افزارها و آداب نسخه نویسی / حسین استادولی

1396/12/22 ۱۰:۴۲

مقالۀ حاضر دربارۀ افزارها و آداب نسخه نویسی است. در قدیم برای تهیۀ نسخه ای از یک کتاب راه هایی وجود داشت که در متاب های موسوم به «علم الحدیث و درایۀ الحدیث» برشمرده شده و صاحب این مقال (سمعانی) نیز در کتاب خود به نام «أدب الاملاء و الاستملاء) به شرح آن پرداخته است.

عبدالکریم بن محمد سمعانی (٥٠٦-٥٦٢ ه .)

چکیده: مقالۀ حاضر دربارۀ افزارها و آداب نسخه نویسی است. در قدیم برای تهیۀ نسخه ای از یک کتاب راه هایی وجود داشت که در متاب های موسوم به «علم الحدیث و درایۀ الحدیث» برشمرده شده و صاحب این مقال (سمعانی) نیز در کتاب خود به نام «أدب الاملاء و الاستملاء) به شرح آن پرداخته است.

سمعانی در این مقاله که فصلی از کتاب مذکور است. نخست از اهمیت حفظ حدیث و مسائل علمی و از جمع آوری و تدوین کتاب ها سخن به میان آورده و نیز انواع مرّکب ها و انتخاب بهترین آنها از نظر نوع و رنگ و راه های شستن جامۀ آلوده شده به مرکب را بیان کرده است.

پس از ذکر این مقدمات، به معرفی افزار و آلات نسخه نویسی پرداخته و از دوات و قلم و قلمدان و قلم تراش و قط زن و مرکب و کاغذ سخن گفته و دربارۀ هر یک احادیث و سخنان و اشعاری را شاهد آورده و شرایط بهترین آنها را مذکور داشته است.

آنگاه به بیان خوشنویسی پرداخته و از درشت نویسی و ریز نویسی در شرایط مختلف سخن گفته و از جمله آداب نوشتن «بسم الله الرحمن الرحیم» را بیان داشته؛ سپس به بیان آداب عنوان نویسی نسخه پرداخته و از اینکه چگونه باید نام و نشان مؤلف را بنگارد و چگونه میان نقل های گوناگون فاصله اندازد و چگونه نقطه گذاری و علامت گذاری نماید و چگونه نسخۀ نوشته شده را خشک کند تا نوشته ها خراب نشود سخن گفته است.

سپس گفتاری دربارۀ امانت دادن کتاب به دیگران و رسم امانت داری کتاب آورده و سرانجام در آداب حضور و نشست و برخاست در مجلس علم چند روایتی نقل کرده و این مقال را به پایان برده است.

نامه بهارستان سال سوم 1381 شماره 5

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی