1393/2/14 ۱۲:۴۵
در ادامه نشست‌های تخصصی در حوزه کتاب، نشست تخصصی "مطبوعات و کتاب در حوزه فرهنگ مردم" با حضور پروفسور الریش مارزولف، محمدجعفر قنواتی و سید احمد وکیلیان در سرای کتاب و رسانه بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
در این نشست سید احمد وکیلیان با اشاره به قدمت فرهنگ شفاهی مردم گفت: عمر خط به چند هزار سال می‌رسد اما عمر انسان به اندازه عمر کره خاکی است و انسان با کشفیات خود نشان داده که از دهها میلیون سال پیش می‌زیسته است.
وکیلیان ادامه داد: فرهنگ نظری اوین مرحله ارتباط برقرار کردن انسان‌ها بود که با ایما و اشاره و در نهایت اختراع زبان شکل گرفت؛ پس از این مرحله به تدریج آیین و سنت ها و آداب و رسوم ایجاد شد و مردم در همزیستی خود نیاز داشتند تا حاجت‌های خود را به صورت فولکلور بیان کنند اما فولکلور در سال 1846 به صورت رشته علمی مورد مطالعه قرارگرفت.
وی با اشاره به چگونگی شکل گیری فولکلور در ایران گفت: در دوران صفویه و قبل از آن هم کتاب‌هایی در این زمینه منتشر شد و حتی در دوران قاجار هم آثار ثبت شده‌ای دیده می‌شود اما اولین کسی که به صورت علمی در مورد فولکلور مطالعه و کار کرد صادق هدایت بود و می توان به جرات گفت پس ازهدایت کسی جرات نکرده طرحی مانند او را ارائه کند و در دهه 40 بود که انجوی شیرازی برنامه‌ای را پی‌ریزی و اجرا کرد که توانست فرهنگ مردم را از طریق امواج رادیویی به گوش همگان برساند.
بخش رادیویی فرهنگ مردم از کارهای ماندگار انجوی شیرازی بود
محمد جعفر قنواتی از مهمانان حاضر در این نشست خبری در مورد کتاب‌های منتشر شده و ادبیات مکتوب در این زمینه گفت: فرهنگ مردم بیش از آنکه به صورت مستقل مطرح شود روی مطبوعات تاثیر داشته است. به عنوان مثال روزنامه "صور اسرافیل" متاثر از فرهنگ مردم بود، حتی "چرند و پرند" دهخدا و داستان "یکی بود و یکی نبود" اثر محمدعلی جمالزاده درنشریه‌ها منتشر می‌شد و ملک الشعرای بهار نیز متاثراز فرهنگ مردم بود.
وی یادآور شد: "کتاب هفته" که در گذشته منتشر می‌شد نیز به فرهنگ غیر مکتوب و آداب و رسوم و آیین های رایج بین مردم مانند لالایی‌ها وچیستان هایی می‌پرداخت که مکتوب نشده بود اما ماهنامه "سخن" که استاد ناتل خانلری منتشر می‌کرد به پایگاهی برای بخش مکتوب فرهنگ مردم، مانند داستان تبدیل شده بود و این تفاوت بین "کتاب هفته" با ماهنامه "سخن" بود.
استاد قنواتی به نقش پخش رادیویی فرهنگ مردم از کارهای ماندگار استاد انجوی شیرازی اشاره کرد و گفت: 80 درصد این برنامه با مناطق شهری و روستایی کشور مرتبط بود و مردم از همه جای ایران فرهنگ خود را به رایگان و با کمال میل به رادیو می‌فرستادند و برنامه در خدمت فرهنگ مردم بود؛ در حالی که در برنامه های امروزی که از صدا و سیما پخش می‌شود، از عناصر فرهنگ مردم تنها برای پُر کردن برنامه‌ها استفاده می‌شود.
پس از انقلاب در زمینه کتاب پیشرفت چشمگیری داشتیم
قنواتی با اشاره به پیشرفت چشمگیر اتشار کتاب در دهه‌های اخیر گفت: بعد از انقلاب هم از نظرکمی و هم کیفی در این زمینه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشتیم، بطوریکه کتاب‌های زیادی به صورت مونوگرافی و تعداد بسیاری هم به صورت تخصصی فرهنگ شفایی مردم منتشرشده است.
او تاکید کرد: با گذشت زمان تالیفات زیادی در زمینه فرهنگ مردم منتشرشده و کتاب "طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی" اثر پروفسور مارزلوف راهگشای پژوهشگران ایرانی بوده و در بخش کتاب‌های نظری نیز کتاب‌های دکترپگاه خدیش دیدگاه جدیدی درعرصه جهانی مطرح کرد.
قنواتی خاطرنشان کرد: در نیمه دوم دهه 80 نشریات دانشگاهی به موضوع فرهنگ عامه توجه زیادی کردند و پایان نامه‌ها و رساله‌های دکتری در زمینه فرهنگ مردم افزایش چشمگیری داشتند.
فرهنگ مردم در هیچ دانشگاهی به عنوان رشته تخصصی تدریس نمی‌شود
سخنران سوم این نشست خبری، پروفسور «الریش مارزولف» آلمانی بود که از سال‌ها پیش در زمینه فرهنگ مردم ایران مشغول به تحقیق و پژوهش بوده است و حاصلش تالیف چندین کتاب و دهها مقاله در نشریات داخلی و خارجی می‌باشد.
مارزولف در یکی از شهرهای جنوب آلمان به دنیا آمده در دانشگاه فردوسی مشهد درس خوانده و بیش از 28سال است که در مورد فرهنگ مردم مطالعه و پژوهش می کند و تاکنون 25 کتاب در زمینه ادبیات جهان و 150 مقاله در دایره المعارف منتشر کرده است.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ مردمی ایران، با ابرازخرسندی از اینکه اکثر پژوهشگران و حاضران در این نشست تخصصی، جوان‌ها هستند، گفت: ما دیگرسالخورده شده‌ایم و خوشحالم که در این نشست جوان‌ترها علاقه زیادی به فرهنگ مردم کشورشان دارند.
مارزلوف در تعریف فولکلور گفت: فولکلور با فرهنگ مردم تعریف می شود و با آداب و رسوم و قصه ها ارتباط دارد و باید زمینه کار و پژوهش درباره فرهنگ مردم مشخص شود. اگر از نگاه یک خارجی به ایران نگاه کنیم می‌بینیم که فرهنگ مردم ایران در هیچ یک از دانشگاه‌های ایران به عنوان یک رشته تخصصی تدریس نمی‌شود.
مارزلوف تاکید کرد: دو سال پیش در دنیا تولد 200 سالگی انتشار کتاب "برادران گریم" را جشن گرفتند؛ اهمیت این کتاب به این دلیل بود که علاوه بر اینکه آنها موسسان زبان شناسی آلمانی بودند، توانستند برای اولین بار با دیدگاه صمیمی به فرهنگ مردم بنگرند و از سنت و فرهنگ شفاهی مردم آلمان حدود 100 قصه منتشر کنند.
وی در ادامه با اشاره به کار ارزشمند استاد انجوی شیرازی تأکید کرد: کار انجوی رشته تازه‌ای در شناخت فرهنگ مردم ایران بود.
الریش مارزولف در ادامه گفت: کتاب "طبقه بندی قصه‌های ایران" من در آلمان با تیراژ 300 جلد منتشر شد و استقبال چندانی نداشت در حالیکه همان کتاب در ایران به چاپ نهم رسیده و تاکنون بیش از 24 هزار نسخه فروخته شده و کتاب قصه های مشهدی گلین خانوم به چاپ نهم در نشر مرکز رسیده و قصه تاریخی ایران توسط نشر چشمه کار شده است.
همچنین دو کتاب در مورد "چاپ سنگی" ارائه داده که توسط نشر چیستا و کتاب دیگر نیز با ترجمه‌ای از شهروز مهاجر پژوهشگر فرهنگ مردم ترجمه و نشرقطره به بازار می آید.
نشست خبری "مطبوعات و کتاب در حوزه فرهنگ مردم" با جلسه پرسش و پاسخ درمورد فرهنگ مردم ادامه یافت و مهمانان حاضر درجلسه به سوالات شرکت کنندگان پاسخ دادند.
ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید