آربری

آرْبِری [ārbery]، آرثِر جان (1905 - 1969م / 1284- 1348ش)، خاورشناس‌انگلیسی. وی به‌سبب تنگدستی‌خانوادۀ خود از 12 سالگی به کار پرداخت و در همان حال به مدرسۀ متوسطه راه یافت و از علاقه‌ای که به مطالعۀ آثار یونانی و لاتین داشت، پیش از ورود به دانشگاه این دو زبان را به خوبی فراگرفت و اغلب آثار کلاسیک را به زبان اصلی مطالعه کرد. 
آربری در 1924م/1303ش به کالج پمبروک در دانشگاه کیمبریج وارد شد و 3 سال بعد موفق به اخذ درجۀ لیسانس در زبانهای باستانی از این مرکز گردید. پس از آن، با استفاده از بودجۀ اوقاف ادوارد براون به تحصیل زبانهای فارسی و عربی در همان کالج پرداخت. وی عربی را نزد رینولد نیکلسن و فارسی را نزد پروفسور لِوی فراگرفت. پس از دریافت دومین گواهینامۀ لیسانس، به تحقیق در ادبیات عرب وترجمۀ مواقف اثر نِفَّری پرداخت. وی پس از چندی به هزینۀ کالج پمبروک به قاهره رفت تا در آنجا به تحقیق و مطالعه بپردازد و پس از سفر به فلسطین، لبنان و سوریه، به انگلستان برگشت و بار دیگر رهسپار مصر گردید و در دانشگاه قاهره به استادی و ریاست گروه زبانهای کهن (یونانی و لاتین) منصوب شد(1932-1934م).
آربری در 1934م به کشور خود بازگشت و مدت دو سال به عنوان کتابدار در کتابخانۀ دیوان هند به کار پرداخت. در 1944م پس از کناره‌گیری مینورسکی از استادی زبان فارسی دانشگاه لندن، جانشین او شد. دو سال بعد، به مقام استادی رشتۀ عربی و ریاست بخش مطالعات خاورمیانه ارتقا یافت. در 1947م پس از استعفای استوری، برای سرپرستی کرسی استادی زبان عربی به کیمبریج بازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند. بر اثر مساعی وی در کیمبریج کرسی مستقلی برای تدریس زبان و ادبیات فارسی ایجاد گردید. او عضو فرهنگستان و عضو وابستۀ فرهنگستان ایران و مصر و مجمع علمی دمشق و نایب رئیس کمیتۀ ترجمۀ یونسکو بود. وی در 1948م انجمن خاورشناسان بریتانیا را تشکیل داد. 
در کار آربری دقت نظر و کنجکاوی مینورسکی، نیکلسن و نظایر آنان دیده نمی‌شود. با این حال، آثار وی از نظر تنوع و تعدد و نیز جامعیتِ آرائی که عرضه می‌کند، و نیز به سبب نثر روان و بیان ساده و شاعرانه‌ای که در نگارش یا ترجمه به کار می‌برد، از شهرت فراوانی برخوردار است. ترجمۀ وی از قرآن مجید گرچه از صحت و دقت کافی برخوردار نیست، مشهورترین ترجمۀ انگلیسی این کتاب آسمانی به شمار می‌آید. او نویسند‌ه‌ای پرکار بود و آثار ارزندۀ فراوانی از خود برجای نهاده است. از جمله آثار آربری که به فارسی ترجمه شده، اینهاست: شعر جدید فارسی، شیراز، عقل و وحی در اسلام و تحقیقات و مطالعات انگلیسیها در باب فارسی.
برخی مقالات وی نیز در مجلۀ روزگار نو که سردبیری آن را به عهده داشت، به چاپ رسیده است. * 

مآخذ

آربری، آرثر جان، شیراز، ترجمۀ منوچهر کاشف، تهران، 1352ش؛ افشار، ایرج، فهرست مقالات فارسی، تهران، 1339-1350ش؛ جهانپور، فرهنگ، «آربری، ا. ج.»، راهنمای کتاب، 1348ش، شم‍ 9 و 10؛ ریپکا، یان، تاریخ ادبیات ایران، ترجمۀ عیسى شهابی، تهران، 1354ش؛ سلماسی زاده، جواد، «به یاد پروفسور آربری»، وحید، 1348ش، س 6، شم‍ 12؛ طاهری، ابوالقاسم، سیر فرهنگ ایران در بریتانیا، تهران، 1352ش.   

 بخش تاریخ