مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

استوکس | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِستوکس \ [e]stuks\ (در یونانی به معنی نفرت‌انگیز)، یا آخِرُن، رودی در جهان مردگان یا جهان زیرین (هادِس)، که به باور یونانیان و رومیان‌باستان، ارواح درگذشتگان در سفرشان از جهان زندگان بدانجا، می‌بایست از آن بگذرند. به باور آنان، استوکس، که مرز قلمرو هادس را مشخص می‎کرد و رود اصلی جهان زیرین به‌شمار می‌رفت، هف...
استون، لوسی | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستون \ [e]sto(ow)n\ ، لوسی (1818-1893م/ 1233-1311ق)، اصلاحگر و از رهبران آمریکایی جنبش حقوق‌ زنان.
استوری | مجدالدین کیوانی اِستوری \ [e]stori\ ، چارلز اَمبروز (1888-1967م/ 1267-‌ 1346ش)، ‌خاورشناس انگلیسی، استاد زبان و ادب عرب، ایران‌شناس و از بزرگ‌ترین کتاب‌شناسان فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی.
استورمر | بخش علوم پایه و مهندسی اِستورمِر \ [e]stormer\ ، فرِدریک‌ کارل‌ مولِرتس (1874-1957م/ 1253-1336ش)، زمین‌فیزیک‌دان و ریاضی‌دان نروژی. او نظریه‌ای ریاضی برای توصیف پدیدۀ شفق قطبی ارائه داد.
استورلوسن |
استولبرگ | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِسـتـولـبـِرگ \ [e]stolberg\ (در سـوئـدی: ستـولـبـری \ stowlbe(a)ry\ )، کارلو یوهو (1865- 1952م/ 1243- 1331ش)، سیاستمدار فنلاندی و نخستین رئیس‌جمهوری این کشور (1919-1925م).
استوره | بخش تاریخ اِستوره \ [e]sture\ ، خاندان اشرافی سوئدیِ دانمارکی‌تبار. این خاندان در تاریخ سده‌های 15 و 16م سوئد نقشی عمده داشت.
استون، لدوارد دیورل | بخش هنر و معماری جهان اِستـون \ [e]sto(ow)n\ ، ادوارد دیـورِل (1902- 1978م/ 1280-1357ش)، معمار آمریکایی. او در شهر فِیِت ویل در ایالت آرکانزاس (آرکِنسو) زاده شد. در «دانشگاه آرکانزاس در فیت‌ویل» به تحصیل هنر پرداخت (1920-1923م) و تحصیلات خود را، در رشتۀ معماری، در دانشگاه هاروارد (1926-1927م) و مؤسسۀ فنّاوری ماساچوست (1927- 1928م)...
استورم | بخش علوم پایه و مهندسی اِستورم \ [e]sturm\ ، ژاک ـ شارل ـ فرانسوا (1803- 1855م/ 1218-1272ق)، ریاضی‌دان فرانسویِ زادۀ سوئیس. پژوهشهای او به تدوین قضیۀ استورم انجامید، که در پیشبرد نظریۀ معادله‌ها سهم بسزایی داشت.
آستوریاس، میگل آنخل | بخش ادبیات جهان آستوریاس \ āsturiyās\ ، میگِل آنخِل (1899-1974م/ 1278-1353ش)، شاعر، داستان‌نویس و دیپلمات گواتمالایی، و برندۀ جایزۀ نوبل در ادبیات (1967م). او در نوشته‌هایش، که عصاره‌ای از آرمانهای اجتماعی و اخلاقی مردمش دانسته می‌شود، عرفان مایاها را با انگیزه‌های حماسی، در جهت اعتراض اجتماعی، درهم آمیخته است.
استوقدوس |
آستوریاس | بخش جغرافیا آستوریاس \ āsturiyās\ ، با نام رسمی پرنس‌نشین (شاهزاده ـ ‌نشین) آستوریاس، منطقۀ خودمختار و ناحیه‌ای تاریخی در شمال غربی اسپانیا، که با استان آستوریاس هم محدوده است. این منطقه 604‘10 کم‍2 وسعت دارد و مرکز آن شهر اُویِدو است.
استوکس | بخش علوم پایه و مهندسی اِستوکس \ [e]sto(ow)ks\ ، سِر جُرج گِیبریِل، نخستین بارونِت (1819-1903م/ 1234-1320ق)، فیزیک‌دان ایرلندی. او یکی از دانشمندان بزرگ سدۀ 19م بود که در انتقال از مفاهیم نیوتنی به رهیافتی تجربی‌تر در مسائل فیزیکی ــ که اساساً بر تحلیل کاربردی دیفرانسیلهای جزئـی پـایدار بـود ــ نقش مهمی داشت. استوکس در ایرلند زاده ...
استون | بخش علوم پایه و مهندسی اَسِتون \ aseton\ ، یـا 2- پـروپـانـون، یـا دی‌مِـتـیـل‌کِـتـون (CH3COCH3)، ساده‌ترین نمونۀ کِتونهای آلیفاتیک و حلّالی با کاربرد گسترده. استون به سبب توانایی‌اش در حل استاتها و نیتراتهای سلولُز، به‌طور گسترده در تولید الیاف مصنوعی و مواد منفجره به کار می‌رود و نیز از آن به‌عنوان مادۀ اولیه در ساخت بسیاری از ت...
استوکفسکی | بخش موسیقی اِستوکُفسکی \ [e]stokofski\ ، لیوپُلد آنتونی اِستانیسلاف بولِسلاواویچ (1882-1977م/ 1261-1356ش)، رهبر ارکستر لهستانی‌تبارِ زادۀ بریتانیا و بعداً شهروند آمریکا. شیوۀ هنرمندانه و طنین پربار ارکسترش، و تأثیری که بر همه‌پسند کردن موسیقی کلاسیک داشت، سبب شهرت او شد.
استون، نیکلاس | بخش هنر و معماری جهان اِستون \ [e]sto(ow)n\ ، نیکُلاس (ح1586-1647م/ ح 994-1057ق)، پیکرتراش، سنگ‌کار و معمار انگلیسی. او که برجسته‌ترین پیکرتراش انگلیسی در اوایل سدۀ 17م به‌شمار می‌رود، بیشتر به‌سبب تندیسهای واقع‌گرایانه‌ای شناخته می‌شود که برای آرامگاهها می‌ساخت.
استونیه | بخش ادبیات جهان اِستـونیه \ estoniye\ ، اِدوار \ edu(v)ār\ (1862 - 1942م/ 1240-1321ش)، نویسندۀ فرانسوی. او به‌سبب داستانهای شخصیت‌پردازانه‌اش شهرت دارد.
استوناوند | پرویز امین اُستوناوَند \ ostunāvand\ ، دژی باستانی بر فراز دامنه‌های جنوبی البرز در انتهای حوضۀ آبخیز حبله‌رود، که ویرانه‌هایی از آن برجاست.
استویادینویچ | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستویادینُویچ \ [e]stoyādinovič\ ، میلان (1888-1961م/ 1267-1340ش)، دولتمرد و شخصیت سیاسی صرب در دوران حکومت پادشاهی در یوگسلاوی.
استویهاد | شهلا آذری اَستْویهاد \ astvihād\ ، دیـوِ مرگ در دیـن زردشتی. نام این دیو در اوستا به صورت astō.vīδātav- (بارتولمه،214) و در فارسی میانه به صورت astwihād (مکنزی، ذیل «استویهاد») آمده، و معنی آن «جداکنندۀ استخوانها» است (بارتولمه، همان‌جا).
استونیایی، زبان | بخش زبان شناسی اِستونیایی، زبانِ \ zabān-e estoniyāyi\ (در استونیایی: اِستی)، یکی از زبانهای عضو شاخۀ فینو ـ اوگری، از خانوادۀ زبانهای اورالی، که در استونی و نقاط پراکنده‌ای از نواحی مجاورش به آن سخن گفته می‌شود. این زبان دارای دو صورت گویشی عمده است: شمالی و جنوبی. گویش شمالی یا گویش تالین پایۀ زبان ادبی استونیایی است. گوی...
استیاک و گول |
آستیاگس |
استوین | بخش علوم پایه و مهندسی اِستِوین \ [e]stevin\ ، سیمون (1548-1620م/ 955-1029ق)، ریاضی‌دان فلاندری، که به استاندارد کردن کاربرد کسرهای اعشاری کمک کرد.
استه | بخش تاریخ اِسته \ este\ ، خاندان اشرافی ایتالیایی که نقش بسیار مهمی در حیات سیاسی، فرهنگی و هنری این کشور در سده‌های میانه و دوران رنسانس داشت. این خاندان از 1240 تا 1597م بر فِرّارا، و از 1288 تا 1796م بر مُدِنا فرمان می‌راند و در جنگهای گوئِلفها (طرف‌داران پاپ) و گیبِلینها (طرف‌داران امپراتوران آلمانیِ امپراتوری مقدس...
استهبان | ناصر شعاریان ستاری استهبان \ estahbān\ ، شهرستان و شهری در استان فارس. اين نام به‌صورت اصطهبان، اصطهبانات (مثلاً اشکال العالم، 110؛ ابن‌حوقل، 288؛ ادریسی، 426؛ فسایی، 1255؛ نک‍ : حدود العالم، چ ستوده، 135؛ نیز چ مینورسکی، 405: اسطهبانات) و اصطهبانان نیز ضبط شده است (اصطخری، 70، 82؛ حمدالله، 138؛ شبانکاره‌ای، 153، 159). از دهۀ 1...
استیا | بخش جغرافیا اُستیا \ ostiyā\ (امروزه: اُستیا آنتیکا)، شهر باستانی رومی در 23 کیلومتری جنوب غربی شهر رم در ایتالیا. استیا در گذشته بر دهانۀ رود تیبِر قرار داشت، اما امروزه نزدیک به 6 کم‍ بالاتر از آن قرار گرفته است.
استئاریک اسید | بخش علوم پایه و مهندسی اِستِئاریک‌اسید \ e(a)steˀārik-asid\ ، یا اُکتـادِکانوئیک ـ اسید، با فرمول CH3(CH2)16COOH، یکی از فراوان‌ترین اسیدهای چربِ دراز ـ زنجیر که در چربیهای طبیعی حیوانی و گیاهی به‌صورت ترکیب یافت می‌شود. استئاریک‌اسید تجاری (اِستِئارین) مخلوطی از مقادیر تقریباً مساوی استئاریک‌اسید و پالمیتیک‌اسید و مقدار کمی اُلِئی...
استون هنج | بخش هنر و معماری جهان اِستون‌ هِـنج \ [e]sto(ow)n-henj\ ، ویرانه‌های ‌بنایی متعلق به اواخر عصر سنگ تا اوایل عصر مفرغ (ح 3000- ح 1500ق‌م) در دشت سالزبِری در جنوب غربی انگلستان. این بنا نه از یک سازه، بلکه از مجموعه‌ای از سازه‌های سنگی تشکیل شده است که در طول کم و بیش 1500 سال، بارها بازسازی و بازآرایی شده‌اند. استون‌هنج یکی از بزرگ...
استونی | بخش جغرافیا , بخش ادبیات جهان اِستونی \ estoni\ (در استونیایی: اِستی)، با نام رسمی جمهوری استونی، کشوری در شمال شرقی اروپا. این کشور شمالی‌ترین کشور از جمهوریهای سه‌‌گانۀ کرانۀ بالتیک (استونی، لاتْویا، لیتوانی) است. استونی از غرب و شمال به دریای بالتیک، از شرق به دریاچۀ پِیپوس(پِیپسی) و رود نارْوا محدود می‌شود، و از شرق و جنوب شرقی با روس...
استیلر | بخش هنر و معماری جهان اِستیلِـر \ [e]stiler\ ، مـاوریتس، نـام اصلـی او: مـوسِس استیلر (1883- 1928م/ 1262-1307ش)، کارگردان سوئدیِ سینما. او در سالهای نخست دهۀ 1920م از بزرگان سینمای سوئد به‌شمار می‌رفت، سینمایی که در آن زمان از اعتبار جهانی برخوردار بود.
استیل | بخش ادبیات جهان اِستیل \ [e]stil\ ، سِـر ریچِـرد (1672- 1729م/ 1082-1142ق)، مقاله‌نویس، نمایشنامه‌نویس و دولتمرد انگلیسی.
استیریا |
استیر | سعید عریان اِستیر \ estir\ ، یا سِتیر، اِستار، استاتر، استَتر، سیر ( لغت‌نامه...، ذیل استار، استیر، ستیر؛ برهان...، ذیل ستیر؛ لغت فرس، ذیل ستیر؛ امام شوشتری، 19-20؛ جوالیقی، 42-43؛ هینتس، 23؛ خوارزمی، 14-15؛ مکنزی، ذیل stēr)، واحد وزن، از صورت یونانی استاتِر («فرهنگ...»، ذیل stater)؛ وزنی برابر با ½4 مثقال یا 5/ 2 6 دره...
