اخبار

سال گذشته 5 بهمن ماه بود که دکتر داریوش شایگان دچار عارضه سکته مغزی شد و دوم فروردین در بیمارستان فیروزگر تهران درگذشت. در این یکسال، یادبودها و بزرگداشت‌های بسیاری برای او برگزار شد و بسیاری از اهالی فکر به ترسیم جهان اندیشگی او پرداختند. اما در سالگرد این فراق، به محضر یکی دیگر از چهره‌های اندیشه‌ای رفتیم که سابقه دوستی‌اش با شایگان به دوران نوجوانی‌شان برمی‌گردد، اما آنچه این دو را به هم پیوند می‌زند صرفاً این سابقه دوستی نیست؛ گویی آنچه بیش از هر چیز این دو را به هم گره می‌زند، دو دغدغه جدی است؛ یکی «فلسفه شرقی» و دیگری «شعر».

داریوش شایگان، فیلسوف، نویسنده و پژوهشگری بود که ایرانیان پیش از همه او را با کتاب «آسیا در برابر غرب» شناختند، کسی که در حوزه‌های متفاوت اندیشه و ادبیات فعالیت می‌کرد و آثاری چون «تصوف و هندوئیسم»، «افسون زدگی جدید»، «بت‌های ذهنی و خاطره‌های ازلی»، «سرزمین سراب‌ها»، «انقلاب دینی چیست؟»، «آمیزش افق‌ها»، «بینش اساطیری»، «در جستجوی فضاهای گمشده»، «نگاه شکسته» و «فانوس جادویی زمان» بخشی از آثار اوست. این آثار معمولا شایگان را به عنوان یک متفکر، فیلسوف و پژوهشگر مطرح می‌کند اما یک وجهه داریوش شایگان که کمتر به آن اشاره و پرداخته شده است، شایگان شاعر است؛ شاید کمتر کسی بداند که شایگان فیلسوف شعر هم می‌سروده است.

کتاب «از کران تا کران از دریا به دریا» برگردان مجموعه اشعار داریوش شایگان از فرانسه به فارسی است که به‌تازگی با ترجمه گلنار گلناریان و به همت نشر شهاب ثاقب روانه بازار نشر شده است. پنجم اسفند ماه به همت مجله بخارا جلسه رونمایی این کتاب در خانه اندیشمندان علوم‌انسانی برگزار شد. محمدمنصورهاشمی ازجمله سخنرانان این جلسه بود که با الهام از مقدمه‌ای که هانری کربن بر مجموعه اشعار شایگان به زبان فرانسه نگاشته است به «نسبت شعر و فلسفه و جمع این دو در جهان اندیشگی شایگان» پرداخت

آقای شایگان به ذات هندشناس است. در زمینه هند دكتری گرفته، رساله دكترای ایشان كه معرفی خواهم كرد در زمینه هندشناسی است و در واقع به یك معنی دكتر شایگان را باید هندشناسی بزرگ دانست. در حقیقت آنقدر كه راجع به آثاری می‎نویسند كه ایشان در آنها بیشتر به معضل جهانی و به خصوص جهان شرق و جهان اسلام و مساله سنت و مساله تجدد و مدرنیته می‎پردازند، به هندشناسی ایشان كمتر توجه نشان می‎دهند.

مراسم بزرگداشت زنده‌یاد داریوش شایگان، اندیشمند برجسته معاصر پنجشنبه 7 تیر با حضور رضا داوری‌اردکانی، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، غلامرضا اعوانی، محمد صنعتی، مجید رجبی معمار، علی دهباشی و دیگر چهره‌های فلسفه و هنر در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

مراسم گرامیداشت داریوش شایگان با حضور جمعی از اندیشمندان و اهالی قلم برگزار شد. طی چند ماهی که از درگذشت داریوش شایگان می‌گذرد، محفل‌های یادبود متعددی برای گرامیداشت او برگزار شده و اغلب حاضران در این یادبودها گلایه کرده‌اند که چرا ما از بزرگان مان غافل می‌شویم! و تنها هنگامی به یادشان می‌افتیم که آنان را به آغوش خاک سپرده ایم، نمونه‌اش فقدانی است که از درگذشت استاد شایگان احساس می‌شود، مرد اندیشمندی که از مطرح‌ترین هندشناسان جهان در دوران معاصر است اما نظام آموزشی هیچگاه از حضور او برای تدریس در دانشگاه‌ها بهره نگرفت.

در بین آثار متعددی که داریوش شایگان به زبان‌های فارسی و فرانسوی نوشته است، احتمالا دو کتاب «آسیا در برابر غرب» و «افسون‌زدگی جدید» بیش از سایر آثارش موضع وی را در قبال تمدن جدید غرب نشان می‌دهند. اگرچه کتاب «انقلاب دینی» شایگان نیز جزو آثار مهم اوست اما در گفت‌وگو با سروش دباغ، این کتاب را فاکتور گرفتیم تا شایگان متقدم و متاخر را در آینه آن دو اثر اساسی‌اش تماشا کنیم. سروش دباغ در چند سال گذشته سلسله‌جلساتی در معرفی و نقد متفکران برجسته ایران برگزار کرده است و در این جلسات مفصلا به بررسی آثار و اندیشه‌های داریوش شایگان نیز پرداخته است.

بزرگداشت نویسنده «پنج اقلیم حضور» در خانه هنرمندان با سخنرانی جمعی از شخصیت‌های برجسته علمی و فرهنگی برگزار می‌شود. به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، مراسم بزرگداشت زنده‌یاد داریوش شایگان، اندیشمند برجسته معاصر پنجشنبه ۷ تیر ساعت ۱۸ در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود. در این مراسم رضا داوری اردکانی، غلامحسین ابراهیمی دینانی، غلامرضا اعوانی، محمد صنعتی و آیدین آغداشلو به سخنرانی خواهند پرداخت.

از شمار جرایدی که باید بردشان در آلبوم تاریخ، یکی روزنامه آیندگان شماره ۱۴ فروردین ۱۳۵۸ است که خبر از اعلام رسمی تشکیل «جمهوری اسلامی» پس از برگزاری رفراندوم می‌داد و این پیام بنیانگذار انقلاب را در پیشانی خود داشت که «در اسلام اختناق نیست و در حکومت اسلامی مردم باید از خودشان بترسند نه از حکومت.» اما آینده را می‌شد در صفحه «دیدگاه‌ها» دید که مقاله‌ای داشت از احمد شاملو، که بخش‌های منتشرنشده مصاحبه‌هایش با کیهان و اطلاعات را فرستاده بود برای آیندگان و گله داشت از «ملاحظاتی» که تیغ سانسور را بر نظراتش کشیده بود.

بی ‏تردید کتاب دکتر شایگان، افسون‏زدگی جدید (هویت چهل ‏تکه و تفکر سیار)، را باید گام تازه‏ای در تاریخ روشنفکری این دیار تلقی کرد. شاید بتوان گفت دکتر شایگان نخستین یا لااقل شاخص‏ترین اندیشمند ایرانی است که کاملا خودآگاهانه گفتمان پست‏ مدرنیسم را بر اساس اصول و مبانی وجودشناختی، معرفت‎شناختی و انسان‏ شناختی آن می‏ پذیرد و به همه لوازم پلورالیستیک آن تن می‏ دهد. برخی معتقدند پروژه‎ای که شایگان در این اثر دنبال می‏ کند کاملا متفاوت با آن چیزی است که در این دو قرن اخیر و از سوی چهره‏ هایی چون سیدجمال‏ الدین اسدآبادی، اقبال و شریعتی و این اواخر دکتر سروش، در دیار و سرزمین ما دنبال می‏شده است.