1394/2/19 ۰۹:۱۰
نوشتن يا گفتن درباره سبك و شيوه تاريخ‌نگري استاد مرحوم دكتر آيينه‌وند وقتي موسع مي‌طلبد. اما در اين مجال اندك چند نكته را اشاره مي‌كنم: ١- هر چند ايشان معتقد بود كه جعل و تحريف در تاريخ اسلام وجود دارد و وظيفه اصلي مورخ شناسايي اين جعليات است و اين مهم مقدور نيست مگر آن كه مورخ و تاريخنگار روشمند عمل كند، اما باور داشت در ميان حدود پنج هزار كتاب تاريخي اكثر آنها قابل اعتمادند. اين در صورتي است كه برخي تاريخ‌پژوهان آكادميك معاصر ما عكس اين باور را دارند و معتقدند اندكي از ميان اين همه روايت تاريخي از اسلام قابل اعتماد است. از جمله استاد دكتر سيد جعفر شهيدي.
نوشتن يا گفتن درباره سبك و شيوه تاريخ‌نگري استاد مرحوم دكتر آيينه‌وند وقتي موسع مي‌طلبد. اما در اين مجال اندك چند نكته را اشاره مي‌كنم:
١- هر چند ايشان معتقد بود كه جعل و تحريف در تاريخ اسلام وجود دارد و وظيفه اصلي مورخ شناسايي اين جعليات است و اين مهم مقدور نيست مگر آن كه مورخ و تاريخنگار روشمند عمل كند، اما باور داشت در ميان حدود پنج هزار كتاب تاريخي اكثر آنها قابل اعتمادند. اين در صورتي است كه برخي تاريخ‌پژوهان آكادميك معاصر ما عكس اين باور را دارند و معتقدند اندكي از ميان اين همه روايت تاريخي از اسلام قابل اعتماد است. از جمله استاد دكتر سيد جعفر شهيدي.
٢- در تاريخ‌نگاري اسلامي امتيازي نسبت به تاريخ‌نگاري شيعه در مقايسه با تاريخ‌نگاري اهل سنت قايل بود و دليل اين امر را اين مي‌دانست كه شيعه بيشتر از اهل بيت روايت مي‌كند تا اهل سنت كه از صحابه نقل مي‌كنند.
٣- دكتر صادق آيينه‌وند معتقد بود در تدوين سيره بايد به دو حوزه «تاريخ اجتماعي» و «اخلاق‌نگاري» بيشتر پرداخت. چون آنچه بيشتر درباره عصر نبوت مورد توجه بوده است، جنبه‌هاي نظامي و سياسي است.
٤- اين استاد تاريخ اسلام بر اين باور بود كه به مساله «كميت‌ها» و آمار و ارقام در تاريخ‌نگاري صدر اسلام و مطابقت آن با «كميت» هم‌عصر بايد توجه كرد. مثلا وقتي در يك گزارش تاريخي آن روزگار از ميزاني درهم و دينار گفته مي‌شود ارايه معادل آن در اين روزگار براي تاريخ‌پژوه ضروريست تا خواننده تاريخ ارقام و آمار رادر خلأ فهم و به عبارت بهتر نافهمي نكند .
اين در واقــع بخشي از دغدغه «تاريــخ‌نگاري كليومتـــريك» (ميان شيشه‌اي) است در حوزه و مكتــــــب تاريخ‌نگاري مكتب آنال به آن توجه شده است.
٥- ايشان در بررسي تاريخ زندگاني حضرت فاطمه(س) معتقد بود اگرچه سيره اجتماعي و سياسي آن بانو تحت‌الشعاع مساله فدك قرار گرفته اما آنچه مهم است اين برداشت از زندگاني حضرت است كه در نگاه ديني و تاريخي ما زن در جامعه حضور فعال داشته است و همه برداشت‌ها، برنامه‌ها و قانونگذاري‌ها در اين مسير بايسته است.
٦- نخستين آثار تاريخي استاد كه در دوره جواني بيشتر نوشته شده اين ماموريت را دارد تا «قيام‌هاي شيعه» يا «ادبيات مقاومت شيعه» يا «ادب سياسي در اسلام» الگوي بهره‌گيري و عبرت از تاريخ باشد. اما ايشان در ميانسالي و در دو دهه اخير باور داشت كه بزرگ‌ترين دغدغه در نگاه به تاريخ برداشتي است كه از آن «علم‌پروري» و «تمدن‌سازي» مستفاد شود. به نظر نگارنده اين دگرديسي يا چرخش در تاريخ‌نگري يا اجبار و «جبر سنين» است يا تجربه حكومتداري ديني جمهوري اسلامي. اين چند سطر مواردي مختصر است از نگاه استاد فرزانه زنده‌ياد به تاريخ و تمدن اسلامي و صدالبته بسط و تفسير هر يك كه بيشتر مي‌تواند حق مطلب و طبعا دين ما را ادا كند، فرصتي ديگر مي‌خواهد.
روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید