آغوز

آغوز \āqū(o)z\، شیر مادر در نخستین روزهای پس ‌از زایمان و نیز اواخر دوران آبستنی. این شیر غلیظ، و رنگ آن متمایل به زرد است و محتویات آن با شیری که بعداً تولید می‌شود، تفاوت دارد. مقدار آغوز کم است؛ به همین سبب، نوزاد باید دفعات بیشتری با آن تغذیه شود، اما غلظت مواد مغذی در آن بسیار است (واکر، 5؛ آمریکانا). 
آغوز مقدار زیادی پروتئین، ویتامینهای محلول در چربی و املاح دارد، و میزان چربی و قند لاکتوز آن کم است، زیرا هضم اینها در نخستین روزها برای نوزاد دشوار است. ملین‌بودن آغوز نیز سبب می‌شود نخستین مدفوع نوزاد، که مِکونیُم خوانده می‌شود، به‌آسانی دفع شود. در این مدفوع، مقدار زیـادی بیلی ـ روبین وجود دارد که به‌سبب از میان رفتن گلبولهای قرمز جنینی تولید شده است و باید از بدن نوزاد دفع شود تا نوزاد دچار زردی نشود (همانجاها؛ لیتِلتن، 710).
آغوز حاوی مقدار فراوانی آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بادی یا پادتن، به‌ویژه ایمونوگلبولین ترشحی یا ایمونوگلبولین «آ» است که در دفاع از غشاهای مخاطی گلو، ریه‌ها و روده‌های نوزاد در مقابل عفونت نقش دارند و نیز دارای اینتِرفِرون است که فعالیتی ضدویروس دارد. در این شیر، گلبولهای سفید بسیاری از دستۀ لنفوسیتها و نیز ماکروفاژهایی هستند که در مقابل ویروسها و باکتریهای بیماری‌زا از نوزاد محافظت می‌کنند. با خوردن آغوز، مقداری از باکتریهای مفید نیز در دستگاه گوارش نوزاد جای می‌گیرند. بنابر توصیۀ سازمان بهداشت جهانی، تغذیۀ نوزاد با  آغوز باید در ساعت اول پس‌ از تولد آغاز شود (همانجاها؛ نیز نک‍ : «نخستین ... »، npn.). 

مآخذ

Americana, 2006; «First Food First», WHO, www.who.int / nutrition / topics / world_breastfeeding_week / en / index.html (acc. Jul. 7, 2010); Littleton, L. Y. and J. C. Engebretson, Maternity Nursing Care, Canada, 2005; Walker, M., Breastfeeding Management for the Clinician: Using the Evidence, Sudbury, 2006. 
نگین خاکی