آریانا

آرْیانا [āryānā]، دائرة‌المعارفی به زبان فارسی گردآوردۀ گروهی از دانشمندان افغانستان که انجمن دائرة‌المعارف (مؤسسه‌ای رسمی) آن را در 6 مجلد به این شرح در کابل منتشر کرده است: جلد اول (آ ـ ابوطالب)، 1328ش؛ جلد دوم (ابوالطیب مصعبی ـ اسپ)، 1330ش؛ جلد سوم (اسپ آبی ـ اوکراین)، 1335ش؛ جلد چهارم (اولتیماتوم ـ جمز)، 1341ش؛ جلد پنجم (جمز ـ فتحعلی شاه)، 1348ش؛ جلد ششم (فتحی غزنوی ـ یونس)، 1348ش. 
از نویسندگان شناخته شدۀ افغانستان که مقالاتی در این دائرة‌المعارف نوشته‌اند، می‌توان احمدعلی کهزاد، خلیل‌الله خلیلی و سرور گویا را نام برد. بسیاری از مقالات نیز عیناً از لغت‌نامۀ دهخدا اقتباس شده، و در مقدمۀ مجلدات به این نکته اشاره رفته است. همچنین مدخلهای مربوط به رجال و فرقه‌های اسلامی به ویژه در حرف «آ» و «ب» عیناً و بی‌کم و کاست از ترجمۀ دائرة‌المعارف الاسلامیة (ویرایش اول) گرفته شده، و حتى اشتباههایی که در ترجمۀ عربی صورت گرفته، به همان گونه در ترجمۀ فارسی باقی مانده است. 
4 جلد نخست شامل عنوانهای بیشتری است و مطالب آن نیز با تفصیل بسیار شرح داده شده است؛ اما در جلد پنجم و ششم شمار عناوین‌اصلی کمتر، و مقالات مختصرتر است. دائرة‌المعارف آریانا از لحاظ مقالات مربوط به افغانستان قابل توجه است. 

مأخذ

دائرة‌المعارف آریانا، کابل، 1328ش بب‍ . 

علی آل داود