مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

تاسوعا | حسن اکبری بیرق روز نهم ماه محرم، که همه‌ساله شیعیان و دوستداران امام حسین (ع) با آیینهای ویژه‌ای، به یاد مصائبی که در روز نهم محرم 61 ق / 9 اکتبر 680 م بر شهدای کربلا گذشته است، آن را گرامی می‌دارند.
تأویلات عامیانه |
تافتون | محمد صبایی نانی مدور که بر دیوارۀ تنور پخته می‌شود. نان تافتون با مقداری از سبوس گندم در آرد آن، در کنار نانهای سنگک، بربری و لواش یکی از 4 نوع اصلی نان سفرۀ ایرانی به شمار می‌آید (دریابندری، 2 / 1725-1726).
تاک | لیلا احمدی یا انگور، گیاهی با پیشینۀ اساطیری، و کاربرد آیینی، طبی و خوراکی در فرهنگ مردم ایران.
تب خال | فرزانه حاتم پور از بیماریهای عفونی پوستی که به صورت تاولهای ریز زرد رنگی در اطراف دهان ظاهر می‌شود.
تاورنیه، سفرنامه | زهرا نصرالهی گزارش سفر ژان باتیست تاورنیه (1605- 1689 م / 1014-1100 ق)، جهانگرد و بازرگان فرانسوی، با عنوان «شش سفر ژان باتیست تاورنیه، بارون دوبون، به ترکیه، ایران و هندوستان».
تب، | نغمه کریمی عارضه‌ای که در نتیجۀ آن دمای طبیعی بدن بالا می‌رود.
تبرک | محمدعلی جودکی برکت‌جویی یا درخواست خجستگی، فرخندگی، طلب میمنت، خوش‌یمنی، شگون و ترحم از خداوند، بزرگان دین، اولیا، موجودات قدسی، وآثار و متعلقات آنان.
تب نوبه |
التحبیر فی علم التغبیر | محمد کریمی زنجانی اصل کتابی به زبان فارسی در علم تعبیر خواب از فخرالدین محمد بن عمر رازی (د‌606 ق / 1209م)، عالم، فیلسوف، متکلم و مفسر.
تحفه مظفریه | هاشم سلیمی مجموعه‌ای است از بیت و باوها (داستانهای منظوم) و چیروکهای (افسانه‌های منثور) مردم کُرد که اُسکار مان (1867-1917 م / 1284- 1335 ق) در منطقۀ مهاباد از زبان دو تن از بیت‌خوانان کرد گردآوری کرده، و در 1323 ق / 1905 م به خط آلمانی و به زبان کردی منتشر کرده است.
تحفة الملوک | محمد جعفری (قنواتی) کتابی در زمینۀ اخلاقیات اجتماع، در قالب حکایات، امثال و جملات قصار و حکمت‌آمیز، تألیف علی بن ابی حفص اصفهانی در اواخر سدۀ 6 یا اوایل سدۀ 7 ق.
تحقیق لهجه ها و فولکلور ایران، انجمن | حمیدرضا دالوند اَنْجُمَن، انجمنی که در 20 مرداد 1336، توسط کسانی که تا آن تاریخ پژوهش یا تألیفی در حوزۀ گویشها و فولکلور ایران داشتند، تأسیس شد.
تحویل سال | مهرداد عربستانی پایان یافتن سال گذشته و شروع سال جدید در ابتدای فصل بهار. واژۀ «تحویل» وام گرفته شده از مفهوم نجومی «تحویل خورشید از برج حوت به برج حمل» است.
تخته حوضی |
تخت جمشید | فرزانه زارع مجموعه ساختمانهایی منسوب به جمشید پیشدادی که به‌منظور برگزاری آیینهای نوروز و دیگر مراسم مذهبی ساخته شد.
تخته نرد |
تحقیق ماللهند | حمیدرضا دالوند کتابی نوشتۀ محمد بن احمد، مشهور به ابوریحان بیرونی (362- پس از 440 ق / 973- 1048 م)، دربارۀ ادیان، فلسفه، تاریخ، علوم و فرهنگ هند که میان سالهای 421-423 ق / 1030-1032 م به زبان عربی تألیف شده است و دربر دارندۀ مطالب مردم‌شناسی مطابق موازین علمی امروزی این دانش است.
تختی | محسن احمدی غلامرضا، مشهور به «جهان‌پهلوان»، از قهرمانان نامدار کُشتی ایران.
تذکره نصرآبادی | محمد جعفری (قنواتی) یا تذکرة الشعرا، تألیف محمدطاهر نصرآبادی، از شاعران و نویسندگان سدۀ 11 و اوایل سدۀ 12 ق، کتابی در معرفی قریب به 000‘1 شاعر فارسی‌زبان.
تخمه |
تراخم | پیمان متین نوعی بیماری عفونی مزمن و مسری چشم. نام تراخم از واژۀ یونانی تراکوما به معنای زبری گرفته شده است («فرهنگ … »، II / 1382).
تخم مرغ | محسن ابراهیمی خایه، سلول نطفۀ ماده (تخمک) مرغ خانگی.
تخم مرغ بازی | ویلم فلور از بازیهای روزهای عید نوروز، معمولاً از چهارشنبه‌سوری تا سیزدهم فروردین.
ترازو | ژیلا مشیری وسیله‌ای برای اندازه‌گیری وزن اجسام. طرز کار ترازوها بر پایۀ قوانین اهرم و تعادل است و بیشتر آنها منضماتی با نام وزنه دارند.
ترانه | صادق همایونی در لغت به معنی جوان خوش‌صورت و شاهد‌‌ تر‌و‌تازه و صاحب‌جمال، اما در ادب شفاهی، اصطلاحی عام برای نامیدن هرگونه شعر.
تربت | معصومه ابراهیمی خاک اطراف مرقد پیامبر اکرم (ص) و آرامگاه امامان و امامزادگان، به ویژه خاک‌کربلا، قتلگاه امام حسین‌ (ع) که نزد شیعیان حرمت و قداست ویژه‌ای دارد.
ترانه، فال | معصومه ابراهیمی عنوانی کلی برای انواع فالهایی که طی مراسمی با خواندن شعر و چندین تک‌بیت صورت می‌گیرد.
ترخینه | آناهیتا شیروانی بروجنی فراورده‌ای از بلغور گندم جوشانده‌شده با ادویه و سبزیجات در دوغ یا شیر که به صورت گلوله‌های درشت درآورده، و در آفتاب خشکانده می‌شود و به هنگام نیاز همراه با مخلفات دیگر از آن آش می‌پزند.
ترب | پیمان متین گیاهی با بو و مزۀ تند و تیز، و کاربردهای فراوان در نظام غذایی، طب مردمی و برخی مراسم.
ترانه های کار | حمید جعفری ترانه‌هایی که در ارتباط با کار، یعنی قبل، حین انجام‌دادن و پس از پایان کار خوانده می‌شوند.
ترخون | پیمان متین گیاهی معطر و خوش‌طعم با مصارف خوراکی و درمانی در فرهنگ بهداشتی و غذایی ایرانیان.
ترس برون | محمدعلی جودکی گونه‌ای از مراسم سنتی در طب مردمی برای درمان و معالجۀ افراد ترسیده، که در جنوب ایران و برخی دیگر از مناطق کشور به شیوه‌های متفاوت صورت می‌گیرد.
ترکمن، کشتی | زلیخا قرنجیک کشتیِ رایج و پرطرف‌دار در میان مردم شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، و بخشهای آق‌قلا و گمش‌تپه یا گمیشان.
ترشی | گلاله هنری نوعی چاشنی حاصل از پروردن سبزیها، میوه‌ها و صیفی‌جات، بیشتر در سرکۀ انگور. به انواع ترشیجات آچار نیز می‌گویند (برهان .... ، ذیل واژه).
ترمه |
ترنجبین |
ترنا بازی | علی بلوکباشی نام یک بازی کهن ایرانی که تا چندی پیش در ایران رواج عمومی داشت و در فرهنگ و ادب فارسی به بازی «میر و وزیر» و «شاه و وزیر» شهرت یافته بود.
ترکه بازی | مهدیه خواجگان یا چوب‎بازی، بازی نمایشی با حرکاتی موزون با استفاده از چوب حمله (ترکه) و چوب دفاع همراه با اجرای ضرب‌آهنگ ساز و دهل.
تزویج نامه | محمد جعفری (قنواتی) اثری منظوم و کوتاه از باقر ناجی قزوینی (1254-1303 ق / 1837-1886م)، در شرح آداب، تشریفات و مراسم خواستگاری و ازدواج.
تره | ساغر برجی گیاهی از دستۀ سبزیجات با مصرف خوراکی و درمانی در فرهنگ غذایی مردم ایران.
تر یا خشک |
ترنگبین | پیمان متین یا ترنجبین، نوعی صمغ در رنگها و طعمهای متفاوت از شیرین تا بی‌مزه با مصارف متعدد در شیرینی‌پزی و پزشکی مردمی. ترنگبین مرکب از دو واژۀ فارسی تر و انگبین است.
تسبیح | محسن احمدی دانه‌های به رشته کشیده‌شده که ذکرها، اوراد و دعاها را بدان شمارند.
تسبیح، فال |
تشت زدن |
تشییع جنازه |
تریاک | مریم صادقی , محمد جعفری (قنواتی) شیرۀ گونه‌هایی از گیاه خشخاش که افزون بر مصارف پزشکی همچون ماده‌ای تخدیرکننده و اعتیادآور به کار می‌رود.
تطهیر |
تشت گذاری | حسن ذوالفقاری یا تشت‌گردانی، یکی از آیینهای سنتی عزاداری در ایام عاشورای امام حسین (ع)، در اواخر ذیحجه تا اوایل محرم که در برخی از شهرها و به‌ویژه در مساجد اردبیل اجرا می‌شود.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام