مقاله

گادامر از فیلسوفانی است که به تأثیر از نگاه هرمنوتیکی هایدگر با بسط نظریه فرنسیس ارسطویی به توضیح رخداد فهم می پردازد. نشست گروه غرب شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در هفته آخر تیرماه به توضیح و بسط این موضوع اختصاص داشت.

افزون بر دو کتاب «مجموعه نطق‌ها و مکتوبات آیت‌الله کاشانی» و «تاریخ مبارزات نهضت صنعت نفت ایران از نگاهی دیگر» در سال 1384 کتابی با عنوان «نیروی مذهبی بر بستر حرکت نهضت ملی» از سوی علی رهنما با رویکردی پژوهشی ـ‌ اسنادی منتشر شد. به طور کلی امکان پدیدآمدن یک گرایش دینی ـ سیاسی واحد در شرایط و اوضاع آن سال‌ها ممکن نشد و به عبارتی انواع و اقسام عقاید کمابیش مشابه درباره نهضت ملی شدن نفت و گروهی از مسائل دیگر مرتبط از جمله واقعه30 تیر زیر چتر ملی شدن قرار گرفت.

تجربه قیام 30 تیر که تجلی همبستگی ملی و پیروزی اندیشه مردم‌سالاری بر استبداد و استعمار بود با روی ‌کار آمدن دولت ملی دکتر محمد مصدق در هشتم اردیبهشت 1330 عملا دو نهاد قدرت در ایران تشکیل شد؛ چراکه مصدق که از رجال سیاسی خوشنام آن زمان بود که دارای استقلال رای و سلامت نفس بود و به هیچ عنوان از دربار و سازمان‌ها و دول خارجی نیز تبعیت نمی‌کرد. دو اركان قدرت اصلی آن مقطع عبارت بودند از دولت قانونی دکتر محمد مصدق و دیگری دربار با اتکا به نیروی نظامی.

دوگانه مصدق- قوام در تاریخ سیاسی معاصر ایران به دلایلی چون نماد‌سازی، هویت‌یابی و ساخت هژمونی سیاسی، از سوی حامیان و مخالفان این دو مدل سیاست‌ورزی ایرانی در دهه‌های 20 و 30 را از ساحت و بافت تاریخی‌شان خارج كرده است. قوام و مصدق از بازمانده‌های دیوان‌سالاری سنتی ایران ، خاندان‌های منشیان و مستوفیان دوران قاجار بودند و بازیگرانی پراگماتیك در عرصه سیاست. در باور سیاسی مصدق و قوام اندیشه مشروطه‌خواهی و تشكیل دولت ملی مشهود بود. عیار سیاسی مصدق را می‌توان تركیبی از مشروطه‌خواهی سنتی و توده‌یی و عیار سیاسی قوام رویكرد نخبه‌گرایانه و سیاست‌ورزی تشكیلاتی و امتناع از قاعده بازی سیاست توده‌یی تلقی كرد.

حسین شاكری در کتاب «الحسن المجتبی(ع): كتاب علمی، أدبی، تاریخی یبحث فی حیاه النبی(ص) و العتره الطاهره»، سیره عملی امام حسن مجتبی(ع) را مورد بررسی قرار داده است. در مقدمه، چند روایت از پیامبر اكرم(ص) در مقام و منزلت امام حسن(ع) آمده است. در فصل اول مختصری از زندگینامه و خصوصیات همسران و فرزندان امام آمده است.

آیا تمام افعال ما در شبانه روز وگذر عمر مبتنی بر فكر و اراده و طرح و اندیشه كلی و قبلی است؟آیااصلا چنین چیزی (عمل بر مبنای اندیشه آنی و جاری) امكان‌پذیر است؟ اگر چنین نیست، رانه و موتور محركه افعال و كنشها و واكنشها ی ما در اجتماع چیست؟

کتاب مسائل ابن زهره، شامل مهم ترین سوالاتی است که شیعیان از علامه حلی، یکی از بزرگترین فقهای تاریخ شیعه در اوائل قرن هشتم پرسیده اند. این پرسش ها شامل مهم ترین دغدغه های فکری و فقهی آنان در عراق این دوره تاریخی است. پاسخ های ارائه شده همچنین نشانگر تاثیر گذاری مکتب فقهی و کلامی حله روی شیعیان بعد از این دوره است.

آب، حیاتی‌ترین عنصر جهان هستی است که هرگونه زیست انسانی و طبیعی بدون آن محال است. از گذشته‌های بسیار دور تا کمی پیش از اکنون، آب، جایگاه ویژه‌ای نزد انسان داشته و بعنوان یک پدیده‌ی مقدّس همواره در خور احترام بوده است. این تقدّس در اشکال گوناگونی در بین مردم دیده میشد که استفاده‌ی درست و پیشگیری از هدر رفت و صرفه‌جویی در مصرف آب یکی از این اشکال به شمار می‌رفت. تحولات اساسی در دنیای کنونی تغییراتی را در سبک زندگی مردم ایجاد کرده است که آب را به یک کالای مصرفی تبدیل نموده و از اهمیت حیاتی آن کاسته است به گونه‌ای که با وجود هشدارهای جدی درباره‌ی بحران کم آبی، بازهم شاهد مصرف نادرست آب هستیم به ویژه درکشورهای کم آبی مثل ایران که این روند، شدت بیشتری دارد.

پسا مدرنیسم نمونۀ کاملی از مفهوم‌های هزار و یک رنگِ نیمۀ دوم قرن بیستم و نیمۀ اول قرن بیست و یکم است. این مفهوم در نسبت با فلسفۀ تاریخ‌نگاری به طرق مختلف در نظر گرفته شده‌است؛ هم به عنوان فرمی ‌بالقوه برای رهایی از محدودیت‌ها و سنت‌های مدرنیسم و هم به عنوان سوق دهنده‌ای به سمت کلبی مسلکیِ نیهیلیستی (nihilistic cynicism)، که خود تهدیدی‌ست در راستایِ پایان دادنِ خودِ تاریخ. پسا مدرنیسم واکنش‌های احساسی شدیدی را برانگیخته، این واکنش‌ها نمونۀ آشکارِ آن‌دسته از ناهنجاری‌های شناختی هستند که وقتی بروز می‌یابند که اَشکال جدیدِ تفکر، افق‌های سنتی را به چالش می‌کشند، و این خود حاکی از دلالت‌های ضمنیِ بسیار وسیع آن است؛ در حال حاضر تاثیراتِ پسا مدرنیسم هم در زمینۀ کنشِ تاریخ‌نگاری و هم (به ویژه) در زمینۀ فلسفۀ تاریخ‌نگاری شایان توجه است.

یكی از مباحثی كه در الهیات و فلسفه دین اهمیت فراوان دارد، چگونگی برخورد علم و دین است. از آنجا كه این دو دانش با مسائل دینی سروكار دارند به بحث علم و دین و مناسبات آن دو با یكدیگر می‌پردازند. علاوه بر این، افراد متدین طالب معرفت نیز تمایل دارند تا از نحوه رابطه علم و دین اطلاع حاصل كنند. بنابراین پرداختن به این موضوع ضروری می‌نماید پیش از آنكه به نحوه برخورد علم و دین با یكدیگر بپردازیم، لازم است منظور از این دو را مشخص كرد.