مقاله

فقیه مجاهد و فاضل پرهیزگار، شهید آیت‌الله سیدحسن مدرس در ۱۲۸۷ق دیده به جهان گشود. مقدمات علوم حوزوی را نزد والدش که عالم و مبلغی متعهد بود، فرا گرفت. آنگاه پدرش وی را به قمشه (شهرضا) برد تا در محضر جدش سیدعبدالباقی طباطبایی که دانشوری زاهد بود و برای نشر معارف و ارشاد مردم بدانجا مهاجرت کرده بود، ادامه تحصیل دهد.

كتاب نخست از اثر سترگ و جاودانه ارسطو با این جملات آغاز می‌شود: «هر شهری همچنان كه می‌دانیم، نوعی اجتماع است و هر اجتماعی به قصد خیر بر پا می‌گردد؛ زیرا آدمی همواره می‌كوشد تا كاری را انجام دهد كه خود نیكو (خیر) می‌پندارد.»

رضا داوری اردكانی، استاد شناخته شده فلسفه، یكی از برجسته‌ترین متفكران ایرانی است كه از نخستین آثارش در 50 سال پیش و به‌ طور مشخص در كتاب مشهور و خواندنی شاعران در زمانه عسرت (1350) به نسبت شعر و تفكر پرداخته است. او از همان زمان، به‌طور جدی درباره شهر و فیلسوفان ایرانی نیز كه به مدینه و شهر پرداخته‌اند، اندیشیده و شاهد مثال این ادعا، آثار ارزنده او راجع به فارابی، موسس فلسفه اسلامی و فیلسوف مدینه فاضله در جهان ایرانی-اسلامی است.

«ابو عبد الله محمد ابن محمد ابن نعمان»، معروف به«شیخ مفید»در محله عکبرا در ده‏ فرسخی بغداد،روز یازدهم ذیقعده سال‏ 1336 به روایت دیگر 338 هـ.ق)متولد شد.در سال 413 هـ.ق،به جوار رحمت‏ حق پیوست.شیخ پس از تحصیل،با بنا نهادن مسجد براثا در محله کرخ بغداد،آن را محل درس و بحث قرار داد و به زودی‏ به عنوان حوزه علمیه شیعیان در میان‏ حوزه‏ های آن عصر صاحب آوازه شد و از دورترین نقاط بلاد اسلامی و هر جا که شیعه ‏ای‏ بود،برای نیازهای دینی با وی مکاتبه‏ داشتند.

در منظومه بابلی، زمین و آسمان، و یا خورشید و ماه، از «هیچ» (عدم؟) بیرون نجهیده اند و یا مطابق آموزه های دینیِ بعدتر، حاصل «اراده ی نیرویی الاهی» نیستند، بلکه تن پاره های ماده نخستین و جاودانه ای هستند که همواره وجود داشته است.

ویروس كووید 19 با سرعت انتشاری بی‌سابقه و تداوم غیرقابل تصوری در به چالش كشیدن گستره تعاملات انسانی در مقیاس كوچك و كلان، اكنون به دغدغه‌ای مهم برای متخصصان و همچنین مردم عادی در سر‌اسر جهان تبدیل شده است. این ویروس نه‌تنها سلامت انسان‌ها را به‌ خطر انداخته، بلكه كلیت جهانِ زیست بشر را به‌طور بی‌حد و حصری مختل كرده است.

درگذشت ناباورانه استاد سیدمحسن حبیبی در روزگار غم‌زده امروزی سبب پریشانی افكار، تلخی مزاج و سوختن دل شاگردانشان گردید. وصف اندوه جانفرسای مرگ غیرمنتظره استاد ناممكن و تلخ‌ترین حادثه‌ای است كه شاگردی می‌تواند در همه عمر تجربه كند. شادروان سیدمحسن حبیبی بدون تردید از بزرگ‌ترین معماران و شهرسازان ایران بود و فقدانشان خلأیی عظیم در این حوزه‌ها و دیگر علوم مرتبط پدید خواهد آورد.

با درگذشت داود فیرحی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران به دلیل کرونا (۲۱ آبان ۹۹)، پرونده نقدهای شاگرد به پروژه استادش ناتمام بسته شد. فیرحی که در اواخر دهه ۶۰، شاگرد سیدجواد طباطبایی استاد علوم سیاسی در دانشگاه تهران بود، در سال‌های اخیر به نقد ایده ایرانشهری استاد خود برخاست؛ استاد هم سال قبل در کتاب «ملاحظات در باب دانشگاه» با تبیین چارچوب فهم مسائل ایران معاصر از دریچه تفکر ایرانشهری، انتقاداتی را متوجه فیرحی کرد. گرچه در مراسم گرامیداشت طباطبایی در سال ۹۵ شاگرد سابق به دفاع از استاد خود پرداخت و نشان داد این نقد فکری تبدیل به تخریب شخصیتی نخواهد شد.

تبیین فلسفی «وحی» از دیدگاه موسس فلسفه اسلامی، ابونصر فارابی، فعالیتی عقلانی در جهت معقولیت بخشیدن و توجیه آموزه اصلی نبوت در دین مبین اسلام است که می کوشد سازگاری عناصر گوناگون آن را در نظام فلسفی هماهنگی به منصه ظهور برساند.

اسپینوزا از نخستین اندیشمندانی است که در دوره جدید،نگاه تازه ای در تفسیر متون دینی داشته است و می توان او را از پایه گذاران علم تفسیر بر مبانی تجدد به شمار آورد.