رستگاری فیلسوف

1397/1/14 ۰۹:۱۲

«داریوش شایگان درگذشت». این خبری بود كه صبح دومین روز بهار میان اهالی فرهنگ دست به دست شد، با اندوه و تاثر. قریب به دو ماه بود كه این پژوهشگر نامدار فلسفه و ادبیات در خوابی سنگین فرو رفته بود و احتمالا به سیر در عوالم انفسی می‌پرداخت، همچنان كه در سراسر زندگی ارزشمندش آفاق را درنوردید و به گوشه و كنار این عالم جهان چهل‌تكه سرك كشید.

محسن آزموده: «داریوش شایگان درگذشت». این خبری بود كه صبح دومین روز بهار میان اهالی فرهنگ دست به دست شد، با اندوه و تاثر. قریب به دو ماه بود كه این پژوهشگر نامدار فلسفه و ادبیات در خوابی سنگین فرو رفته بود و احتمالا به سیر در عوالم انفسی می‌پرداخت، همچنان كه در سراسر زندگی ارزشمندش آفاق را درنوردید و به گوشه و كنار این عالم جهان چهل‌تكه سرك كشید. از همان بدو انتشار خبر، پیام‌های تسلیت از سوی چهره‌های سرشناس منتشر شد، از فیلسوف و هنرمند و نویسنده و شاعر گرفته تا وزیر و وكیل و سیاستمدار. روز ششم فروردین‌ماه، در مراسم پرشكوه تشییع پیكرش شخصیت‌های متفاوتی حضور داشتند، از دوستان نزدیك چون كامران فانی و علی دهباشی گرفته تا اساتید صاحب‎نامی چون محمدرضا شفیعی‌كدكنی و بهاء‌الدین خرمشاهی و شاپور اعتماد و نصرالله پورجوادی و بابك احمدی و علی بلوك‌باشی و جواد طباطبایی و ایرج پارسی‌نژاد و سیدعلی محمودی و موسی اكرمی و ادبا و هنرمندانی مثل جواد مجابی و لیلی گلستان و بهمن فرمان‌آرا و آیدین آغداشلو و پژوهشگرانی جوان‌تر همچون محمدمنصور هاشمی و حسین شیخ رضایی. در این مراسم كه به همت كاظم موسوی بجنوردی در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد، سیاستمدارانی چون عباس آخوندی و غلامحسین كرباسچی و علی یونسی و مرتضی الویری و بهرام قاسمی نیز حضور داشتند. آیت‌الله مصطفی محقق‌داماد، فقیه فرهنگ‌دوست بر جنازه شایگان نماز خواند و در نهایت در قطعه هنرمندان بهشت‌زهرا(س) در كنار شاهرخ مسكوب آرام گرفت. یكی از مشكلات مترجمان فلسفه در ترجمه واژه Happiness آن است كه نمی‌دانند برای آن از میان واژگان متفاوت سعادت، شادی، بهروزی، خوشبختی و... كدام را برگزینند، زیرا هر یك از این اصطلاحات، تنها به وجه یا وجوهی از واژه لاتین اشاره دارد. مثلا خوشبختی بیشتر به جنبه واقع‌بودگی (facticity) و اتفاقی و جبری این اصطلاح اشاره دارد و خوشبخت علی‌الاصول كسی است كه بخت مساعدی در زندگی دارد، یعنی برای مثال در خانواده مرفهی به دنیا آمده یا در زندگی با آدم‌های درستی مراوده دارد. انسان شاد هم كسی است كه از نعمت‌های زندگی بهره‌مند شود، بهروزهم فردی است كه زندگی ارزشمندی دارد و آدم سعادتمند، كسی كه از خود نام نیك به جا می‌گذارد. از دید ما انسان‌های فانی، بدون تردید داریوش شایگان انسانی بود كه به تمام این معانی متصف بود، یعنی خوشبخت بود، از این جهت كه از خانواده‌ای فرهیخته برآمده بود و در زندگی پربارش با بزرگانی چون علامه طباطبایی و هانری كربن حشر و نشر داشت، شادكام بود، برای آنكه خیام‌وار، شادخوارانه، از موهبت‌های حیات بهره می‌گرفت و تا سرحد امكان به سیر آفاق و انفس پرداخت و بهروز زیست، چون با آثار پرباری كه داشت، از گفتار و نوشتار تا رفتار و برخورد، به جرم هستی افزود و دیگران را از ثمرات وجودش بهره‌مند ساخت و نام نیك از خود به جاودان باقی گذاشت. داریوش شایگان مصداق تام انسان سعادتمند به همه معانی آن بود، فیلسوفی كه حكیمانه زیست، ادیبی كه سرخوشانه نوشت و انسانی كه به تمام معنا اخلاقی بود و با مرگش دریغ و افسوس در دل همه مشتاقان فرهنگ به جای گذاشت. یادش ماندگار باد.

منبع: روزنامه اعتماد