آفتاب سوختگی

آفتاب‌سوختگی \āftāb-sūxtegī\، التهاب حاد پوست در اثر مواجهۀ بیش ‌از اندازه با پرتوهای فرابنفش (290-320 نانومتر؛ یک نانومتر 9-10 متر است) که از نور خورشید یا منابع غیرطبیعی (مصنوعی) نشئت می‌گیرد. شدت واکنش به قرارگرفتن در معرض این نوع پرتو از سرخی و حساسیت ملایم تا درد شدید، تورم (اِدِم) و تاول متفاوت است. علامتهای سیستمیک (دربرگیرندۀ تمام بدن) شامل شوک، لرز، تب و تهوع است. تظاهرات قابل مشاهدۀ آفتاب‌سوختگی معمولاً طی 6 تا 12 ساعت پس ‌از نخستین مواجهه با پرتوهای فرابنفش آغاز می‌شود و طی 24 تا 28 ساعت اوج می‌گیرد و بسته به شدت سوختگی، با فروکش‌کردن تدریجی علامتها و برنزه‌شدن خفیف، یا پوسته‌پوسته شدن (پوست‌انداختن) ادامه می‌یابد.
آفتاب‌سوختگی طی 15 دقیقه پس‌از مواجهه با امواج فرابنفش، با تحریک روند التهاب (اِریتِم یا قرمزی) آغاز می‌شود. برای محدودکردن آسیب اپیدرمی، رنگدانۀ ملانین (که توسط سلولها‌یی در اپیدرم به‌نام ملانوسیت تولید می‌شود) از طریق اکسیدشدن، تیره می‌شود. اندازه و شمار ملانوسیتها طی دو تا 3 روز افزایش می‌یابد و در نتیجه، ملانین بیشتری تولید می‌شود. در موارد خفیف آفتاب‌سوختگی، طی چند روز، پوست برنزۀ محافظ تشکیل می‌شود. آفتاب‌سوختگی در پوستهای حساس سبب تشکیل تاول روی پوست می‌شود. معمولاً این تاولها پس‌ از پاره‌شدن، سطحی فرورفته برجای می‌گذارند. در موارد شدیدتر احساس ناراحتی، سردرد، لرز، تب، و حتى شوک نیز پدید می‌‌آید. کمپرس سرد پوست آسیب‌دیده، مصرف داروهای مسکن، و گاه کورتیکواِسْتروئیدها می‌تواند مقداری از درد آفتاب‌سوختگی بکاهد. آفتاب‌سوختگی شدید با محدودکردن مواجهه با پرتوهای فرابنفش ــ تا زمانی کـه پوست برنزۀ محافظ بـه اندازۀ کافی تشکیل ‌شود ــ و یا با استفاده از کِرم ضدآفتابی که حاوی پاراآمینوبنزوئیک اسید یا بنزوفنون باشد، قابل پیشگیری است. مواجهۀ مکرر و طولانی با نور آفتاب در درازمدت می‌تواند شماری اختلالات پوستی مثل بدخیمیهای سلول قاعده‌ای (گرههای صاف و کوچک) ایجاد کند که معمولاً روی صورت ظاهر می‌شوند.

مآخذ

Americana, 2006; Britannica, 2010.
بخش علوم پزشکی