تأثیر خوشنویسی بر فرهنگ اسلامی/ خوشنویسی هنر اول تمدن اسلامی است

1400/2/6 ۱۴:۲۳

امیراحمد فلسفی هنرمند خوشنویس در یک نشست مجازی عنوان کرد خوشنویسی هنر اول تمدن اسلامی است که همچنان در همه کشورهای اسلامی به صورت مشترک رواج دارد.

امیراحمد فلسفی هنرمند خوشنویس پیشکسوت در نشست مجازی «تأثیر خوشنویسی در انتقال فرهنگ اسلامی» که روز گذشته ۵ اردیبهشت ماه با حضور وی و الهه خاتمی برگزار شد درباره انتقال فرهنگ از طریق شکل و ساختار خوشنویسی گفت: خوشنویسی یا نوشتار هنری، در طول قرون مختلف در شرق رواج داشته است و پس از ظهور اسلام در سرزمین‌های اسلامی رواج دارد و ارتباط با خوشنویسی، ارتباطی معنوی است. در این سرزمین‌ها نوشتار به سمتی گرایش پیدا کرد که با شکل هنری عرضه شود و به دلیل درون‌گرا بودن کشورهایی که در آنها خوشنویسی از اهمیت برخوردار است، مقدس به شمار می‌آمد. به همین دلیل با افرادی که خوشنویسی می‌کردند نیز با احترام برخورد می‌شد و حتی جنبه تقدس هم می‌یافت چه در چین و ژاپن و چه در کشورهای اسلامی.

وی تاکید کرد: پرداختن به نوعی از انتقال این مفاهیم که جنبه هنری پیدا می‌کند جور خاصی است که مردم آن را می‌پذیرند و به آن عشق می‌ورزند و بر آنها تأثیرگذار است. بنابراین می‌توان گفت این هنر در چیزی که برای مردم مهم است بروز پیدا کرده است برای مثال در کشورهای اسلامی، «قرآن» مهم است و این هنر در «قرآن» بروز و جلوه می‌یابد و در کشورهای شرقی، سخنان بزرگان‌شان مهم است پس این سخنان را طوری نوشته‌اند که جنبه هنری پیدا کرده است.

فلسفی بیان کرد: این روند در طول هزاران سال به گونه‌ای پیش رفته و طوری در این فرهنگ ساخته و پرداخته شده که با درونیات مردم عجین شده و خود، ماهیت هنری پیدا کرده است یعنی گویی یک گونه از نقاشی انتزاعی است که در عین حال بار معنایی هم دارد.

وی با اشاره به نوشتار و نقاشی‌های باقیمانده از مانی توضیح داد: پیش از اسلام در ایران، با نقاشی‌ها و نوشتار مانی مواجهیم که سعی می‌کرده تأثیرگذاری زیادی بر مردم آن زمان داشته باشد. او برای نوشتارش از زیبایی شناسی هنر نقاشی که دارای تناسب و تعادل است، استفاده کرده است. اندک نوشته‌ها و نقاشی‌های باقی مانده از او، نشان می‌دهد که نگاه هنری او به نقاشی به خوشنویسی و نوشتار نیز معطوف و از این حیث تأثیرگذار بوده است. در واقع برای تأثیرگذاری بیشتر بر مردم، این نوشتار را زیباتر نگارش کرده و در آن، هارمونی، تعادل و تناسب ایجاد شده است.

این استاد پیشکسوت خوشنویسی تصریح کرد: این مسیر در اسلام نیز طی شده است و به دلیل تقدس «قرآن» و بعد از آن گفتار بزرگان، خط به نوعی نگارش شده که از بهترین هارمونی و زیبایی‌ها در نوشتار برخوردار و به تدریج به هنر خوشنویسی بدل شده است. در واقع غیر از نوشتار معمولی و نسخه‌نویسی‌ها، کم کم جنبه هنری در نوشتار به وجود آمده است، به ویژه در کشورهای اسلامی که به دلیل محدودیت‌هایی که در اجرای نقاشی و مجسمه‌سازی داشته، هنرمندان تصویرگر نیز تمام ذوق هنری‌شان را در مسیر خوشنویسی معطوف کردند و به این دلیل، تأثیر خوشنویسی در فرهنگ اسلامی از نوشتار معمولی، بسیار بیشتر شد.

وی در پاسخ به اینکه کدام نوع از خوشنویسی بیشترین تأثیرگذاری را در این مسیر داشته است، بیان کرد: در هنر خوشنویسی پس از به وجود آمدن تمدن اسلامی، با بهره‌گیری از جلوه‌های هنری نوشتاری که قبلاً نیز در این سرزمین‌ها وجود داشت، زمینه‌های هنری جدیدی پدید آمد که ده‌ها نوع خط را به وجود آورد. ضمن اینکه در سرزمین‌های مختلف، سلایق مختلف ملت‌ها سبب رواج یافتن انواع گوناگون خط کوفی شد. در نهایت خطوطی که بیشتر تثبیت شد، خطوط شش‌گانه بود که تا الان نیز مورد استفاده است که این خطوط به تدریج جایگزین خط کوفی شد. می‌توان گفت خوشنویسی برای هر کاربردی، به گونه‌ای تغییر شکل داده که متناسب با آن کاربرد باشد و انواع گوناگونی از خطوط مختلف و قالب‌های گوناگون در آن وجود دارد.

فلسفی تاکید کرد: در گذشته نقاشی و مجسمه‌سازی در همه تمدن‌ها رواج داشته اما چون در کشورهای اسلامی این هنرها کمرنگ بودند یا اصلاً وجود نداشتند، نقش خوشنویسی بسیار پررنگ و تأثیرگذاری آن نیز به مراتب بیشتر شده است.

وی در پایان گفت: می‌توان گفت هنر خوشنویسی هنر اول تمدن اسلامی است که هم نشانه بارز آن، تمدن است و هم در همه کشورهای اسلامی به صورت مشترک همچنان رواج دارد.

نشست مجازی «تأثیر خوشنویسی در انتقال فرهنگ اسلامی» به همت مؤسسه هنرمندان پیشکسوت و معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عصر یکشنبه ۵ اردیبهشت ماه با حضور امیراحمد فلسفی و الهه خاتمی اساتید پیشکسوت خوشنویسی و از اعضای مؤسسه هنرمندان پیشکسوت، برگزار شد.

منبع: مهر