کهنه یادداشت

بیماری وبا را «مرض موت» و یا «مرگامرگی» نامیده اند. وبا از خصوصیات سرزمین های عقب افتاده و از عوامل عقب ماندگی است. از جهتی زادۀ فقر است و از جهتی موجد فقر، قحطی می آورد و به دنبال قحطی می آید. معمولاً دامنگیر مردمی است که از وسایل مقدماتی بهداشت و تأمین اجتماعی برخوردار نیستند و در بروز بلا محکوم به توقف اند و محروم از فرار.

یکی از وقایع قابل رسیدگی و مهم دوران پادشاهی شاه عباس دوم صفوی که ذکر آن به مانند بسیاری دیگر از مسائل مربوط به حیات اجتماعی مردم، در متن حوادث تاریخی مذکور نیست ضرب بیش از اندازۀ پول در دورۀ آن پادشاه است. به صورتی که منجر به سقوط وضع ثابت پول و طبعاً موجب تورم و سختی معیشت میان طبقات مردم شده بوده است.

دانشمندان و مورخین، بر اساس مدارک موجود تاریخی و مذهبی و هم چنین آثار و شواهد و مدارک باقیمانده از دوران های تاریخی بین النهرین که در حفاری های مختلف به دست آمده بود، تقریباً از حدود یک قرن پیش، نظریاتی درباره ایلام و تمدن آن که بنا بر اساس این مدارک مناطق کوهستانی و دشت های شرقی بین النهرین را فرا می گرفت، ابراز داشته اند.

در دومین کنگرۀ تحقیقات ایرانی که در شهریور سال 1350 در شهر مشهد برگزار شده است دربارۀ جامع ناصری شیخ سیف الدین علی استرآبادی سخن راندم.

راه درست و صحیح کار آن است که برنامه روشن و نظام‌یافته‌اى براى طرح مفاهیم جدید و واژه‌هاى متناظر آنها طراحى گردد. در واقع اگر نخواهیم زورمدارى را در این زمینه مسندنشین سازیم و غرور شبه‌عالمانه را به جاى تواضع و فروتنى عالمانه بنشانیم، نباید با تفرعن بگوییم ما سخن خود را مى‌گوییم، دیگران نیز موظفند خود را برکشند و به فراز آورند. زکات علم در همین جا ظهور و بروز مى‌کند.

اشاره: مرحوم دکتر حبیبی سالها ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را عهده‌دار بود و در این خصوص کارها کرد و سخنها گفت و نوشت که هنوز خواندنی و آموزنده است؛ از جمله مطلب زیر که در «زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم دکتر حسن حبیبی» آمده که به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در دسترس عموم قرار گرفته است.

شاه عباس بزرگ در دوره‌ی پادشاهی خود سفیران متعدد به دربار سلاطین اروپا فرستاده و از این اقدام دو منظور اساسی داشته است، یکی آن‌که با پادشاهان اروپا بر ضد سلطان عثمانی متحد شود و دیگر آنکه با ایشان برای فروش ابریشم ایران در اروپا معاهده‌ی تجارتی منعقد سازد.

می‌توان باور داشت که یکی از سال‌دارترین جایگاه‌های فرهنگ ایران ناشناس مانده است. این گمنامی از آن‌روست که در گذشته دور از راه کاروانی (ترانزیتی) بود و آشوب و بلوا بر آن فرمانروایی داشت و نیز انصاف باید داد که ساکنانش را نیز از همت پژوهش، کاوش بهره‌ئی گزاف نیست.

یکی از خصوصیات روح آدمی اندیشیدن درباره مرگ است. انسان از مرگ می ترسد و در جستجوی راه های غلبه بر آن است. حتی گفته شده است که پیدا آمدن جاودانان اساطیر ـ ایرانی و غیر ایرانی ‌ـ نتیجه ترس از مرگ است.

از نخستین برخوردم با استاد ارجمند دکتر عبدالحسین زرینکوب شصت سال می گذرد. پائیز روز بود. در کوچه ای که اکنون وسعت یافته و به خیابان تبدیل شده، و به مناسبت نزدیک بودن با محله ای که خویشاوندان سید بزرگوار بحرالعلوم طباطبایی در آن به سر برده و می برند، «خیابان بحرالعلوم» نام یافته، با دانش آموز تیز هوش آن روز و استاد سخت کوش امروز رو به رو شدم.