آرگس

آرْگُس [ārgos]، شهری در استان آرگُلیس در شمال شرقی پلوپونِزِ یونان، واقع در شمالِ رأس خلیج آرگلیس. شهر فعلی در 5/ 6 کیلومتری خلیج قرار دارد. احتمالاً این ناحیه از عصر مفرغ پیشین مسکونی بوده، و در دوران موکِناییها (ح 1300-1200ق‌م) اهمیت فراوان داشته است. 
آرگس که احتمالاً در حدود سالهای 1100 تا 1000ق‌م پایگاه دُریها در پلوپونز بود، در نیمۀ سدۀ 7ق‌م با تهدید اسپارت روبه‌رو شد؛ اما آرگسیها اسپارت را شکست دادند و بنا به روایت هرودت، فِیدُن، شاه آرگس اُلمپیا را اشغال، و بازیهای المپیک را در آنجا برگذار کرد. آرگسیها نظامی از اوزان و مقادیر در پلوپونز وضع کردند که تا مدتها رواج داشت. در 550ق‌م و دیگر بار در 494ق‌م، اسپارتیها آرگیسها را که در جنگ با ایرانیان شرکت نکرده بودند، شکست دادند. آرگس از ترس قدرت رو به تزاید اسپارت با آتن متحد شد. چندی نیز با اسپارت پیمان اتحاد بست. با آغاز جنگ کُرنت و زمانی که آرگس با کرنت متفق شد، صلح با اسپارت به پایان خود رسید. چندی نگذشت که وفاداری آرگس به کرنت دچار تزلزل شد و وقتی تِبیها بر ضد اسپارت شوریدند (379ق‌م)، دمکراتهای آرگس قدرت را در دست گرفتند و در فتوحات آنان شرکت جستند.
قدرت رو به افول تبیها با تجاوز اسپارت همراه بود که در نتیجۀ آن آرگسیها مجبور شدند از فیلیپ دوم مقدونی کمک بخواهند. در 229ق‌م آرگس به اتحادیۀ آخایایی پیوست و بجز دوره‌های کوتاهی که در اشغال اسپارتیها بود (225 و 196ق‌م)، در دیگر زمانها استقلال خود را حفظ کرد.
در 1854م کاوشهای باستان‌شناختی در سمت شمال شرقی شهر کنونی آرگس آغاز شد. حفاریهای دانشکدۀ آمریکایی پژوهشهای باستانی در آتن، در سالهای 1892 و 1895م در معبد هرا شروع شد. مدتها پیش از آمدن دُریها، این معبد محل پرستش الاهۀ مادر، هرا و پرستشگاه آرگلیس بود. سکونتگاهی متعلق به دورانهای پیش از تاریخ توسط هیئتی آمریکایی در آن منطقه کشف شده است که این را همان پرُسومْنای افسانه‌ای دانسته‌اند.
پس از هجوم دُریها، معبدی بسیار قابل توجه‌تر ساخته شد که بخش ناچیزی از آن به جای مانده است. پاوسانیاس، جغرافی‌دان یونانی تاریخ آتش‌سوزی و ویرانی این معبد را به سبب مسامحۀ کاهنۀ آن، سال 423ق‌م ذکر می‌کند. اِئوپُلِموس، معمار آرگسی، بنای معبدی باشکوه‌تر از اولی را آغاز کرد که در آن از سنگ آهک با ستونهای دُری (دُریک) استفاده شده بود.
مدرسۀ فرانسوی آتن قبل و بعد از جنگ جهانی جهانی دوم حفاریهای مکرری در آرگس انجام داد. تحقیقات آنان در اراضی پست‌تر، منتهی به کشف محل معبدی دیگر و نیز محلی که بی‌تردید شورای شهر یونانی بود، گردید؛ همچنین، حمامهای شهر و یک هِـروئون (پرستشگاه قهرمانان) از دوران رومیها و گورستانی متعلق به حدود سالهای 2000- 1600ق‌م تا اواخر دورۀ رومیها پیدا شد.
در اوایل دورۀ کلاسیک، پیکرتراشان ممتاز آرگس مجسمۀ آیینی غول‌پیکر هرا را از طلا و عاج در معبد هرا ساختند که بعداً ناپدید شد، ولی از بعضی سکه‌های مربوط به این دوره می‌توان تصوری از سر این مجسمه به دست آورد. 
جمع‍‌‌ (برآورد 2006م): 309‘25 تن.     (131)