ارزگان

اُرُزْگان [orozgān]، استانی در ناحیۀ مرکزی ـ جنوبی افغانستان. ارزگان با °66 و ´14 طول شرقی و°33 ´34 عرض شمالی در اواسط مسیر رودخانه‌های هیرمند و ارغنداب واقع شده است. این استـان784‘30 کمـ2 مساحت‌دارد و مرکز آن شهر ترینکوت است. 
ظاهراً ارزگان با نام طایفۀ ارزگان (اروزگان) مرتبط است. کشف کتیبه‌هایی به خط یونانی از روزگار یفتلیان از پیشینۀ تاریخی این ناحیه خبر می‌دهد. ارزگان پیش از آنکه به صورت استان (ولایت) درآید، شهرستان (حکومت کلان)، و از لحاظ تشکیلات اداری وابسته به استان قندهار بود. بخشهای ارزگان عبارت‌اند از ارزگان خاص، شهرستان، دایکندی، گیزاب، چوره، دهراوود، کجران و اجرستان (حجرستان). جمعیت استان را مردمان هزاره و افغان تشکیل می‌دهند و زبانشان فارسی و افغانی است. 
استان ارزگان فاقد امکانات بهداشتی، فرهنگی و رفاهی است و از محروم‌ترین استانهای افغانستان به شمار می‌آید. 
جمع‍ ‌(برآورد 2005م): 236‘302 تن.*

مآخذ

تیمور خانوف، ل.، تاریخ ملی هزاره، ترجمۀ عزیز طغیان، به کوشش عزیزالله رحیمی، انتشارات اسماعیلیان، 1372ش؛ دایرة‌المعارف آریانا، کابل، 1330ش؛ دولت‌آبادی، بصیراحمد، شناسنامۀ افغانستان، قم، 1371ش؛ عطاء‌الله خان، دپشتنو تاریخ، کابل، 1356ش؛ کهزاد، احمدعلی، افغانستان در پرتو تاریخ، کابل، 1346ش؛ نیز: 

Britannica; The Middle East and North Africa 1984 -1985, London. 
محمد آصف فکرت