اخبار

در طول تاریخ ایران اسلامی با رسمیت یافتن مذهب تشیع در عصر صفوی، بسیاری از مجتهدان و علما برای انجام امورات حکومت و مأموریتهایی چون صدر، شیخ الاسلام و سایر مقامات قضایی (به عنوان نماینده تام الاختیار شاه در اجرای حقوق عمومی و کیفری و بسیاری از امور) نقش مهمی ایفا نمودند.

بر اساس منابع موجود، سابقه‌ی تذکره نویسی فارسی به دهه‌ی پایانی قرن پنجم و اوایل قرن ششم باز می‌گردد. در این سال‌ها، ابوطاهر خاتونی، از رجال دولت سلجوقی و از بزرگان ادب آن دوره، به تالیف تذکره‌ای در احوال و اشعار شاعران پارسی‌گوی دوره‌ی خود دست یازید و آن را مناقب اشعرا نام نهاد.

موالی از شعرای متوسط عصر صفوی و از سرایندگان خوش طبع و الحان آن دوره بوده و اشعارش در حد کمال و نهایت حال و روانی مقال و متضمن انواع صنایع لفظی و معنوی و تشبیهات و استعارات می‌باشد.

در بخش مخطوطات بنا داریم تعدادی از مکاتیب و ترسلات عرفانی قرون 9 و 10 ه.ق را منتشر نماییم. این آثار که همراه با توضیحات و شرح مشکلات منتشر خواهد شد بیانگر جلوه ها و گرایشات خاص تصوف در عصر صفوی است و می دانیم که تصوف و عرفان در عصر صفوی تغییرات مهمی در شکل و محتوا داشته و راه متفاوتی را برگزید. به همین دلیل لازم بود طی مقدمه ای در این باره توضیحاتی داده شود. این نوشته، مقدمه ای بر مخطوطات و مکاتیب عصر صفوی است که از شماره آتی تقدیم خوانندگان عالیمقام اطلاعات حکمت و معرفت خواهد شد.

گستره تاریخ اجتماعی ایران، بستری درهم‌پیچیده و گوناگون از پدیداری نهادهای مختلف است که نهاد فتوت (جوانمردی) از آن جمله به شمار می‌آید. شکل‌گیری این نهاد با توجه به بن‌مایه‌های کهن فرهنگی ایران و واکنش مردم نسبت به جور فرمانروایان، صورتی یاریگرانه و رهایی‌بخش داشته است، چنانکه جوانمردان، جز در برخی انحرافات، همواره به عنوان چهره‌هایی یاریگر و همراه به مردم ستم‌کشیده یاری رسانده‌اند. نهاد فتوت، واکنش صورت‌بندی شده ایرانیان در برابر فشارهای زمانه برشمرده می‌شود که به منظور انسجام و پایداری بیشتر، صورت سازمانی هم بر خود گرفته است؛ تشکیلاتی که هر گوشه آن، در خود، باری سنگین از اعتقادات، باورهای مذهبی و معنوی را نهفته دارد. آگاهی از دگرگونی‌های نهاد فتوت در دوره‌های گوناگون، به کنکاش و وارسی دقیق نیاز دارد.