هنر و معماری

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

چهرآباد، مردان نمکی | ابوالفضل عالی بقایای اجساد و اشیائی از هزارۀ 1 ق‌م تا سدۀ 3م، مدفون در معدن نمک چهرآباد. این معدن در منطقه‌ای نیمه‌کوهستانی در حدود 8 کیلومتری شمال روستای چهرآباد، و حدود 75 کیلومتری شمال‌غرب شهر زنجان قرار دارد (عالی، «معدن ... »، 26-27).
ابوالفضل ساوجی | محمدحسن سمسار مجدالدین محمد بن فضل‌الله ساوجی (1248- ذیحجۀ 1312 ق / 1832- مۀ 1895 م)، خوشنویس، طبیب، ادیب و شاعر.
ابوالقاسم فرهنگ | محمدحسن سمسار , تقی بینش (1242- 1309 ق / 1827-1892 م)، ادیب، فرهنگ‌نویس، شاعر، خوشنویس و نگارگر.
اتینگهاوزن | یدالله غلامی مایانی ریچارد (فوریۀ 1906- آوریل 1979 / 1284 –1358 ش)‌،‌خاورشناس آمریكایی و متخصص در هنر اسلامی. وی در خانواده ای كشاورز، در فرانكفورت آلمان به دنیا آمد.
احزاب، مسجد |
پوشاک | علی بلوکباشی , عسکر بهرامی , احمد پاکتچی , مهبانو علیزاده مجموعۀ جامه‌هایی از پوست، الیاف گیاهی، پشم، کتان و ابریشم و جز آن که آنها را در اصل برای پوشاندن اندامهای بدن و مصون نگهداشتن آنها در برابر عاملهای طبیعی، اقلیمی و آب و هوایی می‌پوشند.
پهنه | مریم همایونی افشار پَهْنه، حمامی کهن در سمنان. این بنا در محلۀ اسفنجان از محلات قدیمی شهر و در کنار مسجد جامع، مسجد امام (شاه پیشین)، و امام‌زاده یحییٰ واقع است و از این‌رو، حمام حضرت نیز خوانده می‌شود
پیپا | هومان اسعدی پیپـا، سازی زهی زخمه‌ای از خانوادۀ بربط و عود، با بدنه‌ای گلابی‌شکل و دسته‌ای کوتاه، از سازهای اصلی و کهن موسیقی چین. در متون چینی سدۀ 2ق‌م از پیپا یاد شده است.
پیر علمدار | مریم همایونی افشار پیرِعَلَمْدار، برج آرامگاهی واقع در شهر دامغان. برپایۀ کتیبۀ بنا، این برج، آرامگاه ابو‌جعفر‌محمدبن ابراهیم، حاجب دربار منوچهر‌بن‌قابوس فلک‌المعالی امیرآل‌زیار است که پس از درگذشتش،‌ابوحرب بختیـار‌ پسر و‌جانشین‌او ــ‌ ممدوح‌‌ منوچهری دامغانی ــ در 417ق / 1026م آن را به دست علی‌بن محمد بن حسین‌بن‌شاه بنا، بر مز...
پیر بکران، بقعه | محسن جاوری
پیرعلی جامی | محمدحسن سمسار رْ عَلیِ جامی (زنده در 940ق / 1533م)، خوش‌نویس قلم نستعلیق. او را یکی از5 تن شاگردان سلطان علی مشهدی، و هم‌پایۀ خوش‌نویسان نامداری چون سلطان محمد خندان، سلطان محمدنور، زین‌الدین محمود و سلطان محمد ابریشمی شمرده‌اند (پیر بوداق، 4 / 212-213).
پیشرو | امیر حسین پورجوادی پیشْـرو، یکـی‌از مهم‌ترین فـرمهای موسیقی ایران،‌‌ماوراءـ النهر و آناتولی در قرنهای 8-12ق / 14- 18م. در طول دورۀ تیموری پیشرو یکی از مهم‌ترین فرمهای موسیقی دربار ایران به‌شمار می‌رفته است.
پیریحیى جمالی* |
پیش‌درآمد | هومان اسعدی پیشْ‌دَرْآمَد، یکی از فرمهای اصلی آهنگ‌سازی و اجرا در موسیقی کلاسیک ایران. پیش‌درآمد قطعه‌ای ضربی، موزون، بدون کلام و سازی است که به طور سنتی آغاز‌کنندۀ اجرای یک برنامۀ موسیقی کلاسیک ایرانی و معرف فضای کلی دستگاه یا آواز موردنظر است.
تاج | روزبه زرین کوب تاج، کلاه جواهرنشانی که شاهان معمولاً در آیینهای رسمی دربار، به عنوان نشانه و نماد پادشاهی بر سر می‌گذارند.
تاج محل | فاطمه کریمی , فریبا افتخار تاجْ مَحَلّ، آرامگاه ارجمند بانو همسر محبوب شاه‌جهان، در شهر آگرۀ هندوستان و یکی از پرآوازه‌ترین بناهای تاریخی.جهان. ارجمند بانو، ملقب به ممتاز محل مهین بانوی شاه‌جهان (سل‍ 1037- 1068ق / 1628- 1658م) امپراتور مغول هند ایرانی تبار بود.
تار | امیر حسین پورجوادی تـار، سازِ زهی ـ مضرابیِ دسته بلندی که امروزه در فرهنگ موسیقایی ایران اصلی‌ترین آلت نوازندگی محسوب می‌شود.
تاری‌خانۀ دامغان | علیرضا انیسی تاریْ‌‌خانۀ دامْغان، مشهورترین مسجد و یکی از اندک‌شمار بناهای برپای مانده از سده‌های نخستین هجری در ایران.تاری‌خانه تا پیش از برپاییِ جامع کنونی ــ که بنیاد آن به دورۀ سلجوقی بازمی‌گردد ــ مسجد جامع دامغان بوده است و امروزه در حاشیۀ جنوب شرقی شهر قرار دارد.
احمد، امام زاده | یدالله غلامی مایانی مشهور به بقعۀ امام‌زاده احمد بن علی از اولاد امام محمد باقر (ع) در محلۀ حسن‌آباد اصفهان.
احمد بن ایوب | محمدحسن سمسار حافظ نخجوانی، معمار سده‌های 7- 8 ق / 13-14 م. از زندگانی او چون دیگر معماران نامدار ایران آگاهی نداریم.
تحریر | هومان اسعدی تَحْریر، اصطلاحی در موسیقی به معنای غلت در آواز و چهچهه، مترادف با «مرغوله» در موسیقی قدیم و «کنگری» در موسیقی هندی (نک‍ : لغت‌نامه...). این اصطلاح برای کیفیتی خاص در آواز به‌کار می‌رود که در اثر ارتعاش تارهای صوتی به‌وجود می‌آید
تخت طاووس | مهبانو علیزاده تَخْتِ طاووس، تخت سلطنتی جواهرنشان معروف دورۀ قاجار. این‌ تخت‌ به‌ دستور فتحعلی‌شاه قاجار(سل‍‍ 1212-1250ق / 1797-1834م) زیر نظر محمدحسین خان صدر اصفهانی و به دست هنرمندانی از رسته‌های گوناگون هنری چون جواهرتراش...
تخت مرمر | مهبانو علیزاده تَخْتِ مَرْمَر، تختی بزرگ و تراشیده از سنگ مرمر، برجامانده از دورۀ قاجار. این تخت در بنایی به نام «ایوان تخت مرمر» که در 1173ق / 1760م به دستور کریم‌خان زند...
تخت‌جمشید | علی موسوی تَخْتِ جَمْشید، پرآوازه‌ترین و برجسته‌ترین محوطۀ باستانی تاریخی ایران که با نام یونانی‌اش «پرسه‌پولیس» شهرتی عالم‌گیر دارد.
تذهیب | محمدحسن سمسار تَذْهیب، هنری از شاخۀ نگارگری با نقش‌مایه‌های گیاهی و هندسیِ بسیار نازک و ظریفِ شیوه یافته با رنگهای غالب طلا و لاجورد و یکی از ارکان بنیادی کتاب‌آرایی.
الله وردی خان، پل | حسین پورنادری اَلله وِرْدی خان، پُل، پلی بر زاینده‌رود در اصفهان که دو بخش شمالی و جنوبی خیابان مشهور چهار باغ را به هم می‌پیوندند. این پل با 295 متر درازا و 5/ 13 متر پهنا و 33 چشمه طاق، بزرگ‌ترین پل تاریخی دایر ایران به شمار می‌آید ( گزارش ... ، 11؛ قس: پوپ، III/ 1236). این پل به نامهای «شاه ‌عباسی»، «چهار باغ»، «سی و سه...
امام باره | یدالله غلامی مایانی اِمامْ‌باره، یا امام‌بارا، به مفهوم «امام خانه»، بناهایی در سرزمین هند كه شیعیان برای برگذاری مراسم مذهبی خاص خود، در ماه محرم، در آنها گرد می‌آیند.
امامی |
امامی، مدرسه | یدالله غلامی مایانی اِمامی، مَدْرَسه، یا مدرسۀ بابا قاسم، بنایی در محلۀ شهشهان اصفهان. بانی مجموعه ساختمانهایی كه این مدرسۀ كوچك یكی از آنهاست، سلیمان بن ابی الحسن بن طالوت دامغانی نام دارد و آن را احتمالاً در حدود سال 725 ق/ 1325 م، برای مرشد خود بابا قاسم، عالم اصفهانی، برپـا داشته است (نک‍ : اصفهانی، 73؛ هنرفر، 303؛ گدار، 182...
امانت خان | مهبانو علیزاده اَمانَتْ خان، عبدالحق (978-1055 ق/ 1570-1645 م)، فرزند قاسم شیرازی خوشنویس و كتابدار مشهور ایرانی دربار گوركانیان هند.
اموی، جامع |
ایاصوفیه | جلال خسروشاهی اَیاصوفیه، بزرگ‌ترین كلیسای مسیحیت شرق در دوران امپراتوری بیزانس، یكی از معروف‌ترین مسجدهای جهان اسلام پس از فتح استانبول، و از 1934 م/ 1313 ش به بعد موزۀ آثار اسلامی و بیزانسی.
ایوان مداین |
بابا رکن الدین، مقبره | مهبانو علیزاده بابا رُكْنُ‌الدّین، مَقْبَره، آرامگاه و تكیه‌ای در تخت فولاد اصفهان از آثار دورۀ ایلخانی. قدیم‌ترین اطلاع از این بنا مربوط به تعمیر آن در دورۀ صفویه به فرمان شاه عباس است (نك‍ : جابری انصاری، 326). بر این اساس و نیز برپایۀ شیوۀ ساخت بنا، می‌توان احداث آن را به دورۀ مغول، یعنی دورۀ زیستِ بابا ركن‌الدین مربوط د...
باباحاتم، مقبره | یدالله غلامی مایانی باباحاتَم، مَقْبَره، آرامگاهی از سده‌های 5-6ق/ 11-12م در 60 كیلومتری غرب مزار شریف در دهستان امام صاحب افغانستان. این مقبره نمونه‌ای از جریان عمومی مقبره‌سازی در شمال شرقی سرزمین ایران در قرون اولیۀ اسلامی است كه به سبك خراسانی ساخته شده است. فاصلۀ زمانی بنای آن با قدیم‌ترین مقبرۀ باقی ماندۀ جهان اسلام تقریبا...
باباجان حافظ تربتی | محمدحسن سمسار باباجانْ حافِظِ تُرْبَتی، خوش‌نویس قلم نستعلیق، شاعر و نوازندۀ نامدار (د 944 ق/ 1537 م). او فرزند حافظ عبدالعلی تربتی و برادر حافظ قاسم خوانندۀ مشهور است. آنان از مردم زاوۀ (تربت حیدریۀ) خراسان بودند. حافظ عبدالعلی در زمان سلطان حسین میرزا بایقرا (حك‍ 873-911 ق) به هرات رفت و به دربار او پیوست (پیربداق منشی، ...
باباشاه اصفهانی | محمدحسن سمسار باباشاهِ اِصْفَهانی، فرزند سلطان علی، خوش‌نویس نامدار و شاعر (زنده در 1010 ق/ 1601 م). خانوادۀ او در اصل از مردم كهپایۀ (قهپایۀ) اصفهان و خود او زاده و پرورش یافتۀ شهر اصفهان بود (اوحدی، 215).
ابو البقاء موسوی | محمدحسن سمسار فرزند شاه ابوالولی و نوۀ شاه ابوالفتح، خوش‌نویس قلم نستعلیق و شاعر سدۀ 11 ق / 17 م ایران.
ابوبکر بن احمد مروزی | محمدحسن سمسار فلزکار سده‌های 5 و 6 ق / 11 و 12 م. آگاهی ما از زندگانی این هنرمند تنها بر پایۀ آشنایی با دست ساخته‌های اوست.
ابوتراب اصفهانی | محمدحسن سمسار متخلص به تُرابا (ح 989-1072 ق / 1581-1662 م)، خوشنویس قلم نستعلیق و شاعر.
ابوتراب غفاری | یحیی ذکاء میرزا ابوتراب خان غفاری کاشانی (د رجب 1307 ق / 1890 م)، نگارگر و «گرافیست» ایرانی.
ابوالحسن افشار ارومیه ای | یحیی ذکاء فرزند اللهوردی نقاش (د 1306 ق / 1889 م)، نگارگر آبرنگ‌ساز ایرانی.
ابوالحسن ثالث |
ابوالحسن مستوفی | یحیی ذکاء میرزا ابوالحسن غفاری مستوفی كاشانی فرزند میرزا مغزالدین محمد، مشهور به ابوالحسن اول (زنده تا 1212 ق / 1797 م)، نگارگر و وقایع‌نویس.
ابوالحسن معمار | یحیی ذکاء حاجی ابوالحسن معمار باشی اصفهانی، ملقب به صنیع‌الملك (ح 1245-1305 ق / 1829- 1888 م).
ابوالحسن غفاری | یحیی ذکاء میرزا ابوالحسن خان غفاری کاشانی فرزند میرزا محمد، معروف به ابوالحسن ثانی و ملقب به صنیع‌الملک (د 1283 ق / 1866 م)، نگارگر و گرافیست نامدار ایرانی.
ابوالحسن نادرالزمان | نوشین دخت نفیسی نگارگر نامور ایرانی دربار جهانگیر، پادشاه گروكانی هند. او همراه با پدرش آقا رضا هراتی در واپسین سالهای سدۀ 10 ق / 16 م به شبه‌قارۀ هند مهاجرت كرد و در زمان شاهزادگی جهانگیر به او پیوست.
ابوخلیل قبانی |
ابودلف، مسجد | نوشین دخت نفیسی جامع، مسجدی بزرگ در متوكلیۀ سامرا كه در دورۀ عباسی ساخته شده است. متوكل، دهمین خلیفۀ عباسی، به سال 245 ق / 859 م بر آن شد كه شهر جدیدی در شمال سامرا بنا كند.
ابراهیم بن عماد | محمدحسن سمسار اِبْراهیمِ‌ بْنِ عِماد، یا میرابراهیم سیفی حسنی قزوینی ملقب به شمس‌النّهار، از نستعلیق‌نویسان معروف ایران در سدۀ 11ق / 17م. او خوشنویسی را از پدرش میرعماد، که سرآمد نستعلیق‌نویسان عهد خویش بود، فرا گرفت (ایرانی، 124). وی احتمالاً در 1008ق / 1599م همراه پدر به اصفهان رفت و در کتابخانۀ عبدالرّشید دیلمی معروف به...

هنر و معماری

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

هنر و معماری

ورود به سایت

ثبت نام