استیبنیت | بخش علوم پایه و مهندسی اِستیبنیت \ [e]stibnit\ ، یا آنتیمونیت، یا آنتیموان‌سولفید، با فرمول Sb2S3 ، کانۀ اصلی آنتیموان. این کانی جلای فلزی درخشانی دارد، رنگ آن از خاکستریِ سربی تا خاکستری فولادی متغیر است و به سادگی ذوب می‌شود (در دمای حدود °525 سانتی‌گراد). استیبنیت به شکل توده‌هایی در رگه‌های کوارتز موجود در گنیس و گرانیت وجود دا...
استیل کولین | علوم پزشکی اَسِتیل‌ کولین \ asetil-kolin\ ، اِستِری از کولین و اَسِتیک‌اسید که ناقل شیمیایی در بسیاری از پیوندگاههای (سیناپسهای) عصبی و در صفحۀ انتهایی عصب حرکتیِ ماهیچه‌های مهره‌داران است. هنگامی که پیام عصبی به انتهای عصب می‌رسد، استیل‌کولین که در آنجا به صورت ریزدانه‌هایی انباشته شده است، رها می‌شود و با مولکول گیرند...
آستیگماتیسم | بخش علوم پزشکی آستیگماتیسم \ āstigmātism\ ، تقارن نداشتنِ انحنای قرنیه (پردۀ شفاف چشم در جلویِ مردمک و عنبیه) یا در موارد بسیار نادرتر، در عدسی چشم، که نتیجۀ آن تار شدن بخشی از تصویر روی شبکیه است. در این حالت، تصویر ناشی از بخشی از پرتوهای نور رسیده از شیء، بر پردۀ شبکیه تشکیل می‌شود و بخش دیگرِ پرتوهای رسیده از شیء نیز تص...
استیک اسید | بخش علوم پایه و مهندسی اَسِتیک‌ اسید \ asetik-asid\ ، یـا اِتانوئیک‌اسید، یـا جوهر سرکه، با فرمول CH3COOH، مهم‌ترین عضو خانوادۀ کَربوکسیلیک‌اسیدها. محلول رقیق (ح 5٪) استیک‌اسید در آب، که از طریق تخمیر و اُکسایش کربوهیدراتهای طبیعی به‌دست می‌آید، سرکه نامیده می‌شود. سرکه از کهن‌ترین اسیدهایی است که بشر شناخت. هر نمک، اِستِر یا آسیلا...
استیرن | بخش علوم پایه و مهندسی اِستیرِن \ [e]stiren\ ، با فرمول C6H5CH=CH2، هیدروکربنی مایع و زرد رنگ، متعلق به خانوادۀ ترکیبات آلیِ آروماتیک (معطر). کاربرد استیرن در ساخت پلاستیکها، رِزینها و لاستیکهاست که از مولکولهایی بسیار بزرگ (بَسپارها یا پُلی‌مِرها) ــ که خود از ترکیب مولکولهایی کوچک‌تر (تکپارها یا مونومِرها) پدید آمده‌اند ــ تشکیل ...
آستیکه | بخش ادیان، اساطیر و عرفان آستیکه \ āstika\ ، در دین هندو، مکتبی که دارای تعلیم درست یا راست‌آیین دانسته شود؛ مبنای راست‌آیینیِ این مکتبها پذیرش متنهای مقدس وِده‌ها \ veda-hā\ (وِداها) به‌منزلۀ منبع خطاناپذیر معرفت است.
استیس | عزت الله فولادوند اِستِیس \ [e]steys\ ، والتِـر تِـرِنس (1886- 1967م/ 1265-1346ش)، فیلسوف انگلیسی. او در لندن زاده شد و در اِدینبورگ (اِدینبِره) و دابلین تحصیل کرد. در دورۀ تسلط بریتانیا بر هندوستان، به تناوب، 23 سال در مقام قضاوت در سیلان (سری‌لانکا) خدمت کرد و در این مدت دو کتاب نوشت: تاریخ انتقادی فلسفۀ یونان (1920م؛ ترجمۀ ...
استیفا | محسن طیبی شبستری اِستیفا \ estifā[ˀ]\ ، یا استیفاء، بهره‌مند شدن از کار یا مال دیگری است که نسبت به استفاده کننده تعهد ایجاد می‌کند تا اجرت کار یا اجرت‌المثل بهره‌مندی از کار یا مال را بپردازد. استیفا در لغت به معنی «برخوردار شدن» است و در علم حقوق نیز گاهی به همین معنی به کار رفته است، مانند «اهلیت استیفا» و نظایر آن؛ ولی آن...
استیفا، دیوان | سید علی آل داوود اِستیفا، دیوانِ \ divān-e estifā[ˀ]\ ، یا دیوان استیفاء، در گذشته، اداره‌ای که فهرست اموال و داراییهای دولتی در آن ثبت و ضبط می‌شد و رسیدگی به امور مالی کشور کلاً در اختیار آن بود (شریک امین، 139؛ اقبال، 26-27). واژۀ استیفا در لغت به معنی دستیابی به تمام چیزی است، مثلاً تمام مال یا حق خود را از کسی گرفتن، و د...
استیلن | بخش علوم پایه و مهندسی اَسِتیلِـن \ asetilen\ ، یـا اِتیـن (HC≡CH)، سـاده‌تـرین و شناخته‌شده‌ترین عضو سری هیدروکربنهایی که در ساختارشان یک یا چند جفت اتم کربن با پیوند سه‌گانه به هم متصل شده‌اند. این هیدروکربنها به نام سری استیلنی یا آلکینها خوانده می‌شوند. استیلن گازی بی‌رنگ و اشتعال‌پذیر است که به شکلی گسترده، به‌عنوان سوخت در جو...
استیگلیتس | بخش هنر و معماری جهان اِستیگـلیتـس \ [e]stiglits\ ، اَلفـرِد (1864-1946م/ 1242-1325ش)، عکاس، ناشر و نگارخانه‌دار آمریکایی. او، شاید به‌عنوان مهم‌ترین عکاس زمان خود، در بازشناسی عکاسی به منزلۀ هنری هم‌مرتبۀ دیگر هنرهای متعالی کوشید. وی پیش ‌گام معرفی هنر پیشتاز (آوانگارد) اروپا در ایالات متحدۀ آمریکا بود و در طول بیش از 50 سال فعال...
استیون | بخش تاریخ اِستیوِن \ [e]stiven\ ، یـا استیون آو بلوا (ح 1097-1154م/ ح 490-549 ق)، شاه ‌انگلستان از 1135 تا 1154م. در دورۀ حکومت او، که بیشتر آن به جنگ داخلی برسر تاج‌و‌تخت گذشت، انگلستان کم‌و‌بیش در آشوب و هرج‌و‌مرج کامل فرو رفت.
استیون |
استیناتو | بخش موسیقی اُستیناتو \ ostināto\ (در ایتالیایی به معنی سرسخت)، در موسیقی، واژه‌ای که به تکرار شدن پی در پی یک طرح موسیقایی، درحالی‌که دیگر بخشهای موسیقایی، پیوسته در تغییرند، اشاره دارد. استیناتوها از سدۀ 13م به بعد در قطعه‌های موسیقی غربی پدیدار شدند. در استیناتوهای آغازین، واحد تکرارشونده در بخش باس، ثابت بوده است. کا...
استئوپاتی | بخش علوم پزشکی اُستِئوپاتی \ osteˀo-pāti\ ، مکتبی در مراقبتهای بهداشتی و درمان بیماریها که بر رابطۀ میان ‌ساختار ماهیچه‌ای ـ استخوانی و کارکرد اندامها تأکید می‌کند. پزشکان متخصص استئوپاتی مهارت خود را در تشخیص و تصحیح مشکلات ساختاری بدن از طریق ماساژ درمانی و درمانهای دیگر به کار می‌برند.
استین، مری | بخش ادبیات جهان اُستین \ o(ā)stin\ ، مِری (1868-1934م/ 1247-1313ش)، با نام خانوادگیِ پدریِ هانتِر، داستان، نمایشنامه و مقاله‌نویس آمریکایی که تألیفاتی هم دربارۀ فرهنگ سرخ‌پوستان آمریکا و مسائل اجتماعی دارد.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام