فقه، علوم قرآنی و حدیث

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

بستان زاده | علی اکبر دیانت بُسْتان‌زاده‌، خاندانی‌ از عالمان‌ عثمانی‌ در سده‌های‌ 10-11ق‌ / 16-17م‌. افراد اين خاندان به دانش‌، قاضيگری و شيخ‌الاسلامی‌ معروفند:
بسوی | امیر جابری بَسَوی‌، ابویوسف یعقوب‌ بن سفیان بن جوان فارسی (د 277ق‌ / 890 م‌)، محدث‌ و مورخ‌ ایرانی‌. او در شهر بسا یا پسا (فسا) كه‌ از شهرهای‌ مهم‌ ولایت‌ دارابگرد در فارس‌ شمرده‌ می‌شد، به‌ دنیا آمد. نسبت‌ نسوی‌ وی ناشی‌ از تصحیف است
بشر بن سری | محمد کاظم علوی بِشْرِبْن‌ سَری‌، ابوعمرو (د 195ق‌ / 811م‌)، محدث‌ بصری‌ مكی‌ كه‌ به‌ سبب‌ داشتن‌ برخی‌ عقاید، نسبت‌ جَهمی‌ بودن‌ به‌ او داده‌ شده‌ است‌. برخی‌ وفات‌ وی‌ را در 196ق‌ دانسته‌اند (ذهبی‌، تذكرۃ...، 1 / 356، قس‌: سیر...، 9 / 334). از آنجا كه‌ عمر وی‌ را 63 سال نوشته‌اند (فاسی‌، 3 / 370؛ قس‌: بخاری‌، التاریخ الكبی...
بصروی | حسین فرهنگ انصاری بُصْرَوي‌، ابوالحسن‌ محمدبن‌ محمدبن‌ احمد (د ربيع‌الاول‌ 443 / ژوئيه 1051)، فقيه‌ امامی‌ شام‌. وي‌ به‌ بُصرى‌، روستايی‌ در مجاورت‌ عُكبَرا و در نزديكی بغداد منسوب است
بعثت | مهدی مطیع بَعْث‌، حزب‌ عربی‌ سوسیالیست‌ (حزب‌ البعث‌ العربی ‌الاشتراكی‌) كه در 1326ش‌ / 1947م‌ به‌ دست‌ بعضی‌ از روشنفكران‌ عرب‌ به‌ رهبری‌ میشل‌ عفلق‌ (د 1368ش‌ / 1989م‌) و صلاح‌الدین‌ بیطار (د 1359ش‌ / 1980م‌) در سوریه‌ تشكیل‌ شد و سپس‌ در دیگر كشورهای‌ عربی‌ نیز نفوذ یافت‌.
بغی | مهدی غفاری بَغْی‌، تعبیری‌ قرآنی‌ به‌ معنای‌ تجاوزگری‌ كه‌ زمینه‌ساز اصطلاحی‌ فقهی‌ به‌ معنای‌ سركشی‌ گروهی‌ از مسلمانان‌ در برابر امام‌ مشروع‌ بوده‌ است‌. مرتكب‌ بغی‌، باغی‌ (جمع‌: بغات‌) خوانده‌ شده است‌. در منابع‌، در مقابل‌ اصطلاح «اهل‌ بغی‌»، «اهل‌ عدل‌» به كار رفته‌
بغوی | هادی رهنما بَغَوی‌، ابومحمد حسین بن مسعود (432-516ق‌ / 1041-1122م‌)، ملقب‌ به محیی‌السنه‌ و معروف‌ به «فراء» یا «ابن‌ الفراء»، عالم‌ سلفی‌گرای شافعی‌ كه‌ آثاری‌ بسیار متداول‌ در حوزه‌های‌ حدیث‌، تفسیر و فقه‌ داشته‌ است‌. وی‌ به‌ شهر یا ولایت‌ بغشور (هـ م‌) در شمال‌ بادغیس‌ منسوب‌ است‌
بقاعی | مهدی مطیع بِقاعی‌، ابوالحسن‌ ابراهیم‌ بن‌ عمر بن‌ حسن‌ (809 - 885ق‌ / 1406-1480م‌)، مفسر، مورخ‌ و محدث‌ شافعی‌. وی‌ در قریۀ «خربة روحاء» در ناحیۀ بقاع‌، واقع‌ در لبنان‌ كنونی‌ متولد شد؛ به‌ همین‌ سببـ‌ به‌ او نسبت‌ خرباوی‌ هم‌ داده‌اند.
بکر بن محمد بن علاء قشیری | فرامرز حاج منوچهری بَكْرِ بْن مُحَمَّدِ بْن عَلاءِ قُشِیری، ابوالفضل (ربیع‌الاول 344 / ژوئیۀ 955)، فقیه و قاضی مالكی مصر. خاندان بكر از ازد شَنوئه و ساكن در بصره بودند. وی از سوی پدر، نسب به زیاد ابن ولید می‌برد و مادر وی از نوادگان عِمران بن حُصَین، از اصحاب رسول اكرم (ص) بود.
بقره، سوره | محمدعلی لسانی فشارکی بَقَره‌، دومین‌ و طولانی‌ترین‌ سورۀ قرآن‌ مجید، دارای‌ 40 واحد موضوعی‌ (ركوع‌)، 286 (یا 284 یا 285 یا 287) آیه‌، 121‘6 كلمه‌ و 500‘25 حرف‌ (خازن‌، 1 / 19؛ فیروزآبادی‌، 1 / 133؛ قس‌: رامیار، 583).
بقی بن مخلد | احمد پاکتچی
بکیر بن اعین |
بلد | مهدی مطیع بَلَدْ، سورۀ نودم‌ قرآن‌ کریم‌ که‌ برحسب‌ ترتیب‌ نزول‌، سی‌ و پنجمین سوره‌ از سور مکی‌ به‌شمار می‌رود. این‌ سوره‌ دارای‌ 20 آیه، 82 کلمه و 330 حرف است (میبدی، 10 / 496؛ رامیار، 244).
بلعم باعور | فرامرز حاج منوچهری بَلْعَمِ باعور (یا باعورا)، دانشوری‌ پرهیزگار در قصص‌ بنی‌اسرائیل‌ که‌ فرجام‌ کار او به‌ تباهی‌ انجامید. داستان‌ بلعم‌ بن‌ باعور (بلعام‌ بن‌ بعور)، از مضامین‌ مشترک‌ در نوشته‌های‌ دینی‌ عهدین‌ و روایات‌ اسلامی‌، با خطوط کلی‌ همسان‌ است‌.
بلقیس | فرامرز حاج منوچهری بِلْقیس‌، نامی‌ که‌ در روایات‌ اسلامی‌ برای‌ ملکۀ سبای‌ مذکور در قرآن‌ کریم‌ آمده‌ است‌. براساس‌ آیاتی‌ از سورۀ نمل‌، سلیمان‌(ع‌) به‌ وسیلۀ هدهد از مردم‌ خورشیدپرست‌ سرزمینی‌ آگاه‌ شد که‌ زنی‌ بر ایشان‌ حکم‌ می‌راند...
بلقینی | مصطفی فارویی فیروزی بُلْقینی‌، خاندانی‌ شافعی‌ مذهب‌ِ فلسطینی‌تبار و سرشناس‌ در مصر و شام‌ در سده‌های‌ 7-9ق‌ / 13-15م‌. اینان‌ که‌ از خانوادۀ عالمان محلی‌ شهرستانهای‌ مصر بودند، با نفوذ به‌ دستگاه‌ حکومتی‌ ممالیک‌، برای‌ خویش‌ اعتباری‌ درخور به‌ هم‌ رساندند.
بلوغ | علی تولایی بُلوغ، اصطلاحی در فقه و حقوق، به معناي رسيدن انسان به مرحله‌اي از رشد كه ملزم به رعايت قوانين شرعی يا عرفی باشد. بلوغ يكی از شرايط عمومی ‌الزام به تكاليف، و برخورداري از برخی حقوق است كه «اهليت» خوانده می‌شوند.
بنا، احمد | محمدعلی لسانی فشارکی بَنّا، احمدبن محمد (د 1117ق / 1705م)، فقيه شافعی، مُقري بزرگ مصر و صوفی سدۀ 12ق. وي در زادگاه خويش دمياط، نشو و نما يافت و حافظ كل قرآن گرديد.
بنارسی | فرهنگ مهروش بَنارَسی، امان‌الله بن نورالله بن حسین (د 1133ق / 1721م)، حافظ قرآن، فقیه، اصولی و صوفی حنفی. بسیاری از منابع متأخر وی را به تبحر در معقول و منقول ستوده اند
بنی اسرائیل، سوره |
بنی اسرائیل | فرهنگ مهروش بَنی اِسْرائیل، قومی ‌كه بارها در قرآن كریم یاد شده، و از نیایش یعقوب (اسرائیل) (ع) نام گرفته است.
بنیامین | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث بِنْیامین، یكی از فرزندان یعقوب (ع) ونیای یكی از اسباط دوازده‌گانۀ بنی اسرائیل. در قرآن كریم به نام او اشاره نشده، ولی در بسط داستان در روایات اسلامی، از او همواره با نام یاد شده است.
بنی هاشم | فرهنگ مهروش بَنیْ‌هاشِم، تیره‌ای از قریش كه به نسبت سایر تیره‌ها، پیش از اسلام از موقعیت اجتماعی والاتری برخوردار بودند و از آن پس، به اقتضای فرهنگ قبیله‌ای جزیرة العرب، در عرصۀ سیاسی، و از حدود آغاز دورۀ عباسی، همچون نماد دوستی و نزدیكی با پیامبر اكرم (ص) در صحنۀ فرهنگی جای جای جهان اسلام ایفای نقش كردند و در میان مسلما...
بوسنوی | مریم صادقی بوسْنَوی، محمد بن موسی سرایی (د 1045 یا 1046ق/ 1635 یا 1636م)، مفسر و قاضی القضات حلب. وی به سبب احاطه‌ای كه بر علوم رایج زمان خود داشت، به «عَلاّمَك» ملقب شد
بونی، ابوالعباس احمد بن قاسم | فرهنگ مهروش بونی‌، ابوالعباس احمد بن قاسم بن محمد ساسی تمیمی (1063- 1139ق‌ /1653-1727م‌)، فقیه‌ مالكی، محدث‌ و ناظم‌ آثار پیشینیان‌. كتانی‌ به‌ نقل‌ از معاصر وی‌، عبدالرحمان‌ جامعی‌، نام‌ جد وی‌ را محمد معروف‌ آورده‌ است‌
بویطی | علی تولایی بُوَیطی‌، ابویعقوب یوسف بن‌ یحیی‌ قرشی‌ (د 231ق‌ /846م‌)، فقیه‌، زاهد و محدث‌ مصری‌، شاگرد و جانشین‌ شافعی‌. نسبت‌ وی‌ به‌ بویط، روستایی‌ در صعید مصر می‌رسد
بهاءالدین عاملی |
بهشت | احمد پاکتچی , فاطمه لاجوردی , شهرام خداوردیان , مهبانو علیزاده , رضا عباسی بِهِشْت‌، جایگاهی در جهان‌ پس‌ از مرگ‌ كه‌ انسان‌ رستگار در آن‌ زندگی‌ آرمانی‌ را تجربه‌ خواهد كرد. در قرآن‌ كریم‌، از این‌ جایگاه‌ با نامهای «الجنة» و «الفردوس‌» و گاه‌ با تعبیرهای‌ وصفی «نَعیم‌» و «حُسنی‌» سخن‌ رفته‌ است‌.
بهوتی | علی تولایی بُهوتی، ابوالسعادات‌ منصور بن‌ یونس‌ (1000-1051 ق‌ / 1592-1641 م‌)، فقیه‌ حنبلی مصر. نسبت‌ وی‌ به‌ بهوت‌، یكی از روستاهای‌ غرب‌ مصر باز می‌گردد كه‌ نام‌ افرادی‌ از این‌ منطقه‌ در شمار عالمان‌ متأخر حنبلی به‌ چشم‌ می‌خورد.
بیاضی، زین الدین | محمد کاظم علوی بَیاضی‌، زین‌الدین‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ یونس‌ (791-877ق‌ / 1389-1472م‌)، متكلم‌ امامی‌. وی‌ در نبطیۀ جبل‌ عامل‌ به‌ دنیا آمد و همان‌جا درگذشت‌ (افندی‌، 4 /256؛ مرعشی‌، 1 /6، 8). شهرت‌ او به‌ نباطی‌ و عاملی‌ از همین‌جاست‌.
بیاضی زاده | علی اکبر دیانت بَیاضیْ‌زاده‌، كمال‌الدین‌ احمد بن‌ حسن‌ (1044- 1098 ق‌ / 1634-1687م‌)، از عالمان‌ فقه‌ و كلام‌ در قلمرو دولت‌ عثمانی‌. پدرش‌ حسام‌الدین‌ حسن‌ بیاضی‌ از عالمان‌ بوسنی‌ بود و ازاین‌رو، وی‌ به‌ بوسنوی‌ و رومی‌ نیز معروف‌ شده‌ است‌
بیانی، ابومحمد | فرهنگ مهروش بَیّانی‌، ابومحمد قاسم‌ بن‌ محمد بن‌ قاسم‌ اموی‌ (پس‌ از 220- ح‌ 278 ق‌ /835-891 م‌)، فقیه‌ و محدث‌ اندلسی‌. وی‌ به‌ بیانه‌ (ه‍ م) شهری‌ در نزدیكی‌ قرطبه‌ منسوب‌ است‌. جد سوم‌ وی‌ سیار، مولای‌ ولید بن‌ عبدالملك‌ بوده‌ است
بیت المعمور | فرامرز حاج منوچهری بِیتُ الْمَعْمور، تركیبی‌ قرآنی‌ به‌ معنای «سرای‌ آباد» كه‌ در دیدگاه‌ بیشتر مفسران‌، قابلیت‌ همسنگی‌ با بیت‌الحرام‌ را داراست‌.
بیض، ایام | فرهنگ مهروش بیض‌، اَیام‌، عنوانی‌ برای‌ روزهای‌ سیزدهم‌، چهاردهم‌ و پانزدهم‌ ماههای‌ قمری‌. از آنجا كه‌ نور ماه‌ در شبهای‌ این‌ 3 روز از شبهای‌ دیگر بیشتر است‌، مطابق‌ رسم‌ عرب‌ در نام‌گذاری‌ روزهای‌ مختلف‌ ماه‌ به‌ تناسب‌ روشنایی‌ شبها، بدین‌ نام‌ خوانده‌ شده‌اند
بیضاوی | فرامرز حاج منوچهری بِیضاوی‌، ناصرالدین‌ عبدالله‌ بن‌ عمر بن‌ محمدشیرازی‌، مفسر، فقیه‌، اصولی‌ و قاضی‌ شافعی‌ در سده‌های‌ 7 و 8 ق‌ / 13 و 14م‌، با گرایش‌ كلامی‌ اشعری‌ كه‌ به‌ ویژه‌ ارزشمندی‌ برخی‌ آثار او در زمینه‌های‌ تفسیر، اصول‌ فقه‌ و كلام‌، اسباب‌ اشتهار او را فراهم‌ آورده‌ است‌.
بیعانه | علی تولایی بِیعانه‌، به‌ معنای «پیش‌ بها»، اصطلاحی‌ فقهی‌ و حقوقی‌ در معاملات‌ كه‌ به‌ موجب‌ آن‌، بخشی‌ از بهای‌ مورد معامله‌ هنگام‌ قرارداد پرداخت‌ می‌شود.
بیعت | احمد رضوانی
بیع | علی تولایی , احمد باقری یع‌، اصطلاحی‌ فقهی‌ و حقوقی‌، ناظر به‌ گونه‌ای‌ از معامله‌ كه‌ در آن‌ كالایی‌ با عوضی‌ معلوم‌، اعم‌ از كالا یا وجه‌ نقد مبادله‌ می‌شود. بیع‌ از عقود لازم‌ است‌. در منابع‌ فقهی‌، بیع‌ فرد اجلای‌ معاملات‌ مالی‌ محسوب‌ می‌شود و باتوجه‌ به‌ پیشینه‌ و گسترۀ دیرینۀ آن‌، بسط یافته‌ترین‌ مبحث‌ در مباحث‌ معاملات‌ است‌...
بیکندی، ابوعبدالله | فرامرز حاج منوچهری بِیكَنْدی‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ سلام‌ بن‌ فرج‌ بخاری‌ (د صفر 225 / دسامبر 839)، محدث‌ اهل‌ ماوراءالنهر و استاد بخاری‌، صاحب‌ صحیح‌. وی‌ در بیكند، یكی‌ از شهرهای‌ نزدیك‌ بخارا به‌ دنیا آمد
بین الطلوعین | فرهنگ مهروش بِینَ الطُّلوعِین‌، فاصلۀ زمانی‌ میان‌ دمیدن‌ صبح‌ صادق‌ و طلوع‌ آفتاب‌. اطلاق‌ بین‌ الطلوعین‌ به‌ زمان‌ میان‌ صبح‌ كاذب‌ و صبح‌ صادق‌ (نک‍ : لغت‌نامه‌... )،غیرمستند و سهو است‌.
بینه | محمد علی علوی بَینه‌، نام‌ نود و هشتمین‌ سورۀ قرآن‌ كریم‌، دارای‌ 8 (یا 9) آیه‌، 94 كلمه‌ و 399 حرف‌ (خازن‌، 4 / 398؛ فیروزآبادی‌، 1 / 533؛ نیز نک‍ : رامیار، 590).
بینه | مهدی غفاری
بیهقی، ابوبکر | احمد پاکتچی بِیهَقی‌، ابوبكر احمد بن‌ حسین‌ بن‌ علی‌ خسروجردی‌ (384- 458 ق‌ / 994-1066 م‌)، محدث‌ نامی‌ اهل‌ سنت‌ كه‌ تلاش‌ داشت‌ پیوندی‌ میان‌ تعالیم‌ مذهب‌ شافعی‌ و كلام‌ اشعری‌ با مكتب‌ اصحاب‌ حدیث‌ برقرار سازد.
پل صراط |
اخوتبوک | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اَخوتَبوک، ابوالحسین عبدالوهاب بن حسن بن ولید بن موسی بن سعید کلابی (306-396ق/ 918-1005م)، محدث دمشقی. نسبت کلابی بن کلاب بن ربیعة بن عامربن صَعصَعه بازمی‌گردد (ابن‌حجر، 3/ 1223). تولد وی به گفتۀ خودش در ذیقعدۀ 306، یا به روایتی دیگر در ربیع‌الاول 305 بوده است (ابن عساکر، 10/ 599).
اخوان | احمد پاکتچی اِخْوان، یکی از 3 طایفۀ اصلیِ مسلمانانِ چین، و یکی از دو گرایش متأخر اسلامی در این کشور که پیدایی آن به عصر سلسلۀ منچو تبارِ چینگ بازمی‌گردد و زمینۀ اصلیِ تعالیمِ آن، اصلاح‌طلبیِ دینی و دوری از مظاهری است که توسط آنان بدعت شمرده می‌شود.
ادب القاضی | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اَدَبُ الْقاضی‌، یا ادب القضاء، عنوانی‌ مشترك‌ برای‌ شماری‌ از نوشته‌های‌ فقیهان‌ مذاهب‌ اسلامی دربارۀ آنچه‌ به‌ آداب‌ قضا و شرایط قاضی‌ از نظر شرع‌ اسلام‌ مربوط می‌شود.
ادریسی | مهدی سلماسی اِدْریسی‌، ابوعبدالله (یا ابوجعفر یا ابوالقاسم‌) محمد بن‌ عبدالعزیز بن عبدالرحیم‌ فاوی‌ (568-649ق‌/ 1173-1251م‌)، محدث‌، مورخ‌ و نسب‌شناس‌. پدر او كه‌ اهل‌ مغرب‌ بود، به‌ مصر رفت‌ و در منطقۀ فاویعیش‌ در شمال‌ مصر اقامت‌ گزید و در این‌ شهر بود كه‌ محمد متولد شد و به‌ همین‌ سبب‌ او را فاوی‌ خوانده‌اند (ادفوی‌، ...
ادعیه |
اذان و اقامه | عبدالامیر سلیم اَذانْ وَ اِقامه‌، دو اصطلاح‌ فقهی‌:

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام