ما در حوزه فلسفه اسلامی متن‌خوانی نمی‌دانند و امروز كسانی در مؤسسات، مدخل می‌نویسند كه آشنایی با فلسفه ندارند. اما از نكات مثبت دكتر سجادی این است كه در فرهنگنامههای خود متن را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد و ما امروز می‌توانیم به این متون دسترسی پیدا كنیم. سیدصادق سجادی فرزند مرحوم سیدجعفر سجادی نیز با اشاره به ضرورت تدوین فرهنگنامه توسط پدرش در آن مقطع تاریخی گفت: بسیاری از اصطلاحات منطقی و فلسفی همواره محل اختلاف بین علما و فیلسوفان بوده و یك خلط و اغتشاش ذهنی را به وجود آورده است. اختلافاتی كه نه تنها در جزئیات بلكه در كلیات نیز بود و به همین دلیل دكتر سجادی تمایل به تدوین فرهنگنامههای مختلف داشت. وی ادامه داد: شیوه ایشان در تدوین فرهنگنامه‌ها با تكیه بر سنت قدیم آموزش و پرورش و نگاه به سنت جدید بود به همین دلیل است كه نتیجه فعالیت‌های ایشان برای دانشگاه بسیار مفید بود. سجادی همچنین ضمن نقل خاطراتی از پدرش گفت: من از 5 سالگی ناچار بودم در صبح‌های بسیار زود به پیش پدرم بروم و جامع‌المقدمات بخوانم. به همین دلیل من و برادرانم پیش از ورود به دبستان قسمت اعظم گلستان سعدی را حفظ بودیم و ایشان سخت‌گیری بسیاری در این باره داشتند. وی افزود: علی‌رغم عدم علاقه من به فلسفه و عربی در دوره دبیرستان پدرم اصرار بسیار زیادی به فراگیری این دو موضوع داشتند و بر حفظ هویت ایرانی ـ دینی همواره تاكید می‌كردند. سجادی در بخش پایانی سخنانش اظهار كرد: با وجود اینكه پدرم در سال 1358 به اجبار بازنشسته شد اما به دلیل علاقه شدیدش به تدریس، در خانه محفل خصوصی تشكیل داد و به مباحثه و تدریس می‌پرداخت. سیدعلی آل‌داوود در بخشی از این نشست با اشاره به نقش اثرگذار سجادی در تصحیح كتاب‌های مهم گفت: ایشان در زمینه تاریخ و به‌ویژه ادبیات عرب صاحب سبك بوده و كتاب‌های مهمی را در این باره ــ مانند تفسیر حدایق الحقایق ( قسمت سوره یوسف ) ــ تصحیح كرده است. به گفته وی ترجمه متون مهم فلسفی كه تا آن زمان برای ایرانیان شناخته شده نبود و به واسطه داشتن زبان عربی قابل ترجمه نبود از جمله خدماتی است كه سیدجعفر سجادی انجام داده است. عضو هیئت علمی بنیاد دایرةالمعارف اسلامی درباره فعالیت‌های سجادی در حوزه فرهنگنامه نویسی نیز اظهار كرد: فرهنگنامهنویسی اكنون برای مؤسسات مختلف به دلیل استقبال عموم مردم جاذبه دارد و یك رشته تخصصی به شمار می‌رود اما زمانی كه دكتر سجادی به فرهنگنامهنویسی روی آوردند این استقبال مردم و مؤسسات وجود نداشت و شوق خود ایشان بود كه دست به چنین كاری زد. وی تاكید كرد: در واقع فرهنگنامهنویسی تخصصی از دوره دكتر سجادی مرسوم شد و ایشان در حوزه علوم نقلی و علوم عقلی به صورت استثنایی وارد شدند و كتاب‌های خوبی را تالیف كردند به گونه‌ای كه همچنان ما بی‌نیاز از رجوع به این آثار نیستیم. فرهنگ دایرةالمعارف اسلامی نیز از جمله كتاب‌های مهمی است كه ایشان تألیف كرده است.
وارسته‌ای ناقد و نقدپذیر علی بهرامیان نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینكه دكتر سجادی دست پرورده یك مكتب هزار ساله تعلیم و تعلم است گفت: تمامی كسانی كه امروز ما به آنها افتخار می‌كنیم مانند فخر رازی، ملاصدرا، شیخ بهایی، ابن‌سینا، فارابی و ... دست پرورده همین مكتب هستند و دكتر سجادی نیز در همین مكتب پرورش یافته است. متاسفانه ترك این مكتب موجب شد كه ما صدمات زیادی را ببینیم. كتاب‌هایی كه در این مكتب نوشته شد چندمنظوره بود و چندین رشته علمی را پوشش می‌داد. وی با بیان اینكه سجادی در حوزه علمیه تهران رشد یافته، افزود: باید توجه داشت كه حوزه علمیه تهران یكی از پایگاه‌های مهم علوم عقلی آن زمان بود و اساتید بزرگی در زمینه ادبیات عرب، فلسفه و فقه از آن زمان وجود داشتند و زمینه پیدایش مكتب تهران را به وجود آوردند. وی ادامه داد: سجادی همواره علاقه‌مند پاسخ به انتقادات بود و بسیار روحیه انتقادپذیری داشت. همچنین كاری كه ایشان در ترجمه متون فلسفی و ترجمه كلمات انجام داده است بسیار قابل ملاحظه بوده و به طور مثال ترجمه كتاب «فصل المقال» ابن رشد از همین دست است كه تاكنون كسی چنین كتابی را ترجمه نكرده است. بهرامیان با اشاره به اینكه سجادی در زندگی سلوك، سادگی و درویش مسلكی را پیشه كرده بود، گفت: حقیقت‌جویی ایشان مثال‌زدنی بود و هیچ گاه برای تملق كسی چشم به روی حقیقت نبست. حتی انتقاداتی نیز به ملاصدرا نیز داشت. ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید