مسجدجامعی: تهران با اثر بهزادی، شهرزاد قصه‌گو پیدا کرد

1395/1/25 ۱۲:۰۱

احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران در نشست رونمایی از کتاب «تهرانی که هست» گفت: کتابی که قرار بوده روایتی از تهران باشد در برخی موارد تبدیل به ضد تاریخ شده است. با این حال می‌توان گفت در این کتاب به نوعی مولف شهرزاد قصه‌گوی تهران است.

«تهرانی که هست» از بناهای تاریخی پنجره‌ای به گذشته باز کرده است
 
 
احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران در نشست رونمایی از کتاب «تهرانی که هست» گفت: کتابی که قرار بوده روایتی از تهران باشد در برخی موارد تبدیل به ضد تاریخ شده است. با این حال می‌توان گفت در این کتاب به نوعی مولف شهرزاد قصه‌گوی تهران است.

 نشست رونمایی از کتاب «تهرانی که هست» با سخنرانی احمد مسجد‌جامعی، عضو شورای شهر تهران، ناصر تکمیل‌همایون، عضو هیات علمی مطالعات فرهنگی و علوم انسانی، سید احمد محیط طباطبایی، مشاور پژوهشگاه میراث فرهنگی، کیوان جورابچی، عضو دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی سه‌شنبه 24 فروردین‌ماه در عمارت عین‌الدوله برگزار شد.

 «تهرانی که هست» با غلط‌های فاحش

مسجدجامعی گفت: کتاب نوآوری‌هایی دارد اما نه تحقیق است و نه قصه. زیرا قصه آدابی دارد و از طرفی نمی‌توان آن‌را به دیده پژوهش نگاه کرد ضمن اینکه آوردن منابع در پایان کتاب آن را ضعیف کرده است. همچنین غلط‌های فاحشی در کتاب مشاهده می‌شود که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. کتابی که قرار بوده روایتی از تهران باشد در برخی موارد تبدیل به ضد تاریخ شده است. حتی مردم عادی نیز نمی‌پذیرند که اثری را مطالعه کنند که اطلاعات غلط به آنها بدهد. با این حال می‌توان گفت در این کتاب به نوعی مولف، شهرزاد قصه‌گوی تهران است.
 
روند تصاعدی آثار حوزه تهران

محیط‌ طباطبایی گفت: قبل از سال 1370 تقریبا مجموعه‌هایی درباره تهران و مرتبط با آن اندک بود و تهران را تنها در قالب گزارش‌های باستان‌شناسی، ادبیات عامه یا جغرافیای تاریخی  به قلم افرادی چون حسن کریمیان و جعفر شهری داشتیم. با این حال اگر کسی می‌خواست درباره تهران تحقیق و پژوهش کند باید سراغ منابع مختلفی می‌رفت تا از میان انبوه منابع بتواند مطالبی درباره تهران پیدا کند.
 
وی افزود: این کمبود منابع به این دلیل بود که مولفان در گذشته تهران را به عنوان یک موضوع اصلی مورد توجه قرار نداده بودند. اما به مرور آثار منتشر شده درباره این شهر روند تصاعدی به خود گرفت و در موضوعات گردشگری، تاریخی، اجتماعی، سرگذشت و روایت به صورت اسناد و مدارک چاپ شد و در اختیار عموم قرار گرفت.
 
این مشاور میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: مولف در این کتاب یک سری بناها و موقعیت‌های کالبدی شهری را که هنوز در سطح شهر باقی مانده، انتخاب کرده است و از آن پنجره‌ای درست کرده به گذشته رویداد، اتفاق، زندگی و هر چیزی که مرتبط به آن خانه‌ها بوده، که این می‌تواند رویدادی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و هنری باشد.
 
محیط‌ طباطبایی عنوان کرد: مولف خانه را در قالب محله‌ای که در آن قرار گرفته، بررسی کرده است؛ به عبارتی پنجره‌ای به گذشته باز کرده و محیط پیرامون را فراتر از منزل و در سطح قلمرو یک محله، منطقه و هویت شهری هم دیده است یعنی از جزء به کل و از کل به جزء را رعایت کرده است. مولف از شیوه روایی بهره برده که چندین سال است دیگران نیز از آن استفاده می‌کنند.
 
وی افزود: بهزادی بخشی از تهران را مدنظر قرار داده که پایتخت ایران از دوره قاجاریه تا به امروز شده است. باید گفت تهران تنها شهری است که بعد از اسلام تا کنون دو قرن از پایتختی آن می‌گذرد. البته در زمانی دو قرن پایتخت شده که دنیا در حال تحول است.
 
مولف در کتاب به حاشیه رفته است

تکمیل‌همایون در بخش دیگری از این نشست گفت: کتاب «تهرانی که هست» سراغ بناهای تاریخی شهر رفته و در این نوع جستجو در بناها، اصل بر این است که یک سوم مطالب به فیزیک بنا، یک سوم به رویدادها و تاریخ بناها بپردازد. در برخی موارد مولف به حاشیه رفته است؛ برای مثال درباره خانه شیخ فضل‌الله نوری تا اندازه‌ای شرح داده که به اجداد وی پرداخته است و اجداد نوری را به ساسانیان ربط داده است. درباره خانه وثوق‌‌الدوله نیز به تفصیل سخن گفته است. به نظر بنده کتاب از لحاظ روش قدری مشکل دارد.
 
وی عنوان کرد: برخی مولفان جوان تصور می‌کنند اگر کتابی دارای منابع و ماخذ بسیار باشد کتاب از ارزش بیشتری برخوردار خواهد شد و به عبارتی معتبرتر است. بنده منابع کتاب بهزادی را نگاه کردم 14 منبع از منابع آن هیچ ربطی به مطالب کتاب ندارد. 25 موضوع در کتاب گنجانده شده که 6/5 درصد موضوع‌های آن بسیار خوب پرداخته شده از جمله مطلب کاخ سلیمانیه که بسیار جالب است.
 
این استاد پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی بیان کرد: در این کتاب مطالبی آمده که منبع آن مشخص نیست. در برخی موارد نیز تنها به ذکر ماخذ اصلی پرداخته و از منبعی که آن سخنان را منعکس کرده، سخنی به میان نیاورده است. برای مثال بنده مطلبی را از چند نسخه «زینت‌الملوک» که در چند کشور مختلف بوده، استخراج کردم اما بعدا پژوهشگری تمام زحماتم را نادیده گرفته و در اثر خود تنها از «زینت‌الملوک» نام برده است.

مولف داستان تهران را می‌گوید

جورابچی در بخش دیگری از این رونمایی گفت: در یک شهر ابتدا کالبد به وجود می‌آید و پس از سکونت مردم در آن رویدادها شکل می‌گیرند. البته زمانی که مردمان در آن کالبد حضور پیدا کردند. کار بهزادی خوانش مجدد متن شهری است و کارش بیش از اینکه پژوهش باشد، سرایش است و به عبارتی مولف داستان تهران را می‌گوید. بر این اساس ما بر این باور رسیدیم که قرار نیست پایان‌نامه دانشگاهی کار کنیم که به استناد به منابع بپردازیم. 

منبع: ایبنا