استفان ـ بولتزمن، قانون

اِستِفان ـ بولتزمَن، قانونِ \ qānun-e [e]stefān-boltzman\ ، یا قانون اِشتِفان ـ بولتسمان، قانونی فیزیکی که بنابرآن، کل انرژی حرارتی تابیده شده از یک سطح، متناسب با توان چهارم دمای مطلق آن سطح است. این قانون را در 1879م یوزف اشتفان، فیزیک‌دان اتریشی، با آنالیز کردن اندازه‌گیریهای تابش سیم پلاتین تابان، که توسط جان تیندِل انجام شده بود، فرمول‌بندی کرد، و در 1889م، لوتْویش (لودویگ) بولتسمان که او نیز اتریشی بود، با بررسیهای ترمودینامیکی به دست آورد. بنابر این قانون، اگر E انرژی حرارتی تابیده‌شده از واحد سطح در واحد زمان، و T دمای مطلق (بر حسب کِلوین) باشد، در آن صورت، E=σT4 است که در آن، σ (حرف یونانی سیگما) ثابت تناسب است و ثابت استفان ـ بولتزمن خوانده می‌شود. مقدار این ثابت برابر 4-10×36/ 1 کیلوکالری بر مترمربع بر ثانیه بر K4 است. این قانون تنها برای «اجسام سیاه» کاربرد دارد که در تئوری، همۀ تابش حرارتیِ فرودی را جذب می‌کنند. 
قانون استفان ـ بولتزمن نقش مهمی در بررسیهایی داشت که به تئوری کوانتمِ ماکس پلانک انجامید.

مآخذ

CE, 6th edition (under «Stefan, Josef»); EA, 2006; EB, 2006; ME, 2005 (under «Stefan, Josef», «Boltzmann, Ludwig»). 
بخش علوم پایه و مهندسی