مقاله

دالانی که بشریت از آن عبور کرده و تا به امروز رسیده است آن قدر خاطرات اندوه بار بجا گذاشته تا او را متقاعد کند که ناگزیر باید به آینده‌ای روشن‌تر از گذشته دل خوش کند.آثار تازیانه‌های اصحاب زر و زور و تزویردر طول قرنها چنان چهره خرد آدمی را بر افروخته ساخته که مجاب شود مرهمی باید کارستان تا خاطرات تلخ گذشته را به امید افقی آرمانی تاب آورد.محنت‌ها به آخر رسد و شب سیاه تحقیر و تضییع کرامت و حیثیت انسانی منتهی به مطلعی مشعشع و کامیاب کننده خواهد گشت.

ماه مبارک رمضان، ماهی است که عبد کلام ربّش را بازگو می‌کند؛ یعنی ماه تلاوت «قرآن» است و ماهی است که عبد با ربّ خود سخن می‌گوید که از آن به «دعا» تعبیر می‌کنیم. دعا هم دو نوع مأثور و غیرمأثور دارد كه دارای آداب و شرایطی است. عواملی هستند که بر روی دعا اثر می‌گذارند؛ یعنی هر چند كه دعا خودش کاربرد دارد، ولی عواملی هستند که در سه رابطه بر روی دعا اثر می‌گذارند؛ اوّل تشدید مقتضی، دوم به فعلیت رساندن مقتضی، سوم تسریع در اجابت. اموری که در این سه رابطه بر روی دعا اثر می‌گذارد، یک بخش از آنها «اعمال» هستند، یك دسته «زمانها» هستند و یك دسته هم «حالات» هستند.

عبدالله بن علی خنیزی (1931م)، در کتاب سه جلدی «قطاف المسجد 1ـ الحسنان(ع) فی الصلح و الثوره 2ـ استقراء بنود المعاهده»، که مؤسسه البلاغ در بیروت چاپش کرده و در واقع خطبه‏های سلسله‏وار نماز جمعه وی است، نگاهی تحلیلی و استدلالی به موضوعات و برداشتهای تربیتی و عقیدتی از سیره امام حسن و امام حسین نموده است.

راه سلوک به سوی خدا همواره باز است و هرکسی بسته به استعداد و کوشش خود می‌تواند در این راه گام بگذارد. یکی از رایج‌ترین خطاها در زمینه ارتباط انسان و خدا، آن است که گمان کنیم این راه تنها به روی تعداد اندکی از آدمیان گشوده است و جز آنان کسی راهی به حریمِ حرم خدا ندارد. مطابقِ آموزش‌های پیامبران و عارفان، خداوند بی‌واسطه و به طور مستقیم با دل‌های تک‌تک انسان‌ها ارتباط برقرار می‌کند و به قول مولانا «اتصالی بی‌تکیف و بی‌قیاس بین ناس و ربُّ النّاس» وجود دارد(مثنوی معنوی، د 4 ب 760). مولوی در بیت‌های زیر، ضمن نقل سخنان کسانی که باب ارتباط میان انسان و خدا را مسدود می‌دانند، همه آن‌ها را دروغ و نادرست می‌شمارد:

در تاریخ 21 خرداد سال 1291 شمسی برابر با 24 جمادی الثانی 1330 قمری و 11 ژوئن 1912 میلادی، شهر بیرجند، شاهد تولد کودکی بود که بعدها آرام آرام در زیر پرتو خورشید گرمابخش و جانفزای آن سامان، رشد کرد، قد کشید و در جامعه علمی کشور و جهان همچون ستاره‌ای درخشید. در دو سالی که از غم فقدان و هجران او می‌گذرد، ده‌ها و صدها، مراسم نکوداشت، یادبود، سخنرانی، پخش فیلم‌های مستند و خبری، چاپ مقاله و مطالب گوناگون درباره این دانشی مرد بی‌ادعای دریادل کویر گذشت ولی به‌نظر می‌رسد با این‌همه هنوز هم گفته‌های زیادی درباره شخصیت علمی و اخلاقی او وجود دارد.

نگاه حضرت علی(ع) به مقوله های اعتدال، عدالت و حکمرانی ریشه در جهان بینی الهی و انسانی وی دارد. ایشان راه های دین را معتدل و عدالت را موجب پایایی انسان و نظام بخش حکومت می داند و شاخص های حکمرانی خوب را تبیین می کند.

«سیاست امام علی(ع) و حسنین(ع) در رابطه با حكومت و فتوحات خلفا»، از عبدالله خانقلی همدانی، پژوهشی در باب سیره سیاسی علی(ع) و موضع‏گیری‏های آن حضرت در مورد حكومت خلفا است. نویسنده ابتدا دورنمایی از زندگانی امام علی و امام حسن و امام حسین(ع) ارائه كرده و سپس به بیان مفهوم سیاست در اسلام از دیدگاه علی(ع) پرداخته است. وی آنگاه به ضرورت وجود حكومت و مبانی فكری آن اشاره دارد و معتقد است كه همواره باید یك پیشوای عادل و معصوم در رأس حكومت باشد تا ولایت الهی را اعمال نماید.

در قرآن به نمونه‌های اذیت و آزار رسولان خدا و مؤمنان به دست كسانی كه در برابر دعوت‌ فرستادگان الهی ایستادگی كردند، اشاره شده است. اصحاب اُخدود یكی از این اقوام است كه آتشی بزرگ و پردامنه افروختند و به مؤمنان می‌گفتند: «یا از ایمانتان به پیامبری كه آمده است برگردید یا خود را در آتش بیندازید»، آنان نیز خود را در آتش می‌انداختند؛ اما از ایمانشان بر نمی‌گشتند. قرآن می‌فرماید: مرگ بر اصحاب اخدود: قُتل اصحاب الاخدود. النار ذات الوقود. اذ هم علیها قعود...

شب قدر در تعلیمات اسلامی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. بر اساس آیه اول سوره مباركه قدر، در این شب، قرآن كریم در یك نزول دفعی به سینه مبارك پیامبر اكرم(ص) نازل شده است. نكته دیگر، شیوه بیان آیه «و ما أدراك ما لیله القدر» است. عرب كلمه «ما أدراك» را هنگامی به كار می‌برد كه بخواهد اهمیت مطلب را بیان كند. می‌فرماید: چه می‌دانی كه شب قدر چه شبی است؟ به عبارت دیگر، می‌فرماید: درك اهمیت شب قدر به اندازه‌ای است كه نمی‌توان آن را وصف كرد و انصافاً توصیف این شب قدر در قالب واژه‌ها و الفاظ نمی‌گنجد. «لیله القدر خیرٌ من ألف شهر: شب قدر از هزار ماه بهتر است.» [قدر،4] ارزش شب قدر افضل از هزار ماه است؛ و هزار ماه برابر با حدود هشتاد سال، یعنی عمر طبیعی یك انسان است؛ یعنی عبادت در این شب با ارزش‌تر از عبادت یك عمر است.

چگونگى ضربت خوردن حضرت علی(ع) در نوشته تاریخ‎نویسان پیشین یكسان نیست. در حالى كه طبرى و ابن سعد و دیگران نوشته‏اند: «چون [حضرت علی علیه السلام] از سایبانى كه به مسجد مى‏رسد، بیرون شد، ابن ملجم او را ضربت زد.» یعقوبى كه تاریخ او پیش از اینان نوشته شده گوید: «پسر ملجم از سوراخى كه در دیوار مسجد بود، شمشیر بر سر او زد.» اما نوشته ابن اعثم كه هم عصر طبرى است، با نوشته آنان مخالف است و با آنچه میان شیعیان مشهور است مطابق مى‏باشد